Świątynia nowej wiary. Filmowe obrazy budowy Pałacu Kultury 1952-1955
Marek Hendrykowski
kwartalnik.filmowy@ispan.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
Abstrakt
Artykuł Marka Hendrykowskiego analizujący zbiór materiałów dokumentalnych z lat 1952-1955 jest pierwszym tego rodzaju studium poświęconym filmowym obrazom budowy warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki w kontekście ideologii stalinizmu. Autor konkluduje: Z prowokacyjnego daru Pałac Kultury i Nauki stał się reliktem czasów stalinowskich – coraz bardziej odległym przypomnieniem kilkudziesięciu lat zniewolenia Polski przez sowiecki i rodzimy komunizm. Dzisiaj obrazy filmowe nakręcone w trakcie wznoszenia tej budowli stanowią niezastąpione świadectwo pychy przedwcześnie zapowiadającego swój triumf, narzuconego siłą ustroju. Monstrualny w swym ogromie Pałac stał się jeszcze jednym zabytkiem dziejów Warszawy, wpisanym w pejzaż miasta i służącym jego mieszkańcom. Uwodzicielskie zło, z jakim na zawsze będzie kojarzony, przestało wywierać swój złowieszczy wpływ.
Słowa kluczowe:
Pałac Kultury, stalinizm, komunizmBibliografia
Bogusz, Anna. Budowa Pałacu Kultury. Warszawa 1975
Google Scholar
Eliade, Mircea. Sacrum – mit – historia. Wybór esejów. trans. Anna Tatarkiewicz. Warszawa 1970
Google Scholar
Huml, Irena. Pałac w guście epoki. „Renowacje i Zabytki” 3 (2005)
Google Scholar
Jazdon, Mikołaj. „Czarne filmy posiwiały. ‘Czarna seria’ polskiego dokumentu 1956-1958”. In: Widziane po latach. Analizy i interpretacje filmu polskiego. ed. M. Hendrykowska. Poznań 2000. 55-59.
Google Scholar
Minorski, Jan. „Oblicze współczesnej polskiej twórczości architektonicznej”. In: O polską architekturę socrealistyczną. Materiały z krajowej partyjnej narady architektów odbytej w dniach 20-21 czerwca 1949 roku w Warszawie. Warszawa 1950
Google Scholar
Ortega y Gasset. José. Dehumanizacja sztuki i inne eseje. Trans. Piotr Niklewicz. Warszawa 1980
Google Scholar
Tyrmand, Leopold. Dziennik 1954. Warszawa 1989
Google Scholar
Wolski, Tomasz. „Pałac Kultury primabalerina Warszawy”. Rozmowa Tadeusza Sobolewskiego z reżyserem. „Gazeta Wyborcza” 2.05.2012
Google Scholar
Zwierzchowski, Piotr. Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego. Bydgoszcz 2006.
Google Scholar
Autorzy
Marek Hendrykowskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Historyk i teoretyk filmu, medioznawca, badacz kultury audiowizualnej, profesor zwyczajny w Katedrze Filmu, Telewizji i Nowych Mediów UAM, redaktor senior czasopisma naukowego „Images”, autor monografii książkowych: Film jako źródło historyczne (2000), Kanał (wspólnie z Donem Fredericksenem, 2007), Popiół i diament (2008), Komeda (2009), Eroica (2011), Film i moda (2011), Andrzej Munk (2011), Do widzenia, do jutra (2012), Morgenstern (2012), Najlepsze kasztany. Księga cytatów polskiego filmu (2013), Semiotyka ruchomych obrazów (2014) oraz Współczesna adaptacja filmowa (2014).
Statystyki
Abstract views: 36PDF downloads: 25
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Marek Hendrykowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marek Hendrykowski, Odlot za Atlantyk. Amerykański debiut Miloša Formana , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
- Marek Hendrykowski, Uniwersalizm i etnocentryzm w polskim kinie , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
- Marek Hendrykowski, Poetyka „Święta” Zbigniewa Rybczyńskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Marek Hendrykowski, Jak likwidowano polską szkołę filmową , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Marek Hendrykowski, Metafizyka w „Labiryncie” Jana Lenicy , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Marek Hendrykowski, Kino i teatr – kulturowa kolizja mediów (1895-1914) , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
- Marek Hendrykowski, Czas fraktalny. O ewolucji wyobrażeń czasu w kinie współczesnym , Kwartalnik Filmowy: Nr 86 (2014): Wymiary czasu
- Marek Hendrykowski, Piosenka w polskim filmie socrealistyczym , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Marek Hendrykowski, Czy można wybaczyć Leni Riefenstahl? , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Marek Hendrykowski, Tematy wędrowne jako pamięć kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
