Amerykański horror eko-gotycki: pomiędzy samoświadomą ekokrytyką a ekofobią
Natasza Korczarowska
natasza.korczarowska@uni.lodz.plUniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X
Abstrakt
Artykuł jest polemiką z tezą Simona Estoka, wedle którego ekofobia aktywizuje postawy antyśrodowiskowe i podsyca wrogość do natury. Autorka stawia tezę, że we współczesnych amerykańskich horrorach eko-gotyckich ekofobia pracuje na rzecz „ponownego zaczarowania” natury i przywrócenia jej sprawczości. Horrory eko-gotyckie są analizowane w kontekście hipotezy ekofobii Estoka, roślinnego nawiedzenia Matthew Wynn Sivilsa i teorii abiektu Julii Kristevej. Autorka dokonuje rozróżnienia pomiędzy pojęciem eko-gotyku a pojęciem eko-horroru (a także horroru ludowego). W filmach należących do tego drugiego podgatunku natura zwraca się przeciwko ludzkości w rewanżu za degradację środowiska. W podgatunku eko-gotyku nie pojawia się wątek „zemsty” natury, a świat wegetatywny ewokuje nastrój niesamowitości i Kantowskie doświadczenie wzniosłości. Zdaniem autorki gotyk (w idiomatycznej „leśnej” wersji) stanowi fundament amerykańskiej tożsamości.
Oświadczenie o konflikcie interesów
Słowa kluczowe:
ekofobia, roślinne nawiedzenie, trauma, niesamowiteBibliografia
Baudrillard, J. (2011). Ameryka (tłum. R. Lis). Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Google Scholar
Cixous, H. (1993). Śmiech Meduzy (tłum. A. Nasiłowska). Teksty Drugie, (4-5-6), ss. 147-166.
Google Scholar
Corstorphine, K. (2013). „The Blank Darkness Outside”: Ambrose Bierce and Wilderness Gothic at the End of the Frontier. W: A. Smith, W. Hughes (red.), Ecogothic (ss. 120-133). Manchester: Manchester University Press.
Google Scholar
Estok, S. C. (2018). The Ecophobia Hypothesis. New York: Routledge.
Google Scholar
Faulkner, W. (1997). Niedźwiedź (tłum. Z. Kieszys). W: W. Faulkner, Wielki las (ss. 9-95). Warszawa: Unia Wydawnicza „Verum”.
Google Scholar
Gatta, J. (2004). Making Nature Sacred: Literature, Religion, and Environment in America from the Puritans to the Present. New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Hillard, T. J. (2013). From Salem Witch to Blair Witch: The Puritan Influence on American Gothic Nature. W: A. Smith, W. Hughes (red.), Ecogothic (ss. 103-119). Manchester: Manchester University Press.
Google Scholar
Keetley, D. (2016). Introduction: Six Theses on Plant Horror; Or, Why Are Plants Horrifying?. W: D. Keetley, A. Tenga (red.), Plant Horror: Approaches to the Monstrous Vegetal in Fiction and Film (ss. 1-30). London: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
Krakauer, J. (2021). Wszystko za życie (tłum. R. Lisowski). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar
Kristeva, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (tłum. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Laist, R. (2016). Sartre and the Roots of Plant Horror. W: D. Keetley, A. Tenga (red.), Plant Horror: Approaches to the Monstrous Vegetal in Fiction and Film (ss. 163-178). London: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
McCarthy, C. (2009). Dziecię boże (tłum. A. Kołyszko). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Morton, T. (2007). Ecology Without Nature: Rethinking Environmental Aesthetics. Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar
Morton, T. (2010). The Ecological Thought. Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar
Muir, J. (1997). Nature Writings. New York: The Library of America.
Google Scholar
Nash, R. (2001). Wilderness and the American Mind. New Haven: Yale University Press.
Google Scholar
Parker, E. (2020). The Forest and the EcoGothic: The Deep Dark Woods in the Popular Imagination. Cham: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
Sivils, M. W. (2018). Vegetal Haunting: The Gothic Plant in Nineteenth-Century American Fiction. W: D. Keetley, M. W. Sivils (red.), Ecogothic in Nineteenth-Century American Literature (ss. 161-174). New York: Routledge.
Google Scholar
Specht, R. (2013). Pojęcie wzniosłości w filozofii Kanta. Studia z Historii Filozofii, (2), ss. 167-184.
Google Scholar
Tuan, Y.-F. (2013). Landscapes of Fear. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Google Scholar
Autorzy
Natasza Korczarowskanatasza.korczarowska@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-3130-128X
Dr hab., profesor w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Specjalizuje się w historii filmu polskiego, europejskim kinie współczesnym i problematyce historiofotii. Opublikowała książki: Ojczyzny prywatne (2007) oraz Inne spojrzenie (2013, poświęcona wyobrażeniom historii w polskim filmie fabularnym po 1965 r.). Od 2008 r. współpracuje z Polskim Instytutem Sztuki Filmowej oraz Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym przy projekcie edukacyjnym Akademia Polskiego Filmu.
Statystyki
Abstract views: 1PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Natasza Korczarowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Natasza Korczarowska, Abiekt i trauma historyczna w „Wichrowych Wzgórzach” Andrei Arnold , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Natasza Korczarowska, „Heritage is Dead! Long Live Heritage!” Kino brytyjskie w obliczu kryzysu politycznego , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Natasza Korczarowska, Amerykańskie seriale „true crime” o seryjnych mordercach w streamingu , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Natasza Korczarowska, „Kidults”, skonsumowana nostalgia i amerykańskie filmy dla młodzieży z lat 80. (oraz ich współczesne symulakra) , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Natasza Korczarowska, Funkcje „znaczącego ujęcia” w popularnym wariancie „puzzle films” , Kwartalnik Filmowy: Nr 118 (2022): Jedno ujęcie
- Natasza Korczarowska, Muzeum w żałobie. Architektoniczne elegie Aleksandra Sokurowa , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Natasza Korczarowska, Podwojone ciała i trauma. Figura sobowtóra w gatunku fantastyki naukowej , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Natasza Korczarowska, Broniąc Kolskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Natasza Korczarowska, Pamięć w kinie/pamięć po kinie , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Natasza Korczarowska, Heroiczni mężczyźni i nieobecne kobiety , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
