CALL FOR PAPERS

Przyjmujemy gotowe artykuły naukowe – w języku polskim lub angielskim – wpisujące się w tematykę planowanych tomów (jak niżej), ale także teksty niezwiązane z wiodącym tematem numeru, zwłaszcza jeśli dotyczą historii kina polskiego, teorii filmu w ujęciu problemowym bądź poruszają kwestie mało dotychczas przebadane. Czekamy również na recenzje naukowe książek filmoznawczych opublikowanych w Polsce bądź dotyczących polskiego kina i mediów.

Nr 119 (jesień 2022)

(NOWA) TEORIA FILMU

(artykuły przyjmujemy do 12 czerwca 2022 r.)

Teoria filmu zawsze towarzyszy tekstowi filmowemu. Pozostaje w tle, wskazuje albo unieważnia jego odczytania, lokuje w szerszym (także kulturowym) kontekście. Zawsze też karmi się owym tekstem, potrzebuje go, by przetrwać, zmieniać się, dopasowywać do współczesności. Jednocześnie teoria pozostaje czymś odrębnym, funkcjonuje na metapoziomie, czasem zdaje się odrywać od samego filmu. Nierozerwalnie spleciona z historią i samą lekturą (analizą oraz interpretacją) zachowuje jednak autonomię. Wieszczony wielokrotnie koniec myśli filmowej nigdy nie nastąpił, nawet jeśli została ona przeniesiona na margines refleksji o filmie czy kinie w ogóle.

Czas przyjrzeć się teorii czy też może – teoriom. Spojrzeć na nie historycznie, geograficznie, krytycznie, współcześnie. Zastanowić się, jakie koncepcje wymusza współczesność, co ostało się z niegdysiejszych propozycji oraz idei, jak wygląda proces ich przemian i od czego zależy. Proponujemy zatem otwarcie szerokiej dyskusji o teorii filmu: czym była, jest, w jakim kierunku zmierza i po co się ją uprawia. Zachęcamy też do reinterpretacji, rewizji, przeformułowań, nawet tych subwersyjnych.

Przykładowe obszary tematyczne:

• teorie własne, autorskie – odnoszące się do całego spektrum mediów (film, telewizja, Internet)
• współczesne, świeże, nowe teorie, wciąż słabo widoczne w szerszym dyskursie
• nowe spojrzenie na starsze, już ugruntowane teorie – rewizje, reinterpretacje, przekorne zastosowania
• polska, ale też wschodnio- i środkowoeuropejska perspektywa teoretyczna jako nieistniejąca w ogólnym obiegu – jej opis, przypomnienie, wyeksponowanie, analiza uwarunkowań jej tworzenia
• współczesna recepcja wczesnej polskiej teorii filmu – w Polsce i za granicą
• „kolonializm” teoretyczny – dlaczego zachodnioeuropejska i amerykańska teoria narzuciła narzędzia i sposoby widzenia filmu i kina? próba zbadania mechanizmów, które stworzyły taki układ sił
• zapomniane, niechciane, przeoczone teorie filmu
• po co nam dziś teoria filmu? sankcjonowanie lub podważanie samej idei konieczności teoretyzowania na temat filmu
• teoria teorii: czy nadal w filmoznawstwie obowiązuje przekonanie o upadku wielkich systemów teoretycznych oraz narracji i czy faktycznie są one niepotrzebne w praktyce badawczej?
• teoria filmu jako teoria natywna bądź zapożyczona z innych dyscyplin (kognitywistyka, fenomenologia, hermeneutyka, psychoanaliza)
• przepływy między historią produkcji filmowej, historią stylu filmowego a teorią – co się czym karmi?
• refleksja nad współczesnym sensem tak kluczowych niegdyś pojęć, jak np. apparatus, dyspozytyw, reprodukcja
• dzieło filmowe jako wkład w rozwój teorii filmu albo manifest teoretyczno-krytyczny sztuki filmowej
• mody teoretyczne – czy koncepcje się starzeją i dezaktualizują? co to oznacza w praktycznym badaniu filmu?

Nr 120 (zima 2022)

KULTURA FILMOWA

(artykuły przyjmujemy do 11 września 2022 r.)

Kultura filmowa jest pewną strukturą – z jednej strony organizującą szeroko pojęte życie filmowe (w odniesieniu do procesów produkcyjnych, cyrkulacji poszczególnych utworów w sferze publicznej, ich wartości rynkowej czy też współpracy artystycznej między zaangażowanymi podmiotami), z drugiej odzwierciedlającą potrzeby, zainteresowania i obawy uczestników komunikacji medialnej – twórców i widzów.

Temat przewodni tomu rozumiemy jako kulturę produkcji (w tym koprodukcji), dystrybucji i uczestnictwa, przy czym interesują nas różne sposoby ujęcia tych zagadnień: teoretyczne, praktyczne i empiryczne, a także rozmaite paradygmaty czasowe: perspektywa współczesna i historyczna. Cenna byłaby również refleksja dotycząca tworzenia i recepcji filmów w różnych krajach w perspektywie porównawczej. Jakie modele produkcji występują? Czy sposób odbioru filmu uwarunkowany jest kulturowo? Jak kształtuje się filmowe trendy i co jest celem takiego działania? Czy to widzowie suwerennie decydują o popularności i wartości filmu, czy może jednak są sterowani przez rozmaite grupy interesów? Odpowiedzi na te pytania mogłyby – jak sądzimy – rzucić nieco więcej światła na to, co zwykło się nazywać kulturą filmową.

Przykładowe obszary tematyczne:

• badania porównawcze różnych systemów produkcji i dystrybucji z uwagi na podział narodowy, geograficzny, polityczny
• koprodukcje jako element polityki kulturalnej
• sieci międzynarodowej/transnarodowej współpracy filmowej
• badania okulograficzne: tzw. eye tracking i jego najnowsze narzędzia a ich faktyczna przydatność w ocenie przekazów medialnych
• festiwale filmowe oraz ich rola w produkcji i dystrybucji: wpływ na kształtowanie kina artystycznego, promowanie nowych trendów, formowanie gustów
• instytucje i działania wokół festiwali (targi, warsztaty, fundusze, sieć powiązań finansowych, instytucjonalnych i towarzyskich z sektorem produkcji)
• polityczne napięcia i uwarunkowania festiwali
• mecenat i jego rola ekonomiczna oraz polityczna w procesie produkcji oraz recepcji (widownia i krytyka filmowa)
• współczesna kinofilia
• kanały dystrybucji filmowej: sieci multipleksów, małe kina, platformy streamingowe, social media (jako sposób dystrybucji materiałów nieprofesjonalnych)
• praktyka wprowadzania na platformy streamingowe tzw. klasyki kina, popularnych seriali z dawnych lat itp. jako idea wtórnego obiegu dystrybucyjnego
• napięcia między branżą kinową a rynkiem streamingu: czy można mówić o trwałych, na nowo ustalonych modelach dystrybucyjnych (premiery filmów choćby na Netfliksie), idących wbrew tradycyjnemu modelowi „kino – telewizja – VHS/DVD/Blu-ray”?
• kultura kinowa w ujęciu współczesnym i historycznym
• piśmiennictwo filmoznawcze (w tym krytyka) jako element kształtowania kultury filmowej