Życie w cieniu elektrowni atomowej (Fukushima – dziesięć lat później)
Krzysztof Loska
krzysztof.loska@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X
Abstrakt
Tematem artykułu są filmy poświęcone skutkom skażenia promieniotwórczego, do którego doszło w marcu 2011 r. w wyniku awarii elektrowni atomowej Fukushima Daiichi. Wychodząc od koncepcji katastrofy w ujęciu francuskich filozofów – Jacques’a Derridy, Maurice’a Blanchota i Jeana-Luca Nancy’ego – autor skupia się na sposobach przedstawiania tego tematu w japońskich filmach dokumentalnych i fabularnych, których twórcy próbowali uczynić widzialnym to, co niewyobrażalne, mierzyli się z dylematami etycznymi oraz zastanawiali się nad kwestią odpowiedzialności człowieka za otaczający świat i klęski żywiołowe spowodowane jego działalnością.
Słowa kluczowe:
katastrofa w Fukushimie, skażenie promieniotwórcze, środowisko naturalneBibliografia
Blanchot, M. (1986). The Writing of the Disaster (tłum. A. Smock). Lincoln: University of Nebraska Press.
Google Scholar
Braidotti, R. (2014). Po człowieku (tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Brylska, A. (2020). Radioaktywne kwiaty wiśni. Relacje Japończyków ze skażonymi obszarami wokół elektrowni Fukushima Daiichi. Teksty Drugie, (1), ss. 134-151.
Google Scholar
Clarke, J. (2020). Apocalyptic Sublimes and the Recalibration of Distance: Doing Art-Anthropology in Post-Disaster Japan. W: P. Schorch, M. Saxer, M. Elders (red.), Exploring Materiality and Connectivity in Anthropology and Beyond (ss. 172-190). London: UCL Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv13xpsp9.17
Google Scholar
Derrida, J. (2018). O apokalipsie (tłum. I. Boruszkowska, K. Wojtasik). Kraków: Wydawnictwo Eperons-Ostrogi.
Google Scholar
DiNitto, R. (2014). Narrating the Cultural Trauma of 3/11: The Debris of Post-Fukushima Literature and Film. Japan Forum, 26 (3), ss. 340-360.
DOI: https://doi.org/10.1080/09555803.2014.915867
Google Scholar
Domenach, É. (2015). Fukushima en cinéma. Voix du cinéma japonais / Fukushima in Film: Voices from Japanese Cinema. Tōkyō: The University of Tokyo Center for Philosophy.
Google Scholar
Dupuy, J.-P. (2002). Pour un catastrophisme éclairé: Quand l’impossible est certain. Paris: Seuil.
Google Scholar
Fujiki, H. (2016). Networking Citizens through Film Screenings: Cinema and Media in Post-3.11 Social Movements. W: P. W. Galbraith, J. G. Karlin (red.), Media Convergence in Japan (ss. 60-87). Kinema Club.
Google Scholar
Fujiki, H. (2017). Problematizing Life: Documentary Films on the 3.11 Nuclear Catastrophe. W: B. Geilhorn, K. Iwata-Weickgenannt (red.), Fukushima and the Arts: Negotiating Nuclear Disaster (ss. 90-109). New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315617589-6
Google Scholar
Gerow, A. (2015). Shinozaki Makoto’s Sharing and Cinema after 3.11. www.aarongerow.com/news/shinozaki-makotos-sharing.html
Google Scholar
Haraway, D. (2012). Manifest gatunków stowarzyszonych (tłum. J. Bednarek). W: A. Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów (ss. 241-260). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Hirano, K. (2014). 311: Documenting a Catastrophe as a National Experience. Rethinking History, 18 (3), ss. 378-390.
DOI: https://doi.org/10.1080/13642529.2014.898418
Google Scholar
Iwata-Weickgenannt, K. (2017). Gendering „Fukushima”: Resistance, Self-Responsibility, and Female Hysteria in Sono Sion’s „Land of Hope”. W: B. Geilhorn, K. Iwata-Weickgenannt (red.), Fukushima and the Arts: Negotiating Nuclear Disaster (ss. 110-126). New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315617589-7
Google Scholar
Iwata-Weickgenannt, K., Geilhorn, B. (2017). Negotiating Nuclear Disaster: An Introduction. W: B. Geilhorn, K. Iwata-Weickgenannt (red.), Fukushima and the Arts: Negotiating Nuclear Disaster (ss. 1-20). New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315617589-1
Google Scholar
Kiejziewicz, A. (2017). The Nuclear Technology Debate Returns: Narratives About Nuclear Power in Post-Fukushima Japanese Films. TransMissions: The Journal of Film and Media Studies, 2 (1), ss. 117-131.
Google Scholar
Kubiak Ho-Chi, B. (2018). Zwierzęta a Wielkie Trzęsienie Ziemi w Japonii Wschodniej w filmach dokumentalnych Shishido Daisuke i Matsubary Tamotsu. W: B. Kubiak Ho-Chi, Y. Fujii-Karpoluk (red.), Zwierzęta w kulturze japońskiej. Warszawa: Polska Fundacja Japonistyczna.
Google Scholar
Kuroda, T. (red.) (2016). 10 lekcji z Fukushimy w celu ochrony ludzi przed katastrofą nuklearną (tłum. zbiorowe). Warszawa: Komitet Broszury Fukushima, Strefa Zieleni.
