Komicy i komiksy. Drugie życie gwiazd kina międzywojennego

Wojciech Świdziński

woyciesz@gmail.com
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6840-4069

Abstrakt

W komiksach publikowanych w polskiej prasie dwudziestolecia międzywojennego wyraźny nurt stanowiły humorystyczne historyjki o filmowych komikach. W artykule są omawiane „filmy rysunkowe” (jak wówczas nazywano prasowe komiksy) poświęcone Charliemu Chaplinowi, Patowi i Patachonowi, oraz komiksowe wcielenia gwiazd kina i kabaretu – Kazimierza „Lopka” Krukowskiego i Adolfa „Dodka” Dymszy. Większość tych utworów podkreśla sowizdrzalskie rysy ekranowych komików, co zwłaszcza w przypadku Chaplina stanowiło powrót do jego filmowych początków. W niektórych z komiksów można dopatrzyć się też reminiscencji konkretnych filmów, jak również – zwłaszcza w przypadku Dodka – próby adaptacji specyficznego języka postaci. Trudno określić, na ile owo drugie życie gwiazd ekranu na łamach prasy komponowało się z odbiorem ich filmów. Z pewnością jednak potęgowało popularność, minimalizując bariery między idolami kina a publicznością, która w wyobraźni przenosiła ich przygody w swojskie realia.


Słowa kluczowe:

komiks, dwudziestolecie międzywojenne, Charlie Chaplin, Adolf Dymsza, Kazimierz Krukowski, Pat i Patachon

[And. Z.] (1926). Chaplin dawniej i dziś, czyli jak rozwija się artysta filmowy. Kino dla Wszystkich, (13), s. 6.
  Google Scholar

Birkholc, R. (2019). Charlie Chaplin w modernizmie wernakularnym polskiego dwudziestolecia międzywojennego. Tekstualia, (2), ss. 19-35.
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.3539   Google Scholar

Biskupski, Ł. (2017). Literatura obiegu brukowego. Świat niepospolitych zdarzeń i straszliwych przygód. W: Ł. Biskupski, M. Rawska (red.), Papierowi bandyci. Wypisy z polskojęzycznych powieści obiegu brukowego do 1939 roku (ss. 9-42). Łódź: Przypis.
  Google Scholar

Dahl Astrup, J., Braae, M., Ruedel, U. (2022). Towards Preserving a Transnational Comedy Phenomenon: The World of Pat and Patachon. Kosmorama, (281). www.kosmorama.org/artikler/pat-and-patachon
  Google Scholar

Dunin, J. (1974). Papierowy bandyta. Książka kramarska i brukowa w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
  Google Scholar

Dygat, S. (1946). Wspomnienia kinomana. Film, (4), s. 13.
  Google Scholar

Inge, M. T. (1991). Charlie Chaplin and the Comic Strips. W: A. Nysenholc (red.), Charlie Chaplin: His Reflection in Modern Times (ss. 161-170). Berlin – New York: De Gruyter Mouton.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110857740.161   Google Scholar

Irzykowski, K. (1977). Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina (wstęp J. Bocheńska). Warszawa: WAiF.
  Google Scholar

Kaden-Bandrowski, J. (1930). Z Marszałkowskiej na wyżyny Tybetu. Kino, (1), s. 3.
  Google Scholar

Kosińska, K. (2009). Manewry tożsamościowe. Kobieta jako mężczyzna i mężczyzna jako kobieta w przedwojennym polskim kinie komediowym. W: S. Jagielski, A. Morstin-Popławska (red.), Ciało i seksualność w kinie polskim (ss. 25-41). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  Google Scholar

Krukowski, K. (1957). Moja Warszawka. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza.
  Google Scholar

Krzyżanowski, J., Hernas, C. (red.) (1985). Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny (t. 2). Warszawa: PWN.
  Google Scholar

Kurek, J. (1928). Jeszcze przeciw Patowi i Patachonowi. Kino dla Wszystkich, (57), s. 11.
  Google Scholar

Lefèvre, P. (2006). The Battle over the Balloon: The Conflictual Institutionalization of the Speech Balloon in Various European Cultures. Image and Narrative, (14). www.imageandnarrative.be/inarchive/painting/pascal_levevre.htm
  Google Scholar

Lubelski, T. (2011). Polska Szkoła Filmowa na tle rodzimego kina. W: T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.), Historia kina, t. 2. Kino klasyczne (ss. 935-992). Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Rusek, A. (2001). Tarzan, Matołek i inni. Cykliczne historyjki obrazkowe w latach 1919-1939. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
  Google Scholar

Rusek, A. (2023). Kraina zapomnianych przodków. Cykliczne historyjki obrazkowe w Polsce w latach 1919-1939. Szczecin: Ongrys.
  Google Scholar

Sitkiewicz, P. (2012). Miki i myszy. Walt Disney i film rysunkowy w przedwojennej Polsce. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Surówka, B. (1980). Było – minęło. Katowice: Śląsk.
  Google Scholar

Szyłak, J. (2009). Komiks: świat przerysowany. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Świdziński, W. (2015). Co było grane? Film zagraniczny w Polsce w latach 1918-1939 na przykładzie Warszawy. Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
  Google Scholar

Żółkiewski, S. (1973). Kultura literacka (1918-1932). Wrocław: Ossolineum.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2024-04-08

Cited By / Share

Świdziński, W. (2024) „Komicy i komiksy. Drugie życie gwiazd kina międzywojennego”, Kwartalnik Filmowy, (125), s. 158–179. doi: 10.36744/kf.1877.

Autorzy

Wojciech Świdziński 
woyciesz@gmail.com
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza Polska
https://orcid.org/0000-0001-6840-4069

Doktor nauk humanistycznych, teatrolog i filmoznawca, adiunkt w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, członek Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Opublikował książkę Co było grane? Film zagraniczny w Polsce w latach 1918-1929 na przykładzie Warszawy (2015). Jest także autorem opracowania naukowego zbioru felietonów filmowych Andrzeja Własta Dziesiąta Muza (Impresje). Felietony filmowe z lat 1923-1924 (2017). Artykuły naukowe i popularnonaukowe publikował m.in. w „Kwartalniku Filmowym”, „Ekranach”, „Pleografie” i „Stolicy”.



Statystyki

Abstract views: 46
PDF downloads: 47


Licencja

Prawa autorskie (c) 2024 Wojciech Świdziński

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.