Oscar Micheaux i początki kina afroamerykańskiego
Krzysztof Loska
krzysztof.loska@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X
Abstrakt
Autor omawia początki kina afroamerykańskiego na przykładzie twórczości Oscara Micheaux (1884-1951) – jednego z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. filmu rasowego – i sytuuje jego twórczość w szerszym kontekście społecznym, kulturowym i politycznym, na tle działalności innych przedstawicieli branży, którzy w drugiej i trzeciej dekadzie XX w. podejmowali próby realizacji filmów przeznaczonych dla czarnej publiczności. Autor zwraca uwagę na szereg aspektów kształtujących kulturę filmową w społeczności afroamerykańskiej, takich jak system dystrybucji i promocji, praktyki wystawiennicze, wpływ cenzury na ostateczny kształt dzieła. Uwzględnia również zagadnienia stylistyczne oraz tematykę podejmowaną w „filmach rasowych”, a związaną z kwestią awansu społecznego, narracją emancypacyjną, polemiką ze stereotypami rasowymi, strategią „uchodzenia za białego” (passing) oraz obecnością tematów kontrowersyjnych (jak lincz i małżeństwa „międzyrasowe”).
Słowa kluczowe:
Oscar Micheaux, kino afroamerykańskie, kultura filmowa, początki kina, „film rasowy”Bibliografia
Allmendinger, B. (2003). The Plow and the Pen: The Pioneering Adventures of Oscar Micheaux. American Literature, 75 (3), ss. 545-569.
DOI: https://doi.org/10.1215/00029831-75-3-545
Google Scholar
Benjamin, W. (1996). Twórca jako wytwórca (tłum. J. Sikorski). W: W. Benjamin, Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty (ss. 163-182). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Bordwell, D., Thompson, K. (2002). Film History: An Introduction. New York: McGrow-Hill.
Google Scholar
Bowser, P., Spence, L. (1996). Identity and Betrayal: The Symbol of the Unconquered and Oscar Micheaux’s „Biographical Legend”. W: D. Bernardi (red.), The Birth of Whiteness: Race and the Emergence of U.S. Cinema (ss. 56-80). New Brunswick: Rutgers University Press.
Google Scholar
Ciraulo, D. (1998). Narrative Style in Oscar Micheaux’s „Within Our Gates”. Wide Angle, 20 (4), ss. 75-91.
DOI: https://doi.org/10.1353/wan.1998.0040
Google Scholar
Cook, D. A. (1981). A History of Narrative Film. New York: W.W. Norton & Company.
Google Scholar
Cripps, T. (1977). Slow Fade to Black: The Negro in American Film, 1900-1942. New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Deleuze, G. (2008). Kino (tłum. J. Margańsk). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Drygalska, E., Pieńkowski, M. (red.) (2015). Kino afroamerykańskie: twórcy, dzieła, zjawiska. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Google Scholar
Everett, A. (2001). Returning the Gaze: A Genealogy of Black Film Criticism, 1909-1949. Durham: Duke University Press.
Google Scholar
Field, A. N. (2015). Uplift Cinema: The Emergence of African American Film and the Possibility of Black Modernity. Durham: Duke University Press.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780822375555
Google Scholar
Flory, D. (2005). Race, Rationality, and Melodrama: Aesthetic Response and the Case of Oscar Micheaux. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 63 (4), ss. 327-338.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.0021-8529.2005.00215.x
Google Scholar
Gaines, J. (2001). Fire and Desire: Mixed-Race Movies in the Silent Era. Chicago: The University of Chicago Press.
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226278735.001.0001
Google Scholar
Gaines, J. (2016). In-and-Out-of-Race: The Story of Noble Johnson. W: B. T. Lupack (red.), Early Race Filmmaking in America (ss. 72-87). New York: Routledge.
Google Scholar
Gaines, J. (2016). „Within Our Gates”: From Race Melodrama to Opportunity Narrative. W: P. Bowser, J. Gaines, C. Musser (red.), Oscar Micheaux and His Circle: African-American Filmmaking and Race Cinema of the Silent Era (ss. 72-87). Bloomington: Indiana University Press.
Google Scholar
Green, J. R. (2000). Straight Lick: The Cinema of Oscar Micheaux. Bloomington: Indiana University Press.
Google Scholar
Hooks, B. (1991). Micheaux: Celebrating Blackness. Black American Literature Forum, 25, (2), ss. 351-360.
DOI: https://doi.org/10.2307/3041692
Google Scholar
Hutchinson, G. (1996). The Harlem Renaissance in Black and White. Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar
Johnson, M. K. (1998). Stranger in a Strange Land: An African American Response to the Frontier Tradition in Oscar Micheaux’s „The Conquest: The Story of a Negro Pioneer”. Western American Literature, 33 (3), ss. 228-252.
