Rozwój sztuki operatorskiej w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. Europa, USA, Polska

Marcin Maron

marmar-72@o2.pl
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (Polska)
http://orcid.org/0000-0003-1753-2575

Abstrakt

W artykule podjęty został problem wzajemnej zależności rozwoju technologii filmowej i przemian estetycznych w filmie artystycznym w okresie tzw. kina modernistycznego, w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. XX w. W pierwszej części artykułu przedstawiona została rola operatorów francuskich (m.in. Raoul Coutard), angielskich (m.in. Walter Lassally), włoskich (m.in. Carlo di Palma, Vittorio Storaro) i amerykańskich (m.in. Haskel Wexler, Adam Holender) w powstawaniu nowatorskich efektów ekranowych. Druga cześć artykułu dotyczy rozwoju technologii i sztuki operatorskiej w Polsce. Przypomniane zostały m.in. przełomowe dokonania Jerzego Wójcika w zakresie filmu czarno-białego oraz przemiany zachodzące w filmie polskim na przełomie lat 60. i 70., związane z wykorzystaniem przez polskich autorów zdjęć filmowych, zwłaszcza Zygmunta Samosiuka i Witolda Sobocińskiego, artystycznych możliwości taśmy barwnej Kodaka. Połowa lat 70., mimo trudnej sytuacji ekonomicznej polskiej kinematografii, jawi się jako okres nowych tendencji i możliwości filmu polskiego związanych z wysoką świadomością artystyczną polskich operatorów, przyswajaniem przez nich zmian technologicznych, a także z nowymi, neoawangardowymi trendami pojawiającymi się w tym okresie w sztuce polskiej (Warsztat Formy Filmowej).


Słowa kluczowe:

sztuka operatorska, technologia filmowa

Almendros, N. Kilka myśli o moim zawodzie. (Z książki Człowiek za kamerą), „Kwartalnik Filmowy” 1994, nr 7-8.
  Google Scholar

Bukowiecki, A. Arri świętuje podwójny jubileusz, „Film&TV. Kamera”, 2007, nr 4.
  Google Scholar

Konrad, K., J. Korcelli. Operatorzy patrzą na ewolucję sztuki filmowej, „Kino” 1973, nr 8.
  Google Scholar

Kovács, A. B. Screening Modernism: European Art. Cinema, 1950-1980, Chicago-London 2007.
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226451664.001.0001   Google Scholar

Laskowski, J. „Magazyn Filmowy”, 1969, nr 26. Cyt.: za: A. Michalski, Kino operatorów. Eseje, wypowiedzi, sylwetki, Bydgoszcz 1995, s. 139.
  Google Scholar

Lassally, W. Światło angielskie. Z Walterem Lassalym rozmawia Michele Levieux, „Kwartalnik Filmowy”, 1994, nr 7-8.
  Google Scholar

Ostaszewski, J. Nowe kino, nowa narracja, w: Historia kina tom 3. Kino epoki nowofalowej, red. naukowa T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2015.
  Google Scholar

Połom, J. Film – sztuka obrazu, w: „Realizacja obrazu filmowego i telewizyjnego”. Zeszyt 21, Warszawa 1980.
  Google Scholar

Salt, B. Styl i technologia filmu: Historia i analiza t. III, tłum. A. Helman, Łódź 2003.
  Google Scholar

Sobociński, W. Światło pokazało mi swoje możliwości, z Witoldem Sobocińskim rozmawia Maria Kornatowska, „Kwartalnik Filmowy”, 1994, nr 7-8.
  Google Scholar

Syska, R. Filmowy neomodernizm, zwł. cz. Pierwsza pt. Modernizm, Kraków 2014.
  Google Scholar

Wertenstein, W. Móc, chcieć, wiedzieć i zdążyć, „Kino”, 1973, nr 7, s. 22.
  Google Scholar

Winiewicz, K. Jak najwierniej odtworzyć świat. Rozmowa z Krzysztofem Winiewiczem, rozmawiał M. Giżycki, „Kino” 1978, nr 7.
  Google Scholar

Wohl, S. Operator? To filar polskiego kina. Nasza rozmowa z prof. Stanisławem Wohlem, rozmawiała B. Mruklik, „Kino”, 1972, nr 7.
  Google Scholar

Wójcik, J. Labirynt światła, oprac. S. Kuśmierczyk, Warszawa 2006.
  Google Scholar

Zdort, W. Film to nie fabryka, z autorem zdjęć Wiesławem Zdortem rozmawia Irena Gruca-Rozbicka, „Film&TV. Kamera”, 2005, nr 3.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2019-06-30

Cited By / Share

Maron, M. (2019) „Rozwój sztuki operatorskiej w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. Europa, USA, Polska”, Kwartalnik Filmowy, (105-106), s. 261–273. doi: 10.36744/kf.62.

Autorzy

Marcin Maron 
marmar-72@o2.pl
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska
http://orcid.org/0000-0003-1753-2575

Operator, filmoznawca, fotografik. Absolwent Wydziału Operatorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi; doktor nauk humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (2009). Autor książek: Dramat czasu i wyobraźni. Filmy Wojciecha J. Hasa (2010, nominacja do nagrody im. B. Michałka w 2011 r.), Romantyzm i kino. Idee i wyobrażenia w filmach polskich reżyserów z lat 1947-1990 (2019), Mieczysław Jahoda (2019) oraz współautor książki Zdjęcia – Jerzy Lipman (2005, red. T. Lubelski). Adiunkt na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie wykłada fotografię i historię filmu. Wykładowca Akademii Polskiego Filmu, członek Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Interesuje się kinem polskim, kinem autorskim oraz związkami literatury, filozofii i filmu. Zajmuje się również fotografią artystyczną.



Statystyki

Abstract views: 311
PDF downloads: 707


Licencja

Prawa autorskie (c) 2019 Marcin Maron

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.