„Dokumenty obrazowe” w polskiej refleksji i praktyce filmowej do roku 1927
Małgorzata Radkiewicz
m.radkiewicz@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6387-0810
Abstrakt
Pierwszą dekadę rozwoju polskiej kinematografii po odzyskaniu niepodległości cechują intensywne dyskusje na temat funkcji kina i jego roli w odrodzonym państwie. W refleksjach filmoznawczych podejmowanych przez intelektualistów i badaczy z różnych dziedzin (filozofia, polonistyka) oraz krytyków filmowych przewija się wątek dokumentalistycznej roli filmu oraz jego związku z rzeczywistością. Uwagom teoretycznym towarzyszą głosy o praktyce filmowej, której stawia się konkretne zadania utylitarne – obrazowanie kraju i dokumentowanie jego historii, tradycji oraz rozwoju. Prześledzenie tych wątków pozwala odtworzyć sposób myślenia o kinie jako medium dostarczającym „dokumentów obrazowych”, mogącym pełnić różnorodne funkcje: poznawczą, edukacyjną, propagandową. Rok 1927 niemal zamyka pierwszą dekadę niepodległości i zachodzące wówczas procesy, a równocześnie oznacza kres kina niemego, z jego poetyką i sposobami obrazowania oraz relacją między obrazami filmowymi a rzeczywistością.
Słowa kluczowe:
kino dokumentalne, teoria filmu, propaganda, kino narodowe, dwudziestolecie międzywojenneBibliografia
[b. a.] (1921). [brak tytułu]. Kurier Poranny, (72). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/5216
Google Scholar
[b. a.] (1927). Jak kręcę film? „ABC” u reżysera Szaro. ABC, (279). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
Google Scholar
[b. a.] (1927). [brak tytułu]. Comoedia, (32-33). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
Google Scholar
[b. a.] (1927). [brak tytułu]. Kino dla Wszystkich, (52). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
Google Scholar
[b. a.] (1927). [brak tytułu]. ABC, (286). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
Google Scholar
[b. a.] (1927). Zew morza. Ilustrowany Tygodnik Polski, (37). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
Google Scholar
Andrew, D. J. (1995). Główne teorie filmu. Wprowadzenie (tłum. A. Kołodyński). Łódź: PWSFTviT. (Publikacja oryginału: 1976).
Google Scholar
Bocheńska, J. (1974). Polska myśl filmowa do roku 1939. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
B-ski, M. (1927). Jak się tworzy pierwszy polski film morski?. Kino Dla Wszystkich, (47). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
Google Scholar
Bystroń, J. S. (1975). Socjologia kina. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Dąbrowski, T. (1975). O sztuce kinoteatru. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Helman, A. (1992). Co to jest kino?. Kraków: Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego (Skrypty uczelniane nr 670).
Google Scholar
Hendrykowska, M. (2020). Film w budowaniu polskiej tożsamości. Pierwsze lata niepodległości 1919-1924. W: M. Guzek, P. Zwierzchowski (red.), 1918 – kino polskie wobec odzyskania niepodległości. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar
Irzykowski, K. (1975). Śmierć kinematografu?. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Irzykowski, K. (1977). X Muza. Zagadnienia estetyczne kina. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
L. B. (1927). [brak tytułu]. Kurier Warszawski, (228). http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/9992
Google Scholar
Matuszewski, B. (1975). Nowe źródło historii (tłum. B. Michałek). W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Radkiewicz, M. (2014). Kobiety czasu Wielkiej Wojny w fotografii. Herito: Dziedzictwo, Kultura, Współczesność, (16), ss. 92-103.
Google Scholar
Radkiewicz, M. (2020). Z kamerą na pierwszej linii. W: Fotorelacje. Wojna 1920 (katalog wystawy). Warszawa: Muzeum Narodowe.
Google Scholar
Rutkowska, T. (2015). Szaleńcy i żołnierze nieznani. Kwartalnik Filmowy, (92), ss. 6-21.
Google Scholar
Stępowski, M. (2012). Pierwiastki propagandy państwowej w filmach polskich. Z powodu obrazu pt. „D’Elmoro – walka o skarby”. W: L. Gierszewska (red.), Polski film fabularny 1918-1939. Recenzje. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Włast, A. (2017). Dziesiąta Muza (Impresje). Felietony filmowe z lat 1923-1924 (red. W. Świdziński). Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Zahorska, S. (1975). Zagadnienia formalne filmu. W: J. Bocheńska (red.), Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898-1939. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Autorzy
Małgorzata Radkiewiczm.radkiewicz@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0001-6387-0810
Profesor dr hab., filmoznawczyni; pracuje w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie kieruje Katedrą Historii Filmu Polskiego. Zajmuje się problematyką tożsamości kulturowej oraz twórczością kobiet w kinie, fotografii i sztuce współczesnej. Wyrazem jej zainteresowań są publikacje: W poszukiwaniu sposobu ekspresji. O filmach Jane Campion i Sally Potter (2001), Władczynie spojrzenia. Teoria filmu a praktyka reżyserek i artystek (2010). Ponadto autorka książek: Derek Jarman. Portret indywidualisty (2003), Młode wilki polskiego kina. Kategoria gender a debiuty lat 90. (2006) oraz Oblicza kina queer (2014). W latach 2015-2018 koordynatorka projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki: „Pionierki z kamerą. Kobiety w kinie i fotografii w Galicji 1896-1945”, podsumowanego w licznych artykułach. Jako stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2015 r. prowadziła badania opublikowane w monografii: Modernistki o kinie. Kobiety w polskiej krytyce i publicystyce filmowej 1918-1939 (2016). Członkini Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami.
Statystyki
Abstract views: 248PDF downloads: 235
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Małgorzata Radkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Małgorzata Radkiewicz, Dom jako „materia w procesie” w projektach artystycznych i filmowych , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Małgorzata Radkiewicz, Migracyjne kino „w drodze” , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Małgorzata Radkiewicz, Filmowy zapis Arabskiej Wiosny , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Małgorzata Radkiewicz, Okiem awangardzistki. Kwestia formy w refleksji i realizacjach filmowych Germaine Dulac , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Małgorzata Radkiewicz, Filmowe impresje Andrzeja Własta , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Małgorzata Radkiewicz, Filmowe krajobrazy epoki antropocenu: eksploracja, eksploatacja, trwanie , Kwartalnik Filmowy: Nr 122 (2023): Krajobrazy, panoramy, terytoria
- Małgorzata Radkiewicz, „Wojny na narracje”: „Wałęsa. Człowiek z nadziei” Andrzeja Wajdy i kobieca historia („herstory”) Solidarności , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Małgorzata Radkiewicz, Kinowa „mobilność wyobrażeniowa” – „Na fali” Kathryn Bigelow i remake Ericsona Core’a , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Małgorzata Radkiewicz, Artystyczne i filmowe obrazy współczesności Europy Wschodniej w perspektywie genderowej , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