DOI: https://doi.org/10.1353/wal.1998.0028
Google Scholar
Lubelski, T., Sowińska, I., Syska, R. (red.) (2009). Historia kina. Tom 1. Kino nieme. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Luckett, M. (2014). Cinema and Community: Progressivism, Exhibition, and Film Culture in Chicago. Detroit: Wayne State University Press.
Google Scholar
McGilligan, P. (2008). Oscar Micheaux. The Great and Only: The Life of America’s First Great Black Filmmaker. New York: Harper Perennial.
Google Scholar
Musser, C. (2016). To Redream the Dreams of White Playwrights: Reappropriation and Resistance in Oscar Micheaux’s Body and Soul. W: P. Bowser, J. Gaines, C. Musser (red.), Oscar Micheaux and His Circle: African-American Filmmaking and Race Cinema of the Silent Era (ss. 97-131). Bloomington: Indiana University Press.
Google Scholar
Nowell-Smith, G. (red.) (1996). The Oxford History of World Cinema. New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Regester, C. (1995). The Misreading and Rereading of African American Filmmaker Oscar Micheaux: A Critical Review of Micheaux Scholarship. Film History, 7 (4), ss. 426-449.
Google Scholar
Regester, C. (1996). Black Films, White Censors: Oscar Micheaux Confronts Censorship in New York, Virginia, and Chicago. W: F. Couvares (red.), Movie Censorship and American Culture (ss. 159-186). Washington: Smithsonian Institution Press.
Google Scholar
Sampson, H. T. (1995). Blacks in Black and White: A Sourcebook on Black Films. Metuchen: Scarecrow Press.
Google Scholar
Siomopoulos, A. (2006). The Birth of a Black Cinema: Race, Reception, and Oscar Micheaux's „Within Our Gates”. The Moving Image, 6 (2), ss. 111-118.
DOI: https://doi.org/10.1353/mov.2007.0017
Google Scholar
Smith, J. D. (2001). Patrolling the Boundaries of Race: Motion Picture Censorship and Jim Crow in Virginia, 1922-1932. Historical Journal of Film, Radio and Television, 21 (3), ss. 273-291.
DOI: https://doi.org/10.1080/01439680120069416
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Loskakrzysztof.loska@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X
Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Jagiellońskim, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami, członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN; zajmuje się historią filmu, zwłaszcza kinem azjatyckim. Autor stu pięćdziesięciu artykułów naukowych (publikowanych w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Ekranach”, „Kulturze Współczesnej”, „Ethosie” i in.) oraz dwunastu książek, m.in.: Dziedzictwo McLuhana – między nowoczesnością a ponowoczesnością (2001), Hitchcock: autor wśród gatunków (2002), David Cronenberg: rozpad ciała, rozpad gatunku (2003, wspólnie z A. Pitrusem), Tożsamość i media. O filmach Atoma Egoyana (2006), Poetyka filmu japońskiego (2009), Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna (2012), Nowy film japoński (2013), Mistrzowie kina japońskiego (2015), Postkolonialna Europa: etnoobrazy współczesnego kina (2016), W cieniu Imperium Wschodzącego Słońca. Japoński projekt kolonialny i kultura filmowa w Azji Wschodniej (2022).
Statystyki
Abstract views: 383PDF downloads: 178
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Krzysztof Loska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Loska, Pamięć, performans i afekty – temat ludobójstwa w filmach Joshui Oppenheimera , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Krzysztof Loska, „Choroba tropikalna”, czyli o ludziach, zwierzętach i duchach w filmie Apichatponga Weerasethakula , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Krzysztof Loska, Podróż do Nowego Świata. Filmowa fikcja etnograficzna w perspektywie postkolonialnej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Krzysztof Loska, Apichatpong Weerasethakul – o polityce i widmach , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Krzysztof Loska, Architektura i japoński kolonializm – filmowy obraz przestrzeni miejskiej w okupowanym Seulu , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Z punktu widzenia ludności rdzennej – film jako narzędzie dekolonizacji w Kanadzie , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Krzysztof Loska, Historie polskich emigrantów w kinie europejskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Życie w cieniu elektrowni atomowej (Fukushima – dziesięć lat później) , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Krzysztof Loska, Lav Diaz, rewolucja i czas mesjański , Kwartalnik Filmowy: Nr 123 (2023): Tempo i rytm
- Krzysztof Loska, Współczesny horror w przebraniu kina „found footage” , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy