Odwilżowe przełomy

Patrycja Włodek

Abstrakt

Recenzja książki Joanny Wojnickiej Dzieci XX Zjazdu. Film w kulturze sowieckiej lat 1956-1968 (2012). Jest to pierwsze w Polsce tak obszerne i erudycyjne (a po 1989 r. pierwsze w ogóle) opracowanie zjawiska odwilży w radzieckiej kinematografii. Wojnicka – wprowadzając własny podział na dwa pokolenia twórców (debiutów z lat 50. i 60.) – analizuje odwilż, wykraczając poza utarte schematy. Koncentruje się nie na jej „hitach filmowych” i tym, co z odwilżą jest najczęściej kojarzone (np. na melodramacie, Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej), ale na zjawiskach mniej znanych, ale także stanowiących o istocie ówczesnej kinematografii i kultury (np. mit Ameryki, mit rewolucji, mit odkryć naukowych). Jednocześnie Wojnicka wskazuje, że odwilż tak naprawdę nie była przełomem, radykalnym zerwaniem z wcześniejszymi formacjami, jak się ją często postrzega, ale elementem ciągłości w kulturze rosyjskiej i radzieckiej. Wnioski te autorka wysuwa w drodze analizy wątków zawsze w tej kulturze obecnych, jednak w odwilży znajdujących nowa odsłonę.