Lav Diaz, rewolucja i czas mesjański
Krzysztof Loska
krzysztof.loska@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X
Abstrakt
Przyjmując założenie, że rewolucja jest wydarzeniem apokaliptycznym, czyli świeckim wariantem religijnego mesjanizmu (Leszek Kołakowski), autor przygląda się obrazowi antykolonialnego buntu w filmie Lava Diaza Kołysanka do bolesnej tajemnicy (Hele sa hiwagang hapis, 2016). Punktem wyjścia jest tu hipoteza o pokrewieństwie mesjanizmu z radykalnymi ruchami społecznymi w krajach zależnych (Vittorio Lanternari, Eric J. Hobsbawm) oraz koncepcja historii w ujęciu Reynalda C. Ileta, który w książce Pasyon and Revolution zwrócił uwagę na konieczność namysłu nad materiałami pomijanymi w oficjalnej narracji – jak wiersze, pieśni, powieści, listy, podania ludowe – ponieważ pozwalają one na zrozumienie zdarzeń politycznych. Głównym pojęciem operacyjnym w analizie filmu Diaza jest kategoria czasu mesjańskiego, czyli rozszczepionego, który rozbija linearność i przyczynowość, zakłada współistnienie przeszłości niekoniecznie prawdziwych (Gilles Deleuze) oraz sprawia, że nie sposób odróżnić tego, co realne, od tego, co wyobrażone.
Słowa kluczowe:
rewolucja, czas mesjański, kolonializm, fabulacja, FilipinyBibliografia
Arendt, H. (1991). O rewolucji (tłum. M. Godyń). Kraków: Wydawnictwo X – Dom Wydawniczy Totus.
Google Scholar
Bergson, H. (2007). Dwa źródła moralności i religii (tłum. P. Kostyło, K. Skorulski). Kraków: Wydawnictwo Homini.
Google Scholar
Deleuze, G. (2008). Kino 1: Obraz-ruch. 2. Obraz-czas (tłum. J. Margański). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Desroche, H. (1969). Dieux d’hommes: Dictionnaire des messianismes et mïllenarismes de l’ère chrétienne. Paris: Mouton.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783111553559
Google Scholar
Finnane, G. (2016). Wayfaring in the Megacity: Tsai Ming-liang’s „Walker” and Lav Diaz’s „Melancholia”. W: K. Benesch, F. Specq (red.), Walking and the Aesthetics of Modernity: Pedestrian Mobility in Literature and the Arts (ss. 115-117). London: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-60364-7_8
Google Scholar
Grosoli, M. (2021). Never, Always and Already Saved: A Soteriological Reading of „Norte” and „Florentina Hubaldo, CTE”. W: P. Patra, M. Kho Lim (red.), Sine ni Lav Diaz: A Long Take on the Filipino Auteur (ss. 51-62). Bristol: Intellect.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv36xvxtc.11
Google Scholar
Guarneri, M. (b. d.). Action! Conversations with Lav Diaz (2010-2020). Bologna: Massimiliano Piretti Editore.
Google Scholar
Guarneri, M. (2017). Lav Diaz (2017): No Forgiveness Without Justice. Débordements.fr. https://www.debordements.fr/Lav-Diaz-2017
Google Scholar
Hanson, S. E. (1997). Time and Revolution: Marxism and the Design of Soviet Institutions. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
Google Scholar
Hobsbawm, E. J. (1971). Primitive Rebels: Studies in Archaic Forms of Social Movement in the 19th and 20th Centuries. Manchester: University of Manchester Press.
Google Scholar
Ileto, R. C. (1979). Pasyon and Revolution: Popular Movements in the Philippines, 1840-1910. Quezon City: Ateneo de Manila University Press.
Google Scholar
Kołakowski, L. (1979). Rewolucja jako piękna choroba. Aneks, (22), ss. 3-15.
Google Scholar
Lanternari, V. (1962). Messianism: Its Historical Origin and Morphology. History of Religions, 2 (1), ss. 52-72.
DOI: https://doi.org/10.1086/462456
Google Scholar
Lanternari, V. (1963). The Religions of the Oppressed: A Study of Modern Messianic Cults. New York: Alfred A. Knopf.
Google Scholar
Marks, K. (1949). Osiemnasty brumaire’a Ludwika Bonaparte. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka”.
Google Scholar
Perkinson, J., Mendoza, S. L. L. (2004). Indigenous Filipino „Pasyon” Defying Colonial Euro-Reason. Journal of Third World Studies, 21 (1), ss. 117-137.
Google Scholar
Ratcliff, L. K. (1949). Filipino Folklore. The Journal of American Folklore, 62 (245), ss. 259-289.
DOI: https://doi.org/10.2307/537202
Google Scholar
Rizal, J. (2007). El Filibusterismo: Subversion (tłum. S. Lacson-Locsin). Honolulu: University of Hawai’i Press.
Google Scholar
Rodowick, D. N. (1997). Gilles Deleuze’s Time Machine. Durham: Duke University Press.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822396871
Google Scholar
Struzik, A. (2013). Trickster – definicje, stan badań, rekonesans. Roczniki Humanistyczne, 61 (4), ss. 241-251.
Google Scholar
Walicki, A. (1971). Millenaryzm i mesjanizm religijny a romantyczny mesjanizm polski. Zarys problematyki. Pamiętnik Literacki, 62 (4), ss. 23-46.
Google Scholar
Weber, M. (2002). Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej (tłum. D. Lachowska). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Loskakrzysztof.loska@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X
Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Jagiellońskim, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami, członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN; zajmuje się historią filmu, zwłaszcza kinem azjatyckim. Autor stu pięćdziesięciu artykułów naukowych (publikowanych w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Ekranach”, „Kulturze Współczesnej”, „Ethosie” i in.) oraz dwunastu książek, m.in.: Dziedzictwo McLuhana – między nowoczesnością a ponowoczesnością (2001), Hitchcock: autor wśród gatunków (2002), David Cronenberg: rozpad ciała, rozpad gatunku (2003, wspólnie z A. Pitrusem), Tożsamość i media. O filmach Atoma Egoyana (2006), Poetyka filmu japońskiego (2009), Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna (2012), Nowy film japoński (2013), Mistrzowie kina japońskiego (2015), Postkolonialna Europa: etnoobrazy współczesnego kina (2016), W cieniu Imperium Wschodzącego Słońca. Japoński projekt kolonialny i kultura filmowa w Azji Wschodniej (2022).
Statystyki
Abstract views: 326PDF downloads: 210
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Krzysztof Loska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Loska, Pamięć, performans i afekty – temat ludobójstwa w filmach Joshui Oppenheimera , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Krzysztof Loska, „Choroba tropikalna”, czyli o ludziach, zwierzętach i duchach w filmie Apichatponga Weerasethakula , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Krzysztof Loska, Podróż do Nowego Świata. Filmowa fikcja etnograficzna w perspektywie postkolonialnej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Krzysztof Loska, Apichatpong Weerasethakul – o polityce i widmach , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Krzysztof Loska, Architektura i japoński kolonializm – filmowy obraz przestrzeni miejskiej w okupowanym Seulu , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Z punktu widzenia ludności rdzennej – film jako narzędzie dekolonizacji w Kanadzie , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Krzysztof Loska, Historie polskich emigrantów w kinie europejskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Życie w cieniu elektrowni atomowej (Fukushima – dziesięć lat później) , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Krzysztof Loska, Oscar Micheaux i początki kina afroamerykańskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Krzysztof Loska, Współczesny horror w przebraniu kina „found footage” , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy