Filmy orientalne na polskich ekranach lat dwudziestych. Obcość wykreowana
Abstrakt
Lata 20. XX w. były czasem powstania wielkiej liczby filmów orientalnych, rozgrywających się w arabskich haremach, indyjskich pałacach i na pustynnych pustkowiach. Obrazy takie jak francuska Atlantyda Jacques’a Feydera, niemiecki Indyjski grobowiec Joe Maya czy amerykański Szejk George’a Melforda z Rudolfem Valentino odzwierciedlają rozliczne stereotypy na temat Wschodu, wytwarzane przez orientalizm oraz europejski kolonializm, który osiągał wówczas swoje apogeum. Dla milionów widzów filmy te stawały się nie tylko źródłem zachwytów i wzruszeń, ale także specyficznym sposobem „poznania”, nader często fałszującego rzeczywistość. Niezwykle interesująco przedstawia się recepcja tych obrazów w odrodzonej Polsce. Anatol Stern, Karol Irzykowski, Julian Tuwim czy Leon Brun zastanawiają się nad ich artystyczną jakością, zawartą w nich wizją świata, a także nad postrzeganiem Orientu – dla jednych odkrywczym i zachwycającym, dla innych naiwnym i zakłamanym.
Słowa kluczowe:
okres międzywojenny, orientalizm, kino polskieBibliografia
Benoît, Pierre. 1921. Atlantyda: powieść. Tłum. Anonim. Gdańsk: Lotos.
Google Scholar
Benoît, Pierre. 1981. Atlantyda. Tłum. K. Bukowski. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Brun, Leon. 1922. Indyjski Grobowiec. „Przegląd Teatralny i Kinematograficzny” nr 21.
Google Scholar
Brun, Leon. 1925. Stanisława Napierkowska czyli jak wygląda i co mówi tajemnicza władczyni z „Atlantydy”, w: L. Brun, Gwiazdy filmowe. Nieznane szczegóły z ich życia. Warszawa: Rój.
Google Scholar
Budd, Mike. 2009. Odsłony „Gabinetu doktora Caligari”. Tłum. I. Kurz. W: I. Kurz (red.). Film i historia. Antologia, Warszawa: WUW.
Google Scholar
Hansen-Miller, David. 2011. Civilized Violence. Subjectivity, Gender and Popular Cinema. Farnham: Ashgate.
Google Scholar
Hesse, Hermann. 1991. Podróż na Wschód. Tłum. J. Prokopiuk. Warszawa: Wydawnictwo Wodnika.
Google Scholar
Heymanowa, Stefania. 1923. Szejk. „Teatr i Kino” 50.
Google Scholar
Heymanowa, Stefania. 1924. Władczyni Sahary. „Teatr i Kino” 12.
Google Scholar
Irzykowski, Karol. 1982. Palace: „Sumurun”. W: tegoż. Pisma, t. 6. Kraków: Wydawnictwo Literackie: Kraków.
Google Scholar
Loutfi, Martine Astier. 1996. Imperial Frame. Film Industry and Colonial Representation. W: D. Sherzer (red.). Cinema, Colonialism, Postcolonialism: Perespectives from the French and Francophone Worlds. Austin: University of Texas Press.
Google Scholar
Pitera, Zbigniew. 1976. Dzieje gwiazdy. Warszawa: WaiF.
Google Scholar
Plesnar, Łukasz A. 2009. Hollywood: epoka jazzu. W: T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska (red.). Historia kina, t. 1: Kino nieme. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Rogowski, Christian. 2008. Movies, Money, and Mystique. Joe May’s early Weimar Blockbuster, „The Indian Tomb” (1921). W: N. Isenberg (red.). Weimar Cinema: An Essentional Guide to Classic Films of the Era, New York: Columbia University Press.
Google Scholar
Said, Edward W. 2005. Orientalizm. Tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar
Schick, Irvin Cemil. 2012. Seksualność Orientu. Przestrzeń i Eros. Tłum. A. Gąsior-Niemiec, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Slavin, David Henry. 2001. Colonial Cinema and Imperial France 1919-1939. White Blind Spots, Male Fantasies, Settler Myths. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
Google Scholar
Słonimski, Antoni. 2007. Romans z X Muzą. Teksty filmowe z lat 1917-1976, Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar
Stern, Anatol. 1959. Wspomnienia z Atlantydy. Warszawa: WaiF.
Google Scholar
Trystan, Leon. 1922. Publiczność a kino. „Przegląd Teatralny i Kinematograficzny” 43.
Google Scholar
Tuwim, Julian. 2008. Kinochamy. W: Tegoż. Jarmark rymów. Tylko dla dorosłych. Warszawa-Rzeszów: Ad Oculos.
Google Scholar
Autorzy
Wojciech Świdzińskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
Absolwent Wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie, doktorant w Instytucie Sztuki PAN, pracownik Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Interesuje się historią kina oraz związkami filmu i teatru.
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2012 Wojciech Świdziński
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Wojciech Świdziński, Film zakulisowy jako gatunek i zwierciadło społeczne , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Wojciech Świdziński, Benshi w „yoseba”, czyli śladami innych cieni , Kwartalnik Filmowy: Nr 116 (2021): Kino i tożsamość społeczna
- Wojciech Świdziński, Opis obyczajów bywalców filmowej Atlantydy , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Wojciech Świdziński, Komicy i komiksy. Drugie życie gwiazd kina międzywojennego , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Wojciech Świdziński, Zmienność upodobań – zmienność perspektywy , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Wojciech Świdziński, Czy da się określić, kto był królem śmiechu? Uwagi o badaniach recepcji filmu w Polsce międzywojennej , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Wojciech Świdziński, Zrób sobie uniwersum, czyli anatomia współczesnego filmu komiksowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Wojciech Świdziński, Skąd zrywa się wiatr. Zachodnie inspiracje w twórczości Hayao Miyazakiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Wojciech Świdziński, „Dziesiąta Muza (Impresje)”. Felietonistyka filmowa Andrzeja Własta z lat 1923-1924 , Kwartalnik Filmowy: Nr 86 (2014): Wymiary czasu
- Wojciech Świdziński, Co słychać w polskim kinie… międzywojennym , Kwartalnik Filmowy: Nr 83-84 (2013): Ciało w filmie
