Lav Diaz, rewolucja i czas mesjański

Krzysztof Loska

krzysztof.loska@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X

Abstrakt

Przyjmując założenie, że rewolucja jest wydarzeniem apokaliptycznym, czyli świeckim wariantem religijnego mesjanizmu (Leszek Kołakowski), autor przygląda się obrazowi antykolonialnego buntu w filmie Lava Diaza Kołysanka do bolesnej tajemnicy (Hele sa hiwagang hapis, 2016). Punktem wyjścia jest tu hipoteza o pokrewieństwie mesjanizmu z radykalnymi ruchami społecznymi w krajach zależnych (Vittorio Lanternari, Eric J. Hobsbawm) oraz koncepcja historii w ujęciu Reynalda C. Ileta, który w książce Pasyon and Revolution zwrócił uwagę na konieczność namysłu nad materiałami pomijanymi w oficjalnej narracji – jak wiersze, pieśni, powieści, listy, podania ludowe – ponieważ pozwalają one na zrozumienie zdarzeń politycznych. Głównym pojęciem operacyjnym w analizie filmu Diaza jest kategoria czasu mesjańskiego, czyli rozszczepionego, który rozbija linearność i przyczynowość, zakłada współistnienie przeszłości niekoniecznie prawdziwych (Gilles Deleuze) oraz sprawia, że nie sposób odróżnić tego, co realne, od tego, co wyobrażone.


Słowa kluczowe:

rewolucja, czas mesjański, kolonializm, fabulacja, Filipiny

Arendt, H. (1991). O rewolucji (tłum. M. Godyń). Kraków: Wydawnictwo X – Dom Wydawniczy Totus.
  Google Scholar

Bergson, H. (2007). Dwa źródła moralności i religii (tłum. P. Kostyło, K. Skorulski). Kraków: Wydawnictwo Homini.
  Google Scholar

Deleuze, G. (2008). Kino 1: Obraz-ruch. 2. Obraz-czas (tłum. J. Margański). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Desroche, H. (1969). Dieux d’hommes: Dictionnaire des messianismes et mïllenarismes de l’ère chrétienne. Paris: Mouton.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783111553559   Google Scholar

Finnane, G. (2016). Wayfaring in the Megacity: Tsai Ming-liang’s „Walker” and Lav Diaz’s „Melancholia”. W: K. Benesch, F. Specq (red.), Walking and the Aesthetics of Modernity: Pedestrian Mobility in Literature and the Arts (ss. 115-117). London: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-60364-7_8   Google Scholar

Grosoli, M. (2021). Never, Always and Already Saved: A Soteriological Reading of „Norte” and „Florentina Hubaldo, CTE”. W: P. Patra, M. Kho Lim (red.), Sine ni Lav Diaz: A Long Take on the Filipino Auteur (ss. 51-62). Bristol: Intellect.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv36xvxtc.11   Google Scholar

Guarneri, M. (b. d.). Action! Conversations with Lav Diaz (2010-2020). Bologna: Massimiliano Piretti Editore.
  Google Scholar

Guarneri, M. (2017). Lav Diaz (2017): No Forgiveness Without Justice. Débordements.fr. https://www.debordements.fr/Lav-Diaz-2017
  Google Scholar

Hanson, S. E. (1997). Time and Revolution: Marxism and the Design of Soviet Institutions. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
  Google Scholar

Hobsbawm, E. J. (1971). Primitive Rebels: Studies in Archaic Forms of Social Movement in the 19th and 20th Centuries. Manchester: University of Manchester Press.
  Google Scholar

Ileto, R. C. (1979). Pasyon and Revolution: Popular Movements in the Philippines, 1840-1910. Quezon City: Ateneo de Manila University Press.
  Google Scholar

Kołakowski, L. (1979). Rewolucja jako piękna choroba. Aneks, (22), ss. 3-15.
  Google Scholar

Lanternari, V. (1962). Messianism: Its Historical Origin and Morphology. History of Religions, 2 (1), ss. 52-72.
DOI: https://doi.org/10.1086/462456   Google Scholar

Lanternari, V. (1963). The Religions of the Oppressed: A Study of Modern Messianic Cults. New York: Alfred A. Knopf.
  Google Scholar

Marks, K. (1949). Osiemnasty brumaire’a Ludwika Bonaparte. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka”.
  Google Scholar

Perkinson, J., Mendoza, S. L. L. (2004). Indigenous Filipino „Pasyon” Defying Colonial Euro-Reason. Journal of Third World Studies, 21 (1), ss. 117-137.
  Google Scholar

Ratcliff, L. K. (1949). Filipino Folklore. The Journal of American Folklore, 62 (245), ss. 259-289.
DOI: https://doi.org/10.2307/537202   Google Scholar

Rizal, J. (2007). El Filibusterismo: Subversion (tłum. S. Lacson-Locsin). Honolulu: University of Hawai’i Press.
  Google Scholar

Rodowick, D. N. (1997). Gilles Deleuze’s Time Machine. Durham: Duke University Press.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822396871   Google Scholar

Struzik, A. (2013). Trickster – definicje, stan badań, rekonesans. Roczniki Humanistyczne, 61 (4), ss. 241-251.
  Google Scholar

Walicki, A. (1971). Millenaryzm i mesjanizm religijny a romantyczny mesjanizm polski. Zarys problematyki. Pamiętnik Literacki, 62 (4), ss. 23-46.
  Google Scholar

Weber, M. (2002). Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej (tłum. D. Lachowska). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-09-27

Cited By / Share

Loska, K. (2023) „Lav Diaz, rewolucja i czas mesjański”, Kwartalnik Filmowy, (123), s. 6–24. doi: 10.36744/kf.1662.

Autorzy

Krzysztof Loska 
krzysztof.loska@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X

Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Jagiellońskim, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami, członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN; zajmuje się historią filmu, zwłaszcza kinem azjatyckim. Autor stu pięćdziesięciu artykułów naukowych (publikowanych w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Ekranach”, „Kulturze Współczesnej”, „Ethosie” i in.) oraz dwunastu książek, m.in.: Dziedzictwo McLuhana – między nowoczesnością a ponowoczesnością (2001), Hitchcock: autor wśród gatunków (2002), David Cronenberg: rozpad ciała, rozpad gatunku (2003, wspólnie z A. Pitrusem), Tożsamość i media. O filmach Atoma Egoyana (2006), Poetyka filmu japońskiego (2009), Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna (2012), Nowy film japoński (2013), Mistrzowie kina japońskiego (2015), Postkolonialna Europa: etnoobrazy współczesnego kina (2016), W cieniu Imperium Wschodzącego Słońca. Japoński projekt kolonialny i kultura filmowa w Azji Wschodniej (2022).



Statystyki

Abstract views: 330
PDF downloads: 217


Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Loska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.


Inne teksty tego samego autora

1 2 3 > >>