Święto „rāmen”, czyli wielozmysłowa uczta Jūzō Itamiego
Abstrakt
Loska przedstawia analizę i interpretację filmu Tanpopo (1985) Jūzō Itamiego, sytuując swe rozważania na obszarze tzw. food studies. Jak zauważa, wybierając jedzenie jako temat swojego filmu, Jūzō Itami postanowił zmierzyć się z kultem „japońskości”, obnażyć iluzję homogenicznej kultury przez zwrócenie uwagi na elementy, które nie pasują do tego uproszczonego i jednowymiarowego wizerunku Japonii. Chodziło mu o pokazanie, że każdy posiłek – podobnie jak naród – jest złożony ze składników różnego pochodzenia, że nie ma całości bez poszczególnych części. Analiza rozmaitych kontekstów tego filmu, jego dygresyjnej i wielowątkowej struktury, relacji między bohaterami oraz zawartych w filmie licznych metafor kulinarnych prowadzi autora do konstatacji, że wątki kulinarne służą reżyserowi jako narzędzie krytyczne, ponieważ pozwalają na obnażenia resztek feudalnego porządku, absurdalności rytuałów życia społecznego, a przede wszystkim nieuzasadnionego poczucia wyższości Japończyków nad innymi narodami.
Słowa kluczowe:
Jūzō Itami, food studies, JaponiaBibliografia
Ashkenazi, M. “Food, Play, Business, and the Image of Japan in Itami Juzo’s Tampopo”. W: Reel Food. Essays on Food and Film, red. A. L. Bower. London - New York: Routledge, 2004.
Google Scholar
Edensor, T. Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, tłum. A. Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004.
Google Scholar
Iles, T. “„Tampopo”: Food and the Postmodern in the Work of Itami Jūzō”. Japanstudien 12 (1) (2001).
DOI: https://doi.org/10.1080/09386491.2001.11827251
Google Scholar
Tomaszewska-Bolałek, M. Tradycje kulinarne Japonii. Warszawa: Hanami, 2006.
Google Scholar
Welsch, W. „Tożsamość w epoce globalizacji – perspektywa transkulturowa”, tłum. K. Wilkoszewska. W: Estetyka transkulturowa, red. K. Wilkoszewska. Kraków: Universitas, 2004.
Google Scholar
Wilkoszewska, K. „Wizualna poezja – poetyckie malarstwo”. W: Estetyka japońska. Słowa i obrazy, red. K. Wilkoszewska. Kraków: Universitas, 2005.
Google Scholar
Yoshimoto, Nijō. „Pieśń wiązana – zapiski prowincjusza”, tłum. K. Olszewski. W: Estetyka japońska. Słowa i obrazy, red. K. Wilkoszewska. Kraków: Universitas, 2005.
Google Scholar
Autorzy
Krzysztof Loskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektor Instytutu Sztuk Audiowizualnych tamże, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami, redaktor naczelny „TransMissions: Journal of Film & Media Studies”. Zajmuje się kulturą japońską i historią filmu. Autor stu kilkudziesięciu publikacji naukowych, w tym dwunastu książek, m.in. Dziedzictwo McLuhana - między nowoczesnością a ponowoczesnością (2001), Hitchcock: autor wśród gatunków (2002), David Cronenberg: rozpad ciała, rozpad gatunku (2003, wspólnie z A. Pitrusem), Tożsamość i media. O filmach Atoma Egoyana (2006), Poetyka filmu japońskiego (2009), Kenji Mizoguchi i wyobraźnia melodramatyczna (2012), Nowy film japoński (2013), Mistrzowie kina japońskiego (2015), Postkolonialna Europa: etnoobrazy współczesnego kina (2016).
Statystyki
Abstract views: 98PDF downloads: 44
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Krzysztof Loska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Krzysztof Loska, Pamięć, performans i afekty – temat ludobójstwa w filmach Joshui Oppenheimera , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Krzysztof Loska, „Choroba tropikalna”, czyli o ludziach, zwierzętach i duchach w filmie Apichatponga Weerasethakula , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Krzysztof Loska, Podróż do Nowego Świata. Filmowa fikcja etnograficzna w perspektywie postkolonialnej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Krzysztof Loska, Apichatpong Weerasethakul – o polityce i widmach , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Krzysztof Loska, Architektura i japoński kolonializm – filmowy obraz przestrzeni miejskiej w okupowanym Seulu , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Z punktu widzenia ludności rdzennej – film jako narzędzie dekolonizacji w Kanadzie , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Krzysztof Loska, Historie polskich emigrantów w kinie europejskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Krzysztof Loska, Życie w cieniu elektrowni atomowej (Fukushima – dziesięć lat później) , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Krzysztof Loska, Oscar Micheaux i początki kina afroamerykańskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Krzysztof Loska, Lav Diaz, rewolucja i czas mesjański , Kwartalnik Filmowy: Nr 123 (2023): Tempo i rytm
