Sytuacja autobiograficzna w „Zwierciadle” Andrieja Tarkowskiego
Abstrakt
Autor omawia autobiograficzne wątki filmu Zwierciadło Andrieja Tarkowskiego. Autobiografizm jest tu punktem wyjścia do rozważań na temat świata i obecności w nim człowieka. Sytuację autobiograficzną w Zwierciadle można pojmować jako zanurzenie się w czasowości i przestrzenności świata po to, by – za sprawą kulturowego aktu „czytania siebie” – ukonstytuować kategorię życia jednostkowego (bios) i przekroczyć ją w poszukiwaniu życia uniwersalnego (wieczności). Według filozofii twórczej rosyjskiego reżysera realne życie ma sens i źródło w wieczności. Film Tarkowskiego utrwala czas, czyli życie; czas za sprawą sztuki przekształca się w wieczną pamięć. Sztuka filmowa Tarkowskiego jawi się zatem jako próba ukazania oraz przezwyciężenia konfliktu między światem duchowym a światem historycznym. Artykuł wskazuje na zbieżność artystycznych poszukiwań Tarkowskiego i jego koncepcji sztuki z refleksją filozoficzną i religijną rosyjskich myślicieli, m.in. Pawła Florenskiego i Mikołaja Bierdiajewa.
Słowa kluczowe:
Andriej Tarkowski, autobiografizm, Paweł Florenski, Mikołaj BierdiajewBibliografia
Bierdiajew Mikołaj, Choroba czasu. Zmiana i wieczność, w: Bierdiajew Mikołaj, Rozważania o egzystencji, tłum. H. Paprocki, Kęty 2002, s.75, 81-82.
Google Scholar
Czermińska Małgorzata, O autobiografii i autobiograficzności, w: Autobiografia, red. M. Czermińska, Gdańsk 2009, s. 13.
Google Scholar
Florenski Pavel, Imiesławie jako zasada filozoficzna, w: Florenski Pavel, Sens idealizmu. Metafizyka rodzaju i oblicza oraz inne pisma, wyb. i opr. T. Obolevitch, P. Rojek, Warszawa 2009, s. 129, 133, 135, 137, 141.
Google Scholar
Florenski Pavel, Ogólnoludzkie korzenie idealizmu. Filozofia ludów, tłum. T. Obolevitch, w: Florenski Pavel, Sens idealizmu. Metafizyka rodzaju i oblicza oraz inne pisma, wyb. i opr. T. Obolevitch, P. Rojek, Warszawa 2009, s. 39, 45-46, 60, 64, 121-122.
Google Scholar
Gunn Janet V., Sytuacja autobiograficzna, tłum. J. Węgrodzka, w: Autobiografia, red. M. Czermińska, Gdańsk 2009, s. 148, 150-154, 158-159, 162-163, 165.
Google Scholar
Gusdorf Georges, Warunki i ograniczenia autobiografii, w: Autobiografia, red. M. Czermińska, Gdańsk 2009, s. 20-23.
Google Scholar
Jusow Wadim, Zrozumieć istotę tworzenia. Z Wadimem Jusowem rozmawia Hiroshi Takahashi, tłum. E. Misiewicz, „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 9-10, s. 244.
Google Scholar
Kojève Alexandre, O wieczności, czasie i pojęciu, tłum. J. Zychowicz, „Kronos” 2009, nr 3, s. 100-101.
Google Scholar
Kovács András B., Dwa światy Tarkowskiego, tłum. ks. H. Paprocki, „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 9-10, s. 77-78.
Google Scholar
Kuśmierczyk Seweryn, Labirynt „Zwierciadła”, „Kino”1998, nr 10, s. 17, 18.
Google Scholar
Kuśmierczyk Seweryn, Zwierciadło: kulisy filmu, „Res Publica Nowa” 2009, nr 7, s. 100-105.
Google Scholar
Michałkowicz Wladimir, Energia obrazu, tłum. A. Rekus, „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 9-10, s. 89.
Google Scholar
Pomieranc Grigorij, W poszukiwaniu wewnętrznego kręgu, tłum. ks. H. Paprocki, „Kwartalnik Filmowy” 1995, nr 9-10 s. 65.
Google Scholar
Tarkowski Andriej, Czas utrwalony, tłum. S. Kuśmierczyk, Warszawa 1991, s. 5-10, 14, 28, 33, 46, 48-49, 85, 94, 96, 165.
Google Scholar
Tarkowski Andriej, Kompleks Tołstoja. Myśli o życiu i sztuce, tłum., wyb. i opr. S. Kuśmierczyk, Warszawa 1989, s. 239-241, 244, 246-248.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Maronkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska
Absolwent Wydziału Operatorskiego PWSFTviT w Łodzi, doktor nauk humanistycznych UJ w Krakowie, operator i filmoznawca. Autor monografii twórczości filmowej Wojciecha Jerzego Hasa (Dramat czasu i wyobraźni. Filmy Wojciecha J. Hasa, 2010). Współautor książki poświęconej twórczości operatora filmowego Jerzego Lipmana (Zdjęcia - Jerzy Lipman, 2005). Adiunkt na Wydziale Artystycznym UMCS, gdzie wykłada fotografię. Jest także jednym z wykładowców Akademii Polskiego Filmu zorganizowanej przez PISF. Interesuje się zwłaszcza kinem polskim, kinem autorskim oraz związkami literatury, filozofii i filmu.
Statystyki
Abstract views: 36PDF downloads: 15
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Marcin Maron
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Maron, „Anima possession”. „Opętanie” Andrzeja Żuławskiego w kontekście pojęcia fantazmatu oraz psychologii głębi , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Marcin Maron, Rozwój sztuki operatorskiej w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. Europa, USA, Polska , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Marcin Maron, Wobec zła. Problem gnozy w polskich filmach Andrzeja Żuławskiego z lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Marcin Maron, „Diabeł” Andrzeja Żuławskiego: historia, zło i romantyczna gnoza , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Marcin Maron, Głowa Meduzy, czyli realizm filmów Kina Moralnego Niepokoju , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
- Marcin Maron, „Hubal” Bohdana Poręby i „Pasja” Stanisława Różewicza – spór o romantyzm w kinie polskim lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Marcin Maron, Głowa Meduzy, czyli realizm filmów Kina Moralnego Niepokoju , Kwartalnik Filmowy: Nr 75-76 (2011): Oblicza rzeczywistości
- Marcin Maron, „Romantyczni” Stanisława Różewicza. Między marzeniem a rzeczywistością , Kwartalnik Filmowy: Nr 77-78 (2012): Polskie mity, polskie kompleksy
