Dom jako „materia w procesie” w projektach artystycznych i filmowych
Małgorzata Radkiewicz
m.radkiewicz@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6387-0810
Abstrakt
Przedstawiona w artykule analiza motywu domu z perspektywy posthumanistycznej pozwala pokazać uwikłanie bohaterów w liczne intra-akcje, które można interpretować w kategoriach realizmu sprawczego zdefiniowanego przez Karen Barad oraz podmiotowości relacyjnej i mikropolityki opisanych przez Rosi Braidotti, odwołującej się w swoich przemyśleniach do Félixa Guattariego i jego idei trzech ekologii: społeczeństwa, środowiska i psyche. Wybór przykładowych projektów artystycznych oraz filmów polskich (Pora umierać, Dzikie róże, Cicha noc) i zagranicznych (Fukushima, moja miłość, Pod wiatr) pozwala pokazać różne poetyki filmowania domu oraz sposoby budowania narracji ukazujących związki bohaterów z materialnością, przyrodą, środowiskiem społecznym i naturalnym.
Słowa kluczowe:
posthumanizm, materia, podmiot, ekologia, realizm sprawczyBibliografia
Barad, K. (2007). Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham: Duke University.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv12101zq
Google Scholar
Barad, K. (2012). Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie (tłum. J. Bednarek). W: A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów (ss. 323-360). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Braidotti, R. (2013). Po człowieku (tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk). Warszawa: PWN. (Publikacja oryginału: 2013).
Google Scholar
Braidotti, R. (2018) Posthumanistyczna podmiotowość relacyjna i polityka afirmatywna (tłum. J. Stępień). Machina Myśli, ss. 1-19. http://machinamysli.org/wp-content/uploads/2019/01/Braidotti_Podmiotowo%C5%9B%C4%87-relacyjna.pdf
Google Scholar
Guattari, F. (1995). Chaosmosis: An Ethico-Aesthetic Paradigm (tłum. P. Bains, J. Pefanis). Bloomington: Indiana University Press. (Publikacja oryginału: 1992).
Google Scholar
Autorzy
Małgorzata Radkiewiczm.radkiewicz@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0001-6387-0810
Prof. dr hab., filmoznawczyni; pracuje w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie kieruje Katedrą Historii Filmu Polskiego. Zajmuje się problematyką tożsamości kulturowej oraz twórczością kobiet w kinie, fotografii i sztuce współczesnej. Wyrazem jej zainteresowań są publikacje: W poszukiwaniu sposobu ekspresji. O filmach Jane Campion i Sally Potter (2001), Władczynie spojrzenia. Teoria filmu a praktyka reżyserek i artystek (2010). Ponadto autorka książek: Derek Jarman. Portret indywidualisty (2003), Młode wilki polskiego kina. Kategoria gender a debiuty lat 90. (2006) oraz Oblicza kina queer (2014). W latach 2015-2018 koordynatorka projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki: „Pionierki z kamerą. Kobiety w kinie i fotografii w Galicji 1896-1945”, podsumowanego w licznych artykułach. Jako stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2015 r. prowadziła badania opublikowane w monografii: Modernistki o kinie. Kobiety w polskiej krytyce i publicystyce filmowej 1918-1939 (2016). Członkini Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami.
Statystyki
Abstract views: 421PDF downloads: 438
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Małgorzata Radkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Małgorzata Radkiewicz, Migracyjne kino „w drodze” , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Małgorzata Radkiewicz, Filmowy zapis Arabskiej Wiosny , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Małgorzata Radkiewicz, Okiem awangardzistki. Kwestia formy w refleksji i realizacjach filmowych Germaine Dulac , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Małgorzata Radkiewicz, Filmowe impresje Andrzeja Własta , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Małgorzata Radkiewicz, „Dokumenty obrazowe” w polskiej refleksji i praktyce filmowej do roku 1927 , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Małgorzata Radkiewicz, Filmowe krajobrazy epoki antropocenu: eksploracja, eksploatacja, trwanie , Kwartalnik Filmowy: Nr 122 (2023): Krajobrazy, panoramy, terytoria
- Małgorzata Radkiewicz, „Wojny na narracje”: „Wałęsa. Człowiek z nadziei” Andrzeja Wajdy i kobieca historia („herstory”) Solidarności , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Małgorzata Radkiewicz, Kinowa „mobilność wyobrażeniowa” – „Na fali” Kathryn Bigelow i remake Ericsona Core’a , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Małgorzata Radkiewicz, Artystyczne i filmowe obrazy współczesności Europy Wschodniej w perspektywie genderowej , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
