Karola Irzykowskiego poglądy na komedię filmową. Poniżenie i triumf materii w Królestwie Ruchu
Wojciech Świdziński
kwartalnik.filmowy@ispan.plAkademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza (Polska)
Abstrakt
W poglądach Karola Irzykowskiego na kino, które krytyk rozwinął na początku lat 20. XX wieku, niemej burlesce przypadło miejsce szczególne. W filmach Maxa Lindera, Charliego Chaplina, Harolda Lloyda i innych znakomitych komików widział szansę na realizację ideału sztuki filmowej. Cenił ich dynamikę oraz pomysłowość. Burleskowe komedie zdawały się także najlepiej obrazować obcowanie człowieka z materią, co zdaniem Irzykowskiego stanowiło definicję kina. Z dzisiejszej perspektywy szczególnie interesujące okazują się przemyślenia krytyka na temat ludzkiego ciała jako przedmiotu przedstawienia. W wielu komediach stawało się ono obcym tworzywem, poddanym prawom rządzącym materią nieożywioną.
Słowa kluczowe:
Karol Irzykowski, komedia, okres międzywojennyBibliografia
Denis Michel, Buster Keaton, tłum. I. Dembowski, „Film na Świecie” 1981, nr 8, s. 30.
Google Scholar
Irzykowski Karol, Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1977, s. 26, 37, 75-77, 177, 218, 225.
Google Scholar
Irzykowski Karol, Pisma, red. A. Lam, t. 6, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982, s. 343, 402, 437-484.
Google Scholar
Kumor Aleksander, Karol Irzykowski, teoretyk filmu, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1965, s. 14-18, 47, 187, 211-212.
Google Scholar
Pitera Zbigniew, Przeminęło z filmem, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987, s. 32-33.
Google Scholar
Sadoul George, Charlie Chaplin. Jego filmy i jego czasy, tłum. Z. Bieńkowski, Filmowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1955, s. 17, 43-44.
Google Scholar
Słonimski Antoni, Alfabet wspomnień, PIW, Warszawa 1989, s. 85.
Google Scholar
Sowińska Iwona, Złoty wiek burleski, w: Historia kina. Tom 1. Kino nieme, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Universitas, Kraków 2009, s. 549.
Google Scholar
Stern Anatol, Wspomnienia z Atlantydy, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1959, s. 154.
Google Scholar
Autorzy
Wojciech Świdzińskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza Polska
Absolwent Wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, doktorant w Instytucie Sztuki PAN, pracownik Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Interesuje się historią kina oraz związkami filmu i teatru.
Statystyki
Abstract views: 24PDF downloads: 9
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Wojciech Świdziński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Wojciech Świdziński, Film zakulisowy jako gatunek i zwierciadło społeczne , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Wojciech Świdziński, Benshi w „yoseba”, czyli śladami innych cieni , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Wojciech Świdziński, Opis obyczajów bywalców filmowej Atlantydy , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Wojciech Świdziński, Komicy i komiksy. Drugie życie gwiazd kina międzywojennego , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Wojciech Świdziński, Zmienność upodobań – zmienność perspektywy , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Wojciech Świdziński, Czy da się określić, kto był królem śmiechu? Uwagi o badaniach recepcji filmu w Polsce międzywojennej , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Wojciech Świdziński, Skąd zrywa się wiatr. Zachodnie inspiracje w twórczości Hayao Miyazakiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Wojciech Świdziński, Zrób sobie uniwersum, czyli anatomia współczesnego filmu komiksowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Wojciech Świdziński, „Dziesiąta Muza (Impresje)”. Felietonistyka filmowa Andrzeja Własta z lat 1923-1924 , Kwartalnik Filmowy: Nr 86 (2014): Wymiary czasu
- Wojciech Świdziński, Filmy orientalne na polskich ekranach lat dwudziestych. Obcość wykreowana , Kwartalnik Filmowy: Nr 80 (2012): Film na styku kultur
