Tożsamość narodowa i nacjonalizm w kinie japońskim do 1945 roku

Krzysztof Loska

Abstrakt

Kinematografia Japonii od początku swego istnienia uwikłana była w dyskurs nacjonalistyczny. Film wykorzystywany był przez japońskie władze do przedstawiania i podtrzymywania tradycyjnych wartości, które miały powstrzymać obce wpływy, psujące obyczaje i szerzące niemoralność. Tendencje te nasiliły się w okresie międzywojennym, cechującym się ekspansjonistyczną polityką państwa, rozwijającym się nacjonalizmem i militaryzmem. Potrzeba więc było nowego typu „kina narodowego” (kokumin eiga), którego zadaniem byłoby oddanie ducha japońskości, nieskażonego zachodnimi wpływami, zarówno na poziomie treści, stylu, jak i sposobu produkcji. Taki typ reprezentować miały więc filmy historyczne (jidai-geki), pozwalające na celebrację przeszłości, pochwałę patriarchalnych struktur społecznych i feudalnego systemu, a zarazem urzeczywistniające ideał estetyczny, który można nazwać stylem monumentalnym. Również filmy wojenne i dokumentalne podporządkowane były ideologicznym dyrektywom władz. Loska wylicza liczne przykłady filmów odzwierciedlających nacjonalistyczne tendencje w kinie japońskim osadzając je zarówno w kontekście historycznym, jak i teoretycznym.