Traumatyczne nawiedzenie w neokolonialnym świecie. „Czyj to dom?” w kontekście zwrotu spektralnego
Natasza Korczarowska
natasza.korczarowska@uni.lodz.plUniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X
Abstrakt
Artykuł jest analizą filmu Czyj to dom? (His House, 2020) Remiego Weekesa w kontekście widmontologii Jaques’a Derridy, dyskursu uchodźczego i teorii nanorasizmu, jaką sformułował Achille Mbembe. Autorka traktuje przybycie uchodźców z Sudanu Południowego do dawnego Imperium (Wielkiej Brytanii) w kategoriach traumatycznego nawiedzenia, a cały film umieszcza w paradygmacie zwrotu spektralnego, ściśle związanego z refleksją widmontologiczną. Film Weekesa można potraktować jako formę egzorcyzmu, którego celem jest przepracowanie doświadczenia kolonialnej i neokolonialnej traumy. Autorka łączy widmontologię z teorią traumy Freuda: pracą żałoby i pojęciem unheimlich, odnoszącym się zarówno do tego, co „niesamowite” (uncanny), jak i „nie-zadomowione” (un-home-ly). Widmo – za Avery Gordon – nie jest tu przednowoczesnym przesądem czy objawem jednostkowej psychozy, lecz fenomenem społecznym o ogromnym znaczeniu w neokolonialnym świecie. Widmontologia – akcentująca kwestię zbiorowej odpowiedzialności za Innego – wpisuje etykę w projekt historiografii postkolonialnej.
Słowa kluczowe:
neokolonializm, dyskurs uchodźczy, widmontologia, Remi Weekes, Południowy SudanBibliografia
Agamben, G. (2010). My, uchodźcy (tłum. K. Gawlicz). W: Agamben. Przewodnik Krytyki Politycznej (ss. 25-34). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Bal, M. (2007). A gdyby tak? Język afektu (tłum. M. Maryl). Teksty Drugie, (1-2), ss.165-188.
Google Scholar
Benhabib, S. (2015). Prawa Innych. Przybysze, rezydenci i obywatele (tłum. M. Filipczuk). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Bergland, R. (2013). Indian Ghosts and American Subjects. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 371-392). New York: Bloomsbury.
Google Scholar
del Pilar Blanco, M., Peeren E. (2013). Introduction: Conceptualizing Spectralities. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 1-27). New York: Bloomsbury.
Google Scholar
Derrida, J. (2016). Widma Marksa. Stan długu, praca żałoby i nowa Międzynarodówka (tłum. T. Załuski). Warszawa: PWN.
Google Scholar
Gordon, A. (2013). Her Shape and His Hand. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 103-129). New York: Bloomsbury.
Google Scholar
Hirsch, J. (2015). Postmodernizm, drugie pokolenie i międzykulturowe kino posttraumatyczne (tłum. T. Bilczewski, A. Kowalcze-Pawlik). W: T. Łysak (red.), Antologia studiów nad traumą (ss. 253-284). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Kot, D. (2020). Tratwa Odysa. Esej o uchodźcach. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Kurtz, R. (2021). Trauma and Transformation in African Literature. New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315467535
Google Scholar
LaCapra, D. (2009). Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna (tłum. K. Bojarska). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Marks, L. U. (2000). The Skin of the Film: Intercultural Cinema, Embodiment, and the Senses. Durham: Duke University Press.
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822381372
Google Scholar
Mbembe, A. (2001). On Postcolony. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar
Mbembe, A. (2013). Life, Sovereignty, and Terror in the Fiction of Amos Tutuola. W: M. del Pilar Blanco, E. Peeren (red.), The Spectralities Reader: Ghosts and Haunting in Contemporary Cultural Theory (ss. 131-149). New York: Bloomsbury.
Google Scholar
Mbembe, A. (2018). Polityka wrogości. Nekropolityka (tłum. U. Kropiwiec, K. Bojarska). Kraków: Wydawnictwo Karakter.
DOI: https://doi.org/10.36854/widok/2017.17.658
Google Scholar
Ndlovu-Gatsheni, S. (2013). Coloniality of Power in Postcolonial Africa: Myths of Decolonization. Dakar: Condersia.
Google Scholar
Peeren, E. (2014). The Spectral Metaphor: Living Ghosts and the Agency of Invisibility. Hampshire: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9781137375858
Google Scholar
Punter, D. (2003). Arundhati Roy and the House of History W: A. Smith, W. Hughes (red.), Empire and the Gothic: The Politics of Genre (ss. 192-207). New York: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9781403919342_12
Google Scholar
Spivak, G. (2011). Negocjacje ze strukturami przemocy (tłum. A. Górny). W: S. Harasym (red.), Strategie postkolonialne (ss.180-197). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Warmiński, A. (1997). Koncepcja „cienia” w psychologii analitycznej C. G. Junga. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, (190), ss. 33-46.
Google Scholar
Welz, M. (2021). Africa Since Decolonization: The History and Politics of a Diverse Continent. Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/9781108599566
Google Scholar
Autorzy
Natasza Korczarowskanatasza.korczarowska@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X
Dr hab., profesor w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalizuje się w historii filmu polskiego, europejskim kinie współczesnym i problematyce historiofotii. Opublikowała książki: Ojczyzny prywatne (2007) oraz Inne spojrzenie (2013, poświęcona wyobrażeniom historii w polskim filmie fabularnym po 1965 r.). Od 2008 r. współpracuje z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej oraz Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym przy projekcie edukacyjnym Akademia Polskiego Filmu.
Statystyki
Abstract views: 34PDF downloads: 34
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Natasza Korczarowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
