Traumatyczne nawiedzenie w neokolonialnym świecie. „Czyj to dom?” w kontekście zwrotu spektralnego

Natasza Korczarowska

natasza.korczarowska@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X

Abstrakt

Artykuł jest analizą filmu Czyj to dom? (His House, 2020) Remiego Weekesa w kontekście widmontologii Jaques’a Derridy, dyskursu uchodźczego i teorii nanorasizmu, jaką sformułował Achille Mbembe. Autorka traktuje przybycie uchodźców z Sudanu Południowego do dawnego Imperium (Wielkiej Brytanii) w kategoriach traumatycznego nawiedzenia, a cały film umieszcza w paradygmacie zwrotu spektralnego, ściśle związanego z refleksją widmontologiczną. Film Weekesa można potraktować jako formę egzorcyzmu, którego celem jest przepracowanie doświadczenia kolonialnej i neokolonialnej traumy. Autorka łączy widmontologię z teorią traumy Freuda: pracą żałoby i pojęciem unheimlich, odnoszącym się zarówno do tego, co „niesamowite” (uncanny), jak i „nie-zadomowione” (un-home-ly). Widmo – za Avery Gordon – nie jest tu przednowoczesnym przesądem czy objawem jednostkowej psychozy, lecz fenomenem społecznym o ogromnym znaczeniu w neokolonialnym świecie. Widmontologia – akcentująca kwestię zbiorowej odpowiedzialności za Innego – wpisuje etykę w projekt historiografii postkolonialnej.


Słowa kluczowe:

neokolonializm, dyskurs uchodźczy, widmontologia, Remi Weekes, Południowy Sudan

Agamben, G. (2010). My, uchodźcy (tłum. K. Gawlicz). W: Agamben. Przewodnik Krytyki Politycznej (ss. 25-34). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  Google Scholar

Bal, M. (2007). A gdyby tak? Język afektu (tłum. M. Maryl). Teksty Drugie, (1-2), ss.165-188.
  Google Scholar

Benhabib, S. (2015). Prawa Innych. Przybysze, rezydenci i obywatele (tłum. M. Filipczuk). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  Google Scholar

Bergland, R. (2013). Indian Ghosts and American Subjects. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 371-392). New York: Bloomsbury.
  Google Scholar

del Pilar Blanco, M., Peeren E. (2013). Introduction: Conceptualizing Spectralities. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 1-27). New York: Bloomsbury.
  Google Scholar

Derrida, J. (2016). Widma Marksa. Stan długu, praca żałoby i nowa Międzynarodówka (tłum. T. Załuski). Warszawa: PWN.
  Google Scholar

Gordon, A. (2013). Her Shape and His Hand. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 103-129). New York: Bloomsbury.
  Google Scholar

Hirsch, J. (2015). Postmodernizm, drugie pokolenie i międzykulturowe kino posttraumatyczne (tłum. T. Bilczewski, A. Kowalcze-Pawlik). W: T. Łysak (red.), Antologia studiów nad traumą (ss. 253-284). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Kot, D. (2020). Tratwa Odysa. Esej o uchodźcach. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Kurtz, R. (2021). Trauma and Transformation in African Literature. New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315467535   Google Scholar

LaCapra, D. (2009). Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna (tłum. K. Bojarska). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Marks, L. U. (2000). The Skin of the Film: Intercultural Cinema, Embodiment, and the Senses. Durham: Duke University Press.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822381372   Google Scholar

Mbembe, A. (2001). On Postcolony. Berkeley: University of California Press.
  Google Scholar

Mbembe, A. (2013). Life, Sovereignty, and Terror in the Fiction of Amos Tutuola. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 131-149). New York: Bloomsbury.
  Google Scholar

Mbembe, A. (2018). Polityka wrogości. Nekropolityka (tłum. U. Kropiwiec, K. Bojarska). Kraków: Wydawnictwo Karakter.
DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2017.17.658   Google Scholar

Ndlovu-Gatsheni, S. (2013). Coloniality of Power in Postcolonial Africa: Myths of Decolonization. Dakar: Condersia.
  Google Scholar

Peeren, E. (2014). The Spectral Metaphor: Living Ghosts and the Agency of Invisibility. Hampshire: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9781137375858   Google Scholar

Punter, D. (2003). Arundhati Roy and the House of History W: A. Smith, W. Hughes (red.), Empire and the Gothic: The Politics of Genre (ss. 192-207). New York: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9781403919342_12   Google Scholar

Spivak, G. (2011). Negocjacje ze strukturami przemocy (tłum. A. Górny). W: S. Harasym (red.), Strategie postkolonialne (ss.180-197). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  Google Scholar

Warmiński, A. (1997). Koncepcja „cienia” w psychologii analitycznej C. G. Junga. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, (190), ss. 33-46.
  Google Scholar

Welz, M. (2021). Africa Since Decolonization: The History and Politics of a Diverse Continent. Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/9781108599566   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-12-23

Cited By / Share

Korczarowska, N. (2024) „Traumatyczne nawiedzenie w neokolonialnym świecie. «Czyj to dom?» w kontekście zwrotu spektralnego”, Kwartalnik Filmowy, (128), s. 6–28. doi: 10.36744/kf.3394.

Autorzy

Natasza Korczarowska 
natasza.korczarowska@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X

Dr hab., profesor w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalizuje się w historii filmu polskiego, europejskim kinie współczesnym i problematyce historiofotii. Opublikowała książki: Ojczyzny prywatne (2007) oraz Inne spojrzenie (2013, poświęcona wyobrażeniom historii w polskim filmie fabularnym po 1965 r.). Od 2008 r. współpracuje z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej oraz Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym przy projekcie edukacyjnym Akademia Polskiego Filmu.



Statystyki

Abstract views: 34
PDF downloads: 34


Licencja

Prawa autorskie (c) 2024 Natasza Korczarowska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.


Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>