Filmowy modernizm
Abstrakt
Autor artykułu przedstawił zjawisko filmowego modernizmu, definiowanego jako tendencja autorskiego kina lat 50.-70., której determinującymi własnościami były: autorefleksyjność, skierowanie uwagi na warstwę formalną dzieła, subiektywizm, strategie dystansacyjne i dekonstrukcja klasycznych modeli dramaturgiczno-narracyjnych. W eseju zreferowano najważniejsze definicje modernizmu w sztukach pięknych, wyróżniając te koncepcje teoretyczne, które znalazły swe rozwinięcie w refleksji filmoznawczej. Autor artykułu określił także ramy temporalne zjawiska, eksponując kluczowe dla modernizmu premiery filmów. Dla opisu tendencji pomocna stała się także systematyzacja zjawiska zarówno w duchu chronologii, jak również w oparciu o kryteria estetyczne i światopoglądowe. Pod koniec eseju autor zauważył pojawienie się zjawiska neomodernizmu, będącego nowoczesnym wariantem kina modernistycznego poprzednich dekad.
Słowa kluczowe:
modernizm, neomodernizm, kino autorskieBibliografia
Astruc Alexandre, L’avenir du cinéma, „La Nef”, 11.1948.
Google Scholar
Astruc Alexandre, Naissance d’une nouvelle avant-garde: la camèra-stylo, „L’Ecran Français” 30.03.1948.
Google Scholar
Bondanella Peter, Italian Cinema from Neorealism to the Present, Continuum, New York 2001, s. 108.
DOI: https://doi.org/10.1017/CCOL0521550343.012
Google Scholar
Bordwell David, Narration in the Fiction Film, The University of Wisconsin Press, Madison 1985, s. 205-232, 274-310.
Google Scholar
Bürger Peter, Teoria awangardy, tłum. J. Kita-Huber, Universitas, Kraków 2006, s. 62.
Google Scholar
Călinescu Matei, Five Faces of Modernity: Modernism, Avant-Garde, Decadence, Kitsch, Postmodernism, Duke University Press, Durham 1987, s. 119.
Google Scholar
Campagnon Antoine, Cinque paradoxes de la modernité, Seuil, Paris 1992, s. 48.
Google Scholar
Deleuze Gilles, Cinema 2. The Time-Image, tłum. H. Tomlison, R. Galeta, University of Minnesota Press, Minneapolis 1989, s. 105-113, 171.
Google Scholar
Dreyer Carl Theodor, Myśli o moim rzemiośle, cyt. za: J. Płażewski, Carl Theodor Dreyer, „Kwartalnik Filmowy” 1957, nr 3, s. 24, 42.
Google Scholar
Eysteinsson Astradur, Awangarda jako/czy modernizm, tłum. D. Wojda, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Universitas, Kraków 1998, s. 156.
Google Scholar
Greenberg Clement, Antyawangarda, w: Greenberg Clement, Obrona modernizmu, Wybór esejów, tłum. G. Dziamski, M. Śpik-Dziamska, Universitas, Kraków 2006, s. 33.
Google Scholar
Greenberg Clement, Awangardowe postawy: nowa sztuka w latach sześćdziesiątych, w: Greenberg Clement, Obrona modernizmu, Wybór esejów, tłum. G. Dziamski, M. Śpik-Dziamska, Universitas, Kraków 2006, s. 26.
Google Scholar
Greenberg Clement, Malarstwo modernistyczne, w: Greenberg Clement, Obrona modernizmu. Wybór esejów, tłum. G. Dziamski, M. Śpik-Dziamska, Universitas, Kraków 2006, s. 47-48.
Google Scholar
Greenberg Clement, Nowoczesność i ponowoczesność, w: Greenberg Clement, Obrona modernizmu, Wybór esejów, tłum. G. Dziamski, M. Śpik-Dziamska, Universitas, Kraków 2006, s. 73, 77
Google Scholar
Hassan Ihab, The Dismemberment of Orpheus: Toward a Postmodern Literature, University of Wisconsin Press., Madison 1982, s. 267.
Google Scholar
Helman Alicja, Styl, w: Słownik pojęć filmowych, tom 4, red. A. Helman, Wiedza o kulturze, Wrocław 1993, s. 123-124, 131-133.
