CALL FOR PAPERS

Przyjmujemy gotowe artykuły naukowe – w języku polskim lub angielskim – wpisujące się w tematykę planowanych tomów (jak niżej), ale także teksty niezwiązane z wiodącym tematem numeru, zwłaszcza jeśli dotyczą historii kina polskiego, teorii filmu w ujęciu problemowym bądź poruszają kwestie mało dotychczas przebadane. Czekamy również na recenzje naukowe książek filmoznawczych opublikowanych w Polsce bądź dotyczących polskiego kina i mediów.

Nr 111 (jesień 2020)

ZMYSŁY I AFEKTY

(artykuły przyjmujemy do 14 czerwca 2020 r.)

Zapadające w pamięć ujęcie z Persony Bergmana – gdy chłopiec zbliża dłoń do ekranu, a zarazem do widniejącego na nim rozmytego oblicza matki, jakby chciał oswoić traumę odrzucenia przez rodzicielkę, zaznać brakującej mu z jej strony bliskości, a być może podświadomie wniknąć/wpisać się w wyświetlany obraz filmowy – symbolicznie określa problematykę projektowanego tomu. Numer ten chcielibyśmy bowiem poświęcić szeroko rozumianej tematyce zmysłowo-afektywnej, z jej koniecznymi odniesieniami do sensuous theory i ustaleń chociażby Vivian Sobchack czy Thomasa Elsaessera i Malte Hagenera, ale także kognitywizmu oraz innych doktryn z pogranicza psychologii i neuronauki, z którymi zwolennicy zmysłowej teorii kina wchodzą w polemiki.

Być może oczywistością jest już dziś stwierdzenie, że filmy czy inne przekazy audiowizualne oglądamy nie tylko jako cielesne podmioty, uruchamiające swój biologiczny aparat percepcyjny, ale również jako w pewnym sensie byty niefizykalne, inwestujące swą sferę wyobrażeniową w materię filmu. Interesujące nas w kontekście tego tomu, a rodzące się na przecięciu tych dwóch sfer (cielesnej i mentalnej) afektywne tryby odbiorcze można identyfikować w odniesieniu do całej mnogości gatunków filmowych. Ucieczka z kina „Wolność” Wojciecha Marczewskiego czy Purpurowa róża z Kairu Woody’ego Allena jako klasyczne przykłady dzieł, w których to medium „ogląda” widza kinowego, oświetla go światłem padającym z ekranu i obserwuje, a wreszcie inkorporuje; melodramaty i thrillery uruchamiające u widza na wskroś cielesne reakcje płaczu czy dreszczy z przerażenia; filmy erotyczne/pornograficzne niejako zaprogramowane do uruchamiania określonych reakcji libidalnych; slow cinema jako przykład nurtu w sensie odbiorczym generującego poczucie „nudy” czy oferującego repulsywną stazę obrazową; tzw. filmy i wideoblogi kulinarne odwołujące się literalnie i metaforycznie do smaku(-ów) kina czy gustu widza, a być może indukujące określone reakcje somatyczne – to tylko niektóre przykłady definiujące profil tego tomu.

W zgłaszanych artykułach oczekiwalibyśmy perspektywy interdyscyplinarnej, pozwalającej w nowatorski sposób analizować afektywny, zmysłowy wymiar kina/mediów i prowadzącej do przedefiniowania kategorii filmu jako ciała, konwencji odbiorczych czy podmiotowości widza.

Przykładowe obszary tematyczne:

• afekt i jego przedrozumowość w kontekście sytuacji odbiorczej widza
• nuda i zmęczenie obrazem jako przedracjonalne katalizatory określonej reakcji odbiorczej
• proces projekcji-identyfikacji w świetle zmysłowej teorii kina (kwestia immersyjności, „wklejenia się” w film jako wirtualnych działań rodzących wrażenie przyjemności i uczestnictwa)
• gatunki afektywne, cielesne i abiektalne: m.in. musical, horror, thriller, film erotyczny, filmy i wideoblogi kulinarne
• filmowe/medialne możliwości zobrazowania doświadczania zmysłowego
• waloryzowanie i kolizje definicyjne – afekt versus rozumowość, powierzchnia obrazu versus jego głębia, wrażliwość widza versus „bezduszność” medium
• aspekt ideologiczny – projektowanie reakcji widza i uzależnienia od obrazu, obraz manipulujący widzem
• dotknięcie/dotykanie kina, dotknięcie obrazu/obrazem
• kwestia audialności w kontekście sensuous theory
• technologia kina 3D, 4D, 5D i prowokowane przez nią reakcje afektywne

Nr 112 (zima 2020)

POLSKI DOKUMENT, POLSKA ANIMACJA

(artykuły przyjmujemy do 18 września 2020 r.)

Polski dokument i animacja mają nie tylko znakomitą przeszłość, ale i obiecującą przyszłość. Ich twórcy zdobywają nagrody na festiwalach, realizują prestiżowe, międzynarodowe projekty. Sukcesy takich filmowców, jak Anna Zamecka, Elwira Niewiera, Piotr Rosołowski czy Piotr Stasik w dokumencie oraz Dorota Kobiela, Michał Socha czy Kamil Polak w animacji świadczą o doskonałej kondycji obu tych rodzajów na rodzimym gruncie. W tym tomie chcielibyśmy możliwie szeroko zarysować ich pejzaż.

W kontekście kina dokumentalnego warto zastanowić się na tym, jaką rolę odgrywa ono w kulturze polskiej XXI w., jaka tematyka w nim dominuje, jak kształtują się tu kwestie estetyczne i etyczne. Czy współczesny polski dokument to bardziej domena sztuki czy publicystyka? Czy nastawiony jest na obserwację przemian dzisiejszego obyczaju i ewolucji świadomości współczesnych Polaków (i nie tylko) czy też może dominują w nim tematy historyczne i biograficzne? Czy podpatruje życie codzienne, szuka sensacji i wywołuje kontrowersje? Czy unika inscenizacji czy też nie? Czy bierze udział w debacie politycznej i jak reaguje na nowe zjawiska społeczne?

Kino animowane – tak prężne, a tak słabo obecne w szerszym obiegu – to obszar niezwykle zróżnicowany, a przez to niebywale inspirujący. Mnogość technik i estetyk – ożywione malarstwo, rekonstrukcje cyfrowe, eksperymenty multimedialne, animacje lalkowe, rysunkowe, komputerowe – domaga się rzetelnego opisu, typologii, interdyscyplinarnej i komparatystycznej biegłości. Liczymy, że nasi autorzy zechcą się z tego rodzaju wyzwaniami zmierzyć i wypełnić tę lukę w refleksji filmoznawczej.

Przykładowe obszary tematyczne:

• kontekst produkcyjny i dystrybucyjny, obieg festiwalowy, sposób funkcjonowania w mediach
• polski dokument i animacja a trendy światowe
• twórcze sylwetki przedstawicieli współczesnego polskiego filmu dokumentalnego i animacji
• konwencje przedstawiania rzeczywistości – nowe typy i formy dokumentów
• między mediami cyfrowymi a „realnością” filmów dokumentalnych
• różnorodność technik i technologii w kinie dokumentalnym i animowanym
• polityczne i ekonomiczne uwarunkowania oraz funkcje filmów dokumentalnych i animowanych