Między stłumieniem a ekscesem – Tennessee Williams w amerykańskim kinie lat 50.
Abstrakt
Jeśli dramaty Tennessee Williamsa zdają się stworzone bardziej dla kina niż teatru, zawdzięczają to kilku filmom nakręconym w latach 50. i 60. w Hollywood, których twórcy potrafili połączyć reżyserski talent i aktorski instynkt z kontrowersyjnymi tematami, a także – mimo obowiązującej wówczas cenzury – umiejętnie podjąć obecne w sztukach kwestie erotyki i przemocy. Adaptatorzy dramatów Williamsa musieli balansować między treściami i postaciami przesyconymi seksem (także tym uważanym za nienormatywny) a wyznacznikami kodeksu Haysa. Interesującym paradoksem jest więc to, że choć znacząco ocenzurowane w procesie adaptacyjnym, nadal zachowywały swój wywrotowy potencjał, wpisujący się zresztą w klimat i konwencje popularne w Hollywood lat 50. (np. melodramat rodzinny) – rozpiętych między stłumieniem i konserwatyzmem obyczajowym a ekscesem i postępującym permisywizmem.
Słowa kluczowe:
Tennessee Williams, kodeks Haysa, Hollywood, ekscesBibliografia
Capote, Truman. 2012. Wspomnienie o Tennessee. W: tenże. Portrety i obserwacje. Eseje, tłum. Robert Lisowski. Warszawa: Albatros.
Google Scholar
Elsaesser, Thomas. 2008. Opowieści o wściekłości i wrzasku: uwagi o rodzinnym melodramacie. Tłum. K. Bobowski. „Studia Filmoznawcze” 29.
Google Scholar
Friedan, Betty. 2012. Mistyka kobiecości. Tłum. A. Grzybek. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Google Scholar
Madison, Stephen. 2000. Fags, Hags and Queer Sisters. Gender Dissent and Hererosocial Bonds in Gay Culture. London: Palgrave-MacMillan.
DOI: https://doi.org/10.1057/9780333985199
Google Scholar
Mulvey, Laura. 1992. Przyjemność wzrokowa a kino narracyjne. Tłum. J. Mach. W: A. Helman. Panorama współczesnej myśli filmowej. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Paller, Michael. 2005. Gentleman Callers. Tennessee Williams, Homosexuality and Mid-Twentieth-Century Drama. London: Pallgrave-MacMillan.
Google Scholar
Palmer, Barton R., William Robert Bray. 2009. Hollywood’s Tennessee. The Williams Films and Postwar America. Austin: University of Texas Press.
Google Scholar
Pitrus, Andrzej. 2004. Nam niebo pozwoli. Kraków: Rabid.
Google Scholar
Schatz, Thomas. 1981. Hollywood Genres. Formulas, Filmmmaking and the Studio System. New York: McGraw-Hill.
Google Scholar
Schatz, Thomas. 1999. Boom and Bust. American Cinