Trauma i Katastrofa. Filmowe reprezentacje „nieustającej Nakby”
Natasza Korczarowska
natasza.korczarowska@uni.lodz.plUniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X
Abstrakt
Autorka analizuje fabularne reprezentacje filmowe Katastrofy 1948 r. w kontekście teorii traumy. Nakba jako palestyńskie zdarzenie traumatyczne par excellence jest czymś, co strukturyzuje kino palestyńskie. Artykuł jest polemiką z tezą propagowaną przez izraelskiego historyka Daniela Bar-Tala, wedle którego zasadniczą przeszkodę w pokojowym rozwiązaniu konfliktu palestyńsko-izraelskiego stanowią wspierające ten konflikt narracje. W szerszym kontekście politycznym, estetycznym i historycznym kino palestyńskie – jak ujmuje to Edward Said – problematyzuje dialektykę widzialności i niewidzialności, gdyż cała historia zmagań Palestyńczyków ma związek z pragnieniem bycia widzialnym. Zdaniem autorki to kino nadaje formę palestyńskiemu nacjonalizmowi, opowiada palestyńskie dzieje i umieszcza codzienne życie Palestyńczyków w ich obrębie. Fokalizatorami, na których autorka skupia uwagę, są palestyńskie kobiety. Lena Jayyusi określa specyficzny dla Palestyńczyków typ narracji mianem zbiorowego głosu w pierwszej osobie. Za pomocą takiej strategii narracyjnej poczucie straty przenosi się z poziomu indywidualnego cierpienia na poziom zbiorowej traumy.
Słowa kluczowe:
Nakba, Palestyna, realizm traumatyczny, widzialnośćBibliografia
Aboubakr, F. (2019). The Folktales of Palestine: Cultural Identity, Memory and the Politics of Storytelling. London: I. B. Tauris.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781788319256
Google Scholar
Abu-Lughod, L., Sa’di, A. (2007). Introduction: The Claims of Memory. W: A. Sa’di, L. Abu-Lughod (red.), Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory (ss. 1-24). New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Abu-Remaileh, R. (2015). Elia Suleiman: Narrating Negative Space (Palestine). W: J. Gugler (red.), Ten Arab Filmmakers: Political Dissent and Social Critique (ss. 77-97). Bloomington: Indiana University Press.
Google Scholar
Allen, D. (2007). The Politics of Witness: Remembering and Forgetting 1948 in Shatila Camp. W: A. Sa’di, L. Abu-Lughod (red.), Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory (ss. 253-282). New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Bar-Tal, D. (2024). Złudzenia niszczące życie. O konflikcie państwa izraelskiego z Palestyńczykami (tłum. T. Rawski). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Barghouti, M. (2014). Jestem stamtąd, jestem stąd (tłum. H. Jankowska). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar
Bartov, O. (2023). Genocide, the Holocaust, and Israel-Palestine: First Person History in Times of Crisis. London: Bloomsbury Academic.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781350332355
Google Scholar
Bresheeth, H. (2007). The Continuity of Trauma and Struggle: Recent Cinematic Representation of the Nakba. W: A. Sa’di, L. Abu-Lughod (red.), Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory (ss. 161-187). New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Burris, G. (2019). The Palestinian Idea: Film, Media, and the Radical Imagination. Philadelphia: Temple University Press.
Google Scholar
Caruth, C. (2016). Unclaimed Experience: Trauma, Narrative, and History. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
DOI: https://doi.org/10.56021/9781421421650
Google Scholar
Gertz, N., Khleifi, G. (2008). Palestinian Cinema: Landscape, Trauma and Memory. Edinburgh: Edinburgh University Press.
DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748634071.001.0001
Google Scholar
Habibi, E. (1988). Niezwykłe okoliczności zniknięcia niejakiego Saida Abu an-Nasha z rodu Optysymistów (tłum. H. Jankowska). Warszawa: PIW.
Google Scholar
Hamdi, T. (2023). Imagining Palestine: Cultures of Exile and National Identity. London: I. B. Tauris.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755617852
Google Scholar
Humphries, I., Khalili, L. (2007). Gender of Nakba Memory. W: A. Sa’di, L. Abu- -Lughod (red.), Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory (ss. 207-228). New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Jayyusi, L. (2007). Iterability, Cumulativity, and Presence: The Relational Figures of Palestinian Memory. W: A. Sa’di, L. Abu-Lughod (red.), Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory (ss. 107-133). New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Kanafani, G. (1983). Ziemia smutnej pomarańczy (tłum. J. Kozłowska). W: J. Kozłowska (red.), Ziemia smutnej pomarańczy. Współczesne opowiadania arabskie (ss. 245-252). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar
Khalidi, R. (2020). The Hundred Years’ War on Palestine: A History of Settler Colonial Conquest and Resistance. London: Profile Books.
Google Scholar
Khoury, E. (2017). Foreword. W: B. Bashir, A. Goldberg (red.), The Holocaust and the Nakba (ss. IX-XVI). New York: Columbia University Press.
DOI: https://doi.org/10.7312/bash18296-001
Google Scholar
Kitab, S. (2002). Twórczość Ghassana Kanafaniego jako martyrologium Palestyńczyków. Warszawa: Wydawnictwo Al-Kitab.
Google Scholar
LaCapra, D. (2009). Historia w okresie przejściowym. Doświadczenie, tożsamość, teoria krytyczna (tłum. K. Bojarska). Kraków: Universitas.
Google Scholar
LaCapra, D. (2015). Trauma, nieobecność, utrata (tłum. K. Bojarska). W: T. Łysak (red.), Antologia studiów nad traumą (ss. 59-107). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Masalha, N. (2012). The Palestinian Nakba: Decolonising History, Narrating the Subaltern, Reclaiming Memory. London: Zed Books.
Google Scholar
Massad, J. (2006). The Weapon of Culture: Cinema in the Palestinian Liberation Struggle. W: H. Dabashi (red.), Dreams of a Nation: On Palestinian Cinema (ss. 32-44). London: Verso.
Google Scholar
Nashef, H. (2019). Palestinian Culture and the Nakba. Oxon: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315143835
Google Scholar
Oumlil, K. (2016). Re-Writing History on Screen: Annemarie Jacir’s „Salt of This Sea”. Arab Studies Quarterly, 38 (3), ss. 586-600.
DOI: https://doi.org/10.13169/arabstudquar.38.3.0586
Google Scholar
Oz, A. (2021). Opowieści o miłości i mroku (tłum. L. Kwiatkowski). Poznań: Rebis.
Google Scholar
Pappé, I. (2017). Czystki etniczne w Palestynie (tłum. A. Sak). Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
Google Scholar
Sa’di, A. (2007). Reflections on Representation, History, and Moral Accountability. W: A. Sa’di, L. Abu-Lughod (red.), Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory (ss. 285-314). New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Saglier, V. (2013). „Not-Yet” an Industry: The Temporalities of Contemporary Palestinian Cinema. W: T. Ginsberg, C. Lippard (red.), Cinema of the Arab World: Contemporary Directions in Theory and Practice (ss. 125-146). Cham: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-30081-4_5
Google Scholar
Said, E. (2006). Preface. W: H. Dabashi (red.), Dreams of a Nation: On Palestinian Cinema (ss. 1-5). London: Verso.
Google Scholar
Salem, L. (2023). Silence… No More… Palestinian Cinema of Transgression. W: S. Atshan, K. Galor (red.), Reel Gender: Palestinian and Israeli Cinema (ss. 57-81). New York: Bloomsbury.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781501394249.ch-002
Google Scholar
Sayigh, R. (2007). Women’s Nakba Stories: Between Being and Knowing. W: A. Sa’di, L. Abu-Lughod (red.), Nakba: Palestine, 1948, and the Claims of Memory (ss. 135-158). New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Shehadeh, R. (2023). Palestyńskie wędrówki. Zapiski o znikającym krajobrazie (tłum. A. Sak). Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Google Scholar
Wermenbol, G. (2022). A Tale of Two Narratives: The Holocaust, the Nakba, and the Israeli-Palestinian Battle of Memories. Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/9781108885430
Google Scholar
White, R. (2023). An Atonal Cinema: Resistance, Counterpoint and Dialogue in Transnational Palestine. New York: Bloomsbury.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781501384974
Google Scholar
Yacobi, H., Shadar, H. (2021). Architecture and the Struggle over Geography: Revisiting the Arab Village in Israel-Palestine. W: O. Bartov (red.), Israel-Palestine: Lands and Peoples (ss. 157-179). New York: Berghahn Books.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv31xf4jv.13
Google Scholar
Autorzy
Natasza Korczarowskanatasza.korczarowska@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X
Dr hab., profesor w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalizuje się w historii filmu polskiego, europejskim kinie współczesnym i problematyce historiofotii. Opublikowała książki: Ojczyzny prywatne (2007) oraz Inne spojrzenie (2013, poświęcona wyobrażeniom historii w polskim filmie fabularnym po 1965 r.). Od 2008 r. współpracuje z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej oraz Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym przy projekcie edukacyjnym Akademia Polskiego Filmu.
Statystyki
Abstract views: 137PDF downloads: 68
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Natasza Korczarowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Natasza Korczarowska, Abiekt i trauma historyczna w „Wichrowych Wzgórzach” Andrei Arnold , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Natasza Korczarowska, „Heritage is Dead! Long Live Heritage!” Kino brytyjskie w obliczu kryzysu politycznego , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Natasza Korczarowska, Amerykańskie seriale „true crime” o seryjnych mordercach w streamingu , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Natasza Korczarowska, „Kidults”, skonsumowana nostalgia i amerykańskie filmy dla młodzieży z lat 80. (oraz ich współczesne symulakra) , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Natasza Korczarowska, Funkcje „znaczącego ujęcia” w popularnym wariancie „puzzle films” , Kwartalnik Filmowy: Nr 118 (2022): Jedno ujęcie
- Natasza Korczarowska, Muzeum w żałobie. Architektoniczne elegie Aleksandra Sokurowa , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Natasza Korczarowska, Podwojone ciała i trauma. Figura sobowtóra w gatunku fantastyki naukowej , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Natasza Korczarowska, Broniąc Kolskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Natasza Korczarowska, Pamięć w kinie/pamięć po kinie , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Natasza Korczarowska, Heroiczni mężczyźni i nieobecne kobiety , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
