Innowacja i transpozycja jako zasady ewolucji formy filmowej w twórczości Jaime’a Rosalesa
Kamila Żyto
kamila.zyto@uni.lodz.plUniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-2822-8341
Abstrakt
Artykuł przedstawia twórczość reżysera Jaime’a Rosalesa, która podlega ciągłej ewolucji formalnej. Zdaniem autorki twórca ten nie goni jednak za nowością i eksperymentem charakterystycznymi dla sztuki modernistycznej, nie stosuje też zabiegów typowych dla kina neomodernistyczego. Podstawowymi zasadami, jakie rządzą rozwojem formy w kinie Rosalesa, są innowacja i transpozycja. Kategorie te pozwalają uchwycić nie tyle stały progres formy filmowej czy charakterystyczną dla narracji parametrycznych permutację zabiegów formalnych, ile specyfikę myślenia tego artysty o funkcji formy filmowej. Kino Katalończyka zostaje także wpisane w ramy narracji perturbacyjnej, bowiem forma prowadzi do zaburzeń procesu opowiadania.
Słowa kluczowe:
forma filmowa, kino hiszpańskie, narracja, Jaime Rosales, modernizm, neomodernizmBibliografia
Bellido, A. [b. d.] Horas vacías. Revista de cine Encadenados. http://www.encadenados.org/n40/horas_dia.htm
Google Scholar
Bordwell, D. (1985). Narration in the Fiction Film. London: Methuen&Co. Ltd.
Google Scholar
Bordwell, D. (2010). Narracja parametryczna (tłum. T. Kłys). Kwartalnik Filmowy, (71-72), ss. 6-45.
Google Scholar
Bordwell, D., Thompson, K. (2010). Sztuka filmowa. Wprowadzenie (tłum. B. Rosińska). Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec.
Google Scholar
Bravo Escudero, S. (2016). La obra de Jaime Rosales. Diálogos con Robert Bresson. Fotocinema. Revista Científica de Cine y Fotografía, (13).
Google Scholar
Bravo Escudero, S. (2018). Jaime Rosales. La búsqueda de un lenguaje cinematográfico (niepublikowany doktorat). Córdoba: Universidad.
Google Scholar
Helman, A. (1991). Słownik pojęć filmowych (t. 2). Wrocław: Wiedza o Kulturze.
Google Scholar
Kracauer, S. (1975). Teoria filmu. Wyzwolenie materialnej rzeczywistości (tłum. W. Wertenstein). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Marco, J., Gracia, P., Beltrán, J. (2019). Arte e Industria. Una entrevista a Jaime Rosales. http://www.zgrados.com/arte-e-industria-una-entrevista-a-jaime-rosales/
Google Scholar
Montoya, À. (2019). Jaime Rosales: „No veo cine catalán, ni español: no me interesa”, https://www.elmundo.es/cataluna/2019/01/25/5c4b3b36fdddff90b28b459c.html
Google Scholar
Nichols, B. (2013). Typy filmu dokumentalnego (tłum. M. Heberle, D. Rode). W: D. Rode, M. Pieńkowski (red.), Metody dokumentalne w filmie. Łódź: Wydawnictwo Biblioteki PWSFTviT.
Google Scholar
Rosales, J. (2017). El lápiz y la cámara. Madrid: La Huerta Grande Editorial.
Google Scholar
Rudrum, D. (2019). The Polymodern Condition: A Report on Cluelessness. W: D. Rudrum, R. Askin, F. Beckman (red.), New Directions in Philosophy and Literature. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar
Schlickers, S., Toro, V. (red.) (2018). Perturbatory Narration in Film: Narratological Studies on Deception, Paradox and Empuzzlement. Berlin – Boston: De Gruyter.
Google Scholar
Syska, R. (2014). Filmowy neomodernizm. Warszawa: Avalon.
Google Scholar
Thompson, K. (1999). Storytelling in the New Hollywood: Understanding Classical Narrative Technique. Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar
Venet-Gutiérrez, J., Rubira-García, R. (2019). De la forma visible a la materia sensible: la polivisión sobre el sujeto en el filme „La soledad” ( Jaime Rosales, 2007). Revista Latente, (17).
Google Scholar
Zalewski, A. (1998). Strategiczna dezorientacja. Perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym. Warszawa: Instytut Kultury.
Google Scholar
Żyto, K. (2021). „Petra”. Edukacja filmowa.pl. https://edukacjafilmowa.pl/petra-2018/
Google Scholar
Autorzy
Kamila Żytokamila.zyto@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-2822-8341
Dr hab., prof. Uniwersytetu Łódzkiego (adiunkt w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych); współpracuje z Młodzieżową Akademią Filmową „Bliżej kina”, Centralnym Gabinetem Edukacji Filmowej w Łodzi, Polskim Instytutem Sztuki Filmowej (przy projektach „Filmoteka Szkolna”, „Akademia Polskiego Filmu”), Dyskusyjnym Klubem Filmowym Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi; jest również wykładowczynią Akademii Muzycznej w Łodzi oraz Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Aleksandrowie Łódzkim; prowadzi także zajęcia filmowe w Instytucie Badań Literackich PAN i Instytucie Sztuki PAN. Opublikowała dwie książki autorskie: Strategie labiryntowe w filmie fikcji (2010) oraz Film noir i kino braci Coen (2017). Współredagowała tomy Filmowe ogrody Wojciecha Jerzego Hasa (2011), Billy Wilder. Mistrz kina z Suchej Beskidzkiej (2011) oraz Od Cervantesa do Pereza-Reverte’a. Adaptacje literatury hiszpańskiej i iberoamerykańskiej (2011), Autorzy kina europejskiego VII (2018). Regularnie publikuje recenzje na portalu EdukacjaFilmowa.pl. W kręgu jej zainteresowań znajduje się: kino polskie (ze szczególnym uwzględnieniem wątków związanych z wizerunkami Żydów i relacjami polsko-żydowskimi oraz twórczości Roberta Glińskiego), kino amerykańskie (kino noir, zarówno klasyczne, hollywoodzkie z lat 40. i 50., jak i współczesne filmy neo-noir, w tym twórczość braci Coen) oraz kino świata hiszpańskojęzycznego (głównie twórczość Carlosa Saury czy Juana Antonia Bardema z okresu późnego frankizmu i transformacji). Prywatnie jest wielbicielką literatury pięknej i podróży.
Statystyki
Abstract views: 343PDF downloads: 237
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Kamila Żyto
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Kamila Żyto, Ewolucjonizm, memetyka i złożone systemy adaptacyjne, czyli filmoznawstwo w obliczu zwrotu biokulturowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 119 (2022): (Nowa) teoria filmu
- Kamila Żyto, Poskromienie złośnicy, czyli narracja filmowa na rozdrożach historii , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Kamila Żyto, „Ktoś tu pana wpuścił. Kto? Dlaczego? To wymaga wyjaśnień”. Zagadka obecności Raymonda Chandlera w świecie literatury i filmu rozwiązana , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Kamila Żyto, Archiwizacja w zdigitalizowanym świecie , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