Google Scholar
Itoh Teiji, Space and Illusion in the Japanese Garden, Weatherhill/Tankosha, New York 1973, s. 48-49.
Google Scholar
Jakubowska Małgorzata, Teoria kina Gilles’a Deleuze’a, Rabid, Kraków 2003, s. 132.
Google Scholar
Karl Frederick, Modern and Modernism: The Sovereignty of the Artist, 1885-1925, Atheneum, New York 1985, s. 13.
Google Scholar
Kovács András Bálint, Screening Modernism. European Art Cinema, 1950-1980, The University of Chicago Press, Chicago and London, 2007, s. 9-10, 18, 36, 78-81, 89, 121-122, 128-130, 155, 175-181, 192, 204, 245-246.
Google Scholar
Lodge David, The Modes of Modern Writing: Metaphor, Metonymy, and the Typology of Modern Literature, Hodder & Stoughton Educational, London 1977, s. 157.
Google Scholar
Lubelski Tadeusz, Nowa Fala. O pewnej przygodzie francuskiego kina, Universitas, Kraków 2000, s. 42.
Google Scholar
Michałek Bolesław, Triumf autorów, „Kino” 1978, nr 1, s. 59.
Google Scholar
Miczka Tadeusz, Przestrzeń, w: Słownik pojęć filmowych, tom 9, red. A. Helman, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1998, s. 133.
Google Scholar
Przylipiak Mirosław, Narracja, w: Słownik pojęć filmowych, tom 5, red. A. Helman, Wiedza o kulturze, Wrocław 1993, s. 31, 43-44.
Google Scholar
Richie Donald, Ozu, Berkeley, University of California Press, Berkeley 1974, s. 188.
Google Scholar
Schrader Paul, Transcendental Style in Film: Ozu, Bresson, Dreyer, Berkeley, University of California Press, Berkeley 1972.
Google Scholar
Sheppard Richard, Problematyka modernizmu europejskiego, tłum. P. Wawrzyszko, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Universitas, Kraków 1998.
Google Scholar
Welsch Wolfgang, Narodziny filozofii postmodernistycznej z ducha sztuki modernistycznej, tłum. J. Balbierz, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Universitas, Kraków 1998, s. 436-443.
Google Scholar
Wojda Dorota, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Universitas, Kraków 1998, s. 98.
Google Scholar
Autorzy
Rafał Syskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Adiunkt habilitowany w Instytucie Sztuk Audiowizualnych UJ. Pracę doktorska poświęcił zjawisku przemocy w kinie, a rozprawę habilitacyjna - twórczości Roberta Altmana. Jest autorem kilku ksiazek, m.in. Film i przemoc. Sposoby obrazowania przemocy w kinie, Poezja obrazu. Filmy Theo Angelopoulosa, Zachować dystans. Filmowy świat Roberta Altmana.
Statystyki
Abstract views: 35PDF downloads: 14
Licencja
Prawa autorskie (c) 2009 Rafał Syska

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Rafał Syska, Dotknięcie filmu. Techniczne uwarunkowania obecności filmu w muzeum , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Rafał Syska, Pamięć filmu. Mnemotechnika muzeów kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Rafał Syska, Urok jawnogrzesznicy. „Maddalena” Jerzego Kawalerowicza , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
- Rafał Syska, Film jako plac budowy , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Rafał Syska, „Smart cinema”. Mądre kino z „indie” świata , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
- Rafał Syska, Ślady niepowstałych filmów , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Rafał Syska, Ciało w filmowym neomodernizmie , Kwartalnik Filmowy: Nr 83-84 (2013): Ciało w filmie
- Rafał Syska, Eksperymenty z podzielonym ekranem , Kwartalnik Filmowy: Nr 82 (2013): Eksperyment. Film i sztuki audiowizualne
- Rafał Syska, Doświadczyć wnętrza kina. Analiza narracyjna „Inland Empire” Davida Lyncha , Kwartalnik Filmowy: Nr 71-72 (2010): Narracja w filmie
- Rafał Syska, Wewnętrzny świat kobiet. Wczesna twórczość Chantal Akerman , Kwartalnik Filmowy: Nr 79 (2012): Wnętrza. O filmowej przestrzeni zamkniętej
Podobne artykuły
- Kamila Żyto, Innowacja i transpozycja jako zasady ewolucji formy filmowej w twórczości Jaime’a Rosalesa , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.