Google Scholar
Manning, E. (2016). Ten Propositions for Research-Creation. W: N. Colin, S. Sachsenmaier (red.), Collaboration in Performance Practice: Premises, Workings and Failures (ss. 133-141). Basingstoke: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9781137462466_7
Google Scholar
Maurer, K. (2016). Translating Catastrophes: Yoko Tawada’s Poetic Responses to the 2011 Tōhoku Earthquake, the Tsunami, and Fukushima. New German Critique, 43 (1), ss. 171-194.
DOI: https://doi.org/10.1215/0094033X-3329247
Google Scholar
Nancy, J.-L. (2015). After Fukushima: The Equivalence of Catastrophes (tłum. C. Mandell). New York: Fordham University Press.
DOI: https://doi.org/10.5422/fordham/9780823263387.001.0001
Google Scholar
O’Neill, D. (2019). Rewilding Futures: Japan’s Nuclear Exclusion Zone and Post 3.11 Eco-Cinema. Journal of Japanese and Korean Cinema, 11 (1), ss. 85-100.
DOI: https://doi.org/10.1080/17564905.2019.1600697
Google Scholar
Schilling, M. (2015, 4 marca). In the Cinematic Wake of the Fukushima Nuclear Disaster. The Japan Times. https://www.japantimes.co.jp/culture/2015/03/04/films/cinematic-wake-fukushima-nuclear-disaster/
Google Scholar
Shukin, N. (2016). The Biocapital of Living – and the Art of Dying – After Fukushima. Postmodern Culture, 26 (2).
DOI: https://doi.org/10.1353/pmc.2016.0009
Google Scholar
Sontag, S. (2010). Widok cudzego cierpienia (tłum. S. Magala). Kraków: Karakter.
Google Scholar
Thouny, C. (2015). The Land of Hope: Planetary Cartographies of Fukushima, 2012. Mechademia: Second Arc, 10, ss. 17-34.
DOI: https://doi.org/10.5749/j.ctv1rdv223.6
Google Scholar
Tonaki, Y. (2016). La banalité résiliente des catastrophe: „d’Après Fukushima” de Jean-Luc Nancy, Rue Descartes, 88, ss. 66-83.
DOI: https://doi.org/10.3917/rdes.088.0066
Google Scholar
Wada-Marciano, M. (2019). What Animals, Women, Children, and Foreigners Can Tell Us About Fukushima. Journal of Japanese and Korean Cinema, 11 (1), ss. 35-54.
DOI: https://doi.org/10.1080/17564905.2019.1600696
Google Scholar
Weston, K. (2017). Animate Planet: Making Visceral Sense of Living in a High‐Tech Ecologically Damaged World. Durham: Duke University.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw43n
Google Scholar
Yoneyama, S. (2017). Animism: A Grassroots Response to Socioenvironmental Crisis in Japan. W: T. Morris-Suzuki, E. J. Soh (red.), New Worlds from Below: Informal Life Politics and Grassroots Action in Twenty-First-Century Northeast Asia (ss. 99-130). Acton: ANU Press.
DOI: https://doi.org/10.22459/NWFB.03.2017.05
Google Scholar
Zalasiewicz, J., i in. (2014). When Did the Anthropocene Begin? A Mid-Twentieth Century Boundary Level is Stratigraphically Optimal. Quaternary International, 383, ss. 196-203.
DOI: https://doi.org/10.1016/j.quaint.2015.04.007
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Loskakrzysztof.loska@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-4078-798X
Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Jagiellońskim, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami, członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN; zajmuje się historią filmu, zwłaszcza kinem azjatyckim. Autor stu pięćdziesięciu artykułów naukowych (publikowanych w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Przeglądzie Kulturoznawczym”, „Ekranach”, „Kulturze Współczesnej”, „Ethosie” i in.) oraz dwunastu książek, m.in.: Dziedzictwo McLuhana – między nowoczesnością a ponowoczesnością (2001), Hitchcock: autor wśród gatunków (2002), David Cronenberg: rozpad ciała, rozpad gatunku (2003, wspólnie z A. Pitrusem), Tożsamość i media. O filmach Atoma Egoyana (2006), Poetyka filmu japońskiego (2009), Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna (2012), Nowy film japoński (2013), Mistrzowie kina japońskiego (2015), Postkolonialna Europa: etnoobrazy współczesnego kina (2016).
Statystyki
Abstract views: 449PDF downloads: 216
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Krzysztof Loska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Loska, Pamięć, performans i afekty – temat ludobójstwa w filmach Joshui Oppenheimera , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Krzysztof Loska, „Choroba tropikalna”, czyli o ludziach, zwierzętach i duchach w filmie Apichatponga Weerasethakula , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Krzysztof Loska, Podróż do Nowego Świata. Filmowa fikcja etnograficzna w perspektywie postkolonialnej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Krzysztof Loska, Apichatpong Weerasethakul – o polityce i widmach , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Krzysztof Loska, Architektura i japoński kolonializm – filmowy obraz przestrzeni miejskiej w okupowanym Seulu , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Z punktu widzenia ludności rdzennej – film jako narzędzie dekolonizacji w Kanadzie , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Krzysztof Loska, Historie polskich emigrantów w kinie europejskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Oscar Micheaux i początki kina afroamerykańskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Krzysztof Loska, Lav Diaz, rewolucja i czas mesjański , Kwartalnik Filmowy: Nr 123 (2023): Tempo i rytm
- Krzysztof Loska, Współczesny horror w przebraniu kina „found footage” , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy