Abiekt i trauma historyczna w „Wichrowych Wzgórzach” Andrei Arnold

Natasza Korczarowska

natasza.korczarowska@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X

Abstrakt

Według Thomasa Elsaessera teoretyczna koncepcja abiektu Julii Kristevej przekroczyła granice psychoanalizy, zyskując krytyczne wsparcie w naukach społecznych i kulturowych jako tryb oporu wykraczający poza problem bycia ofiarą. Aby przetestować aplikowalność koncepcji Kristevej do celów analizy filmu, autorka wybrała adaptację Wichrowych Wzgórz (2011) Andrei Arnold. Tekst filmowy autorka pozycjonuje w szerszym kontekście tradycji kina dziedzictwa (dark heritage), w paradygmacie kina abiektalnego Elsaessera (nawiedzenie przez traumatyczną historię) oraz w teorii intertekstualności Kristevej (zakłócenie porządku politycznego/społecznego/kulturowego). Zrealizowana przez Arnold wersja klasycznej powieści gotyckiej akcentuje abiektalny charakter „monstrualnego Innego” za pośrednictwem ciała, rasy i etniczności. Autorka bada, do jakiego stopnia film może skonfrontować nas z trzema zasadniczymi trybami abiekcji: abiektalną przemocą, abiektalnym językiem i abiektalnym ja.


Słowa kluczowe:

Julia Kristeva, Andrea Arnold, abiekt, kino dziedzictwa, kino abiektalne, niesamowite, wstręt

Alexander, J. C. (2012). Trauma: A Social Theory. Cambridge: Polity Press.
  Google Scholar

Bangert, A. (2016). Facing Dark Heritage: The Legacy of Nazi Perpetrators in German-Language Film. W: P. Cooke, R. Stone (red.), Screening European Heritage: Creating and Consuming History on Film (ss. 107-126). London: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-52280-1_6   Google Scholar

Bataille, G. (1992). Literatura a zło (tłum. M. Wodzyńska-Walicka). Kraków: Oficyna Literacka.
  Google Scholar

Brontë, E. (2017). Wichrowe Wzgórza (tłum. H. Pasierska). Warszawa: Prószyński i S-ka.
  Google Scholar

Butler, J. (2010). Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu (tłum. A. Ostolski). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
  Google Scholar

Carroll, N. (2011). Filozofia sztuki masowej (tłum. M. Przylipiak). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Courtine, J.-J. (2020). Ciało anormalne. Historia i antropologia kulturowa ułomności (tłum. K. Belaid, T. Stróżyński). W: J-J. Courtine (red.), Historia ciała. Różne spojrzenia. Wiek XX (ss. 189-241). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza (tłum. M. Bucholc). Warszawa: PIW.
  Google Scholar

Elsaesser, T. (2019). European Cinema and Continental Philosophy: Film as Thought Experiment. New York: Bloomsbury.
DOI: https://doi.org/10.5040/9781501396311   Google Scholar

Frydryczak, B. (2013). Krajobraz. Od estetyki „the picturesque” do doświadczenia topograficznego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
  Google Scholar

Gilbert, S., Gubar, S. (1984). The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth-Century Literary Imagination. New Haven: Yale University Press.
  Google Scholar

Gołębiewska, M. (2015). Afektywne intencje w performatyce Johna L. Austina a kulturowa prawomocność. W: R. Nycz, A. Łebkowska, A. Dauksza (red.), Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym (ss. 135-150). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.
  Google Scholar

Goodnow, K. (2010). Kristeva in Focus: From Theory to Film Analysis. Oxford: Berghahn Books.
  Google Scholar

Groot, J. de (2016). Consuming History: Historians and Heritage in Contemporary Popular Culture. New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315640754   Google Scholar

Haefele-Thomas, A. (2012). Queer Others in Victorian Gothic: Transgressing Monstrosity. Cardiff: University of Wales Press.
  Google Scholar

Higson, A. (2003). English Heritage, English Cinema: Costume Drama Since 1980. Oxford: Oxford University Press.
  Google Scholar

Higson, A. (2011). Film England: Culturally English Filmmaking Since the 1990s. London: I. B. Tauris.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755698097   Google Scholar

Hogle, J. (2012). Introduction: The Gothic in Western Culture. W: J. Hogle (red.), The Cambridge Companion to Gothic Fiction (ss. 1-20). Cambridge: Cambridge University Press.
DOI: https://doi.org/10.1017/CCOL0521791243.001   Google Scholar

Hurley, K. (2012). British Gothic Fiction. W: J. Hogle (red.), The Cambridge Companion to Gothic Fiction (ss. 189-208). Cambridge: Cambridge University Press.
  Google Scholar

Jameson, F. (1982). The Political Unconscious: Narrative as a Socially Symbolic Act. New York: Cornell University Press.
  Google Scholar

Khair, T. (2009). The Gothic, Postcolonialism and Otherness: Ghost from Elsewhere. Hampshire: Palgrave Macmillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230251045   Google Scholar

Kiely, R. (1973). The Romantic Novel in England. Cambridge: Harvard University Press.
DOI: https://doi.org/10.4159/harvard.9780674863996   Google Scholar

Kitliński, T. (2001). Obcy jest w nas. Kochać według Julii Kristevej. Kraków: Aureus.
  Google Scholar

Kristeva, J. (1991). Strangers to Ourselves. New York: Columbia University Press.
  Google Scholar

Kristeva, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (tłum. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  Google Scholar

Malchow, H. L. (1996). Gothic Images of Race in Nineteenth-Century Britain. Redwood City: Stanford University Press.
  Google Scholar

Matless, D. (2016). Landscape and Englishness. London: Reaktion Books.
  Google Scholar

Menninghaus, W. (2009). Wstręt. Teoria i historia (tłum. G. Sowiński). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Mulvey-Roberts, M. (2016). Dangerous Bodies: Historicising the Gothic Corporeal. Manchester: Manchester University Press.
DOI: https://doi.org/10.7228/manchester/9780719085413.001.0001   Google Scholar

O’Callaghan, C., Stewart, M. (2020). Heathcliff, Race and Adam Low’s Documentary, “A Regular Black: The Hidden Wuthering Heights” (2010). Brontë Studies, 45, ss. 156-167. http://doi.org/10.1080/14748932.2020.1715045
DOI: https://doi.org/10.1080/14748932.2020.1715045   Google Scholar

Palmer, P. (2012). The Queer Uncanny: New Perspectives on the Gothic. Cardiff: University of Wales Press.
  Google Scholar

Powrie, P. (2001). On the Threshold Between Past and Present. W: J. Ashby, A. Higson (red.), British Cinema, Past and Present (ss. 316-326). New York: Routledge.
  Google Scholar

Said, E. (2009). Kultura i imperializm (tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  Google Scholar

Sjöholm, C. (2005). Kristeva and the Political. Oxon: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203326954   Google Scholar

Środa, M. (2020). Obcy, inny, wykluczony. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Vickroy, L. (2002). Trauma and Survival in Contemporary Fiction. Charlottesville: University of Virginia Press.
  Google Scholar

Žižek, S. (2001). Przekleństwo fantazji (tłum. A. Chmielewski). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-08-17

Cited By / Share

Korczarowska, N. (2021) „Abiekt i trauma historyczna w «Wichrowych Wzgórzach» Andrei Arnold”, Kwartalnik Filmowy, (114), s. 6–30. doi: 10.36744/kf.756.

Autorzy

Natasza Korczarowska 
natasza.korczarowska@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X

Dr hab., profesor w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalizuje się w historii filmu polskiego, europejskim kinie współczesnym i problematyce historiofotii. Opublikowała książki: Ojczyzny prywatne (2007) oraz Inne spojrzenie (2013, poświęcona wyobrażeniom historii w polskim filmie fabularnym po 1965 r.). Od 2008 r. współpracuje z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej oraz Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym przy projekcie edukacyjnym Akademia Polskiego Filmu.



Statystyki

Abstract views: 535
PDF downloads: 265


Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Natasza Korczarowska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.