Rozwój sztuki operatorskiej w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. Europa, USA, Polska
Marcin Maron
marmar-72@o2.plUniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (Polska)
http://orcid.org/0000-0003-1753-2575
Abstrakt
W artykule podjęty został problem wzajemnej zależności rozwoju technologii filmowej i przemian estetycznych w filmie artystycznym w okresie tzw. kina modernistycznego, w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. XX w. W pierwszej części artykułu przedstawiona została rola operatorów francuskich (m.in. Raoul Coutard), angielskich (m.in. Walter Lassally), włoskich (m.in. Carlo di Palma, Vittorio Storaro) i amerykańskich (m.in. Haskel Wexler, Adam Holender) w powstawaniu nowatorskich efektów ekranowych. Druga cześć artykułu dotyczy rozwoju technologii i sztuki operatorskiej w Polsce. Przypomniane zostały m.in. przełomowe dokonania Jerzego Wójcika w zakresie filmu czarno-białego oraz przemiany zachodzące w filmie polskim na przełomie lat 60. i 70., związane z wykorzystaniem przez polskich autorów zdjęć filmowych, zwłaszcza Zygmunta Samosiuka i Witolda Sobocińskiego, artystycznych możliwości taśmy barwnej Kodaka. Połowa lat 70., mimo trudnej sytuacji ekonomicznej polskiej kinematografii, jawi się jako okres nowych tendencji i możliwości filmu polskiego związanych z wysoką świadomością artystyczną polskich operatorów, przyswajaniem przez nich zmian technologicznych, a także z nowymi, neoawangardowymi trendami pojawiającymi się w tym okresie w sztuce polskiej (Warsztat Formy Filmowej).
Słowa kluczowe:
sztuka operatorska, technologia filmowaBibliografia
Almendros, N. Kilka myśli o moim zawodzie. (Z książki Człowiek za kamerą), „Kwartalnik Filmowy” 1994, nr 7-8.
Google Scholar
Bukowiecki, A. Arri świętuje podwójny jubileusz, „Film&TV. Kamera”, 2007, nr 4.
Google Scholar
Konrad, K., J. Korcelli. Operatorzy patrzą na ewolucję sztuki filmowej, „Kino” 1973, nr 8.
Google Scholar
Kovács, A. B. Screening Modernism: European Art. Cinema, 1950-1980, Chicago-London 2007.
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226451664.001.0001
Google Scholar
Laskowski, J. „Magazyn Filmowy”, 1969, nr 26. Cyt.: za: A. Michalski, Kino operatorów. Eseje, wypowiedzi, sylwetki, Bydgoszcz 1995, s. 139.
Google Scholar
Lassally, W. Światło angielskie. Z Walterem Lassalym rozmawia Michele Levieux, „Kwartalnik Filmowy”, 1994, nr 7-8.
Google Scholar
Ostaszewski, J. Nowe kino, nowa narracja, w: Historia kina tom 3. Kino epoki nowofalowej, red. naukowa T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2015.
Google Scholar
Połom, J. Film – sztuka obrazu, w: „Realizacja obrazu filmowego i telewizyjnego”. Zeszyt 21, Warszawa 1980.
Google Scholar
Salt, B. Styl i technologia filmu: Historia i analiza t. III, tłum. A. Helman, Łódź 2003.
Google Scholar
Sobociński, W. Światło pokazało mi swoje możliwości, z Witoldem Sobocińskim rozmawia Maria Kornatowska, „Kwartalnik Filmowy”, 1994, nr 7-8.
Google Scholar
Syska, R. Filmowy neomodernizm, zwł. cz. Pierwsza pt. Modernizm, Kraków 2014.
Google Scholar
Wertenstein, W. Móc, chcieć, wiedzieć i zdążyć, „Kino”, 1973, nr 7, s. 22.
Google Scholar
Winiewicz, K. Jak najwierniej odtworzyć świat. Rozmowa z Krzysztofem Winiewiczem, rozmawiał M. Giżycki, „Kino” 1978, nr 7.
Google Scholar
Wohl, S. Operator? To filar polskiego kina. Nasza rozmowa z prof. Stanisławem Wohlem, rozmawiała B. Mruklik, „Kino”, 1972, nr 7.
Google Scholar
Wójcik, J. Labirynt światła, oprac. S. Kuśmierczyk, Warszawa 2006.
Google Scholar
Zdort, W. Film to nie fabryka, z autorem zdjęć Wiesławem Zdortem rozmawia Irena Gruca-Rozbicka, „Film&TV. Kamera”, 2005, nr 3.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Maronmarmar-72@o2.pl
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska
http://orcid.org/0000-0003-1753-2575
Operator, filmoznawca, fotografik. Absolwent Wydziału Operatorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi; doktor nauk humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (2009). Autor książek: Dramat czasu i wyobraźni. Filmy Wojciecha J. Hasa (2010, nominacja do nagrody im. B. Michałka w 2011 r.), Romantyzm i kino. Idee i wyobrażenia w filmach polskich reżyserów z lat 1947-1990 (2019), Mieczysław Jahoda (2019) oraz współautor książki Zdjęcia – Jerzy Lipman (2005, red. T. Lubelski). Adiunkt na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie wykłada fotografię i historię filmu. Wykładowca Akademii Polskiego Filmu, członek Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Interesuje się kinem polskim, kinem autorskim oraz związkami literatury, filozofii i filmu. Zajmuje się również fotografią artystyczną.
Statystyki
Abstract views: 455PDF downloads: 827
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Marcin Maron
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Maron, Wobec zła. Problem gnozy w polskich filmach Andrzeja Żuławskiego z lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Marcin Maron, „Anima possession”. „Opętanie” Andrzeja Żuławskiego w kontekście pojęcia fantazmatu oraz psychologii głębi , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Marcin Maron, „Diabeł” Andrzeja Żuławskiego: historia, zło i romantyczna gnoza , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Marcin Maron, Głowa Meduzy, czyli realizm filmów Kina Moralnego Niepokoju , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
- Marcin Maron, „Hubal” Bohdana Poręby i „Pasja” Stanisława Różewicza – spór o romantyzm w kinie polskim lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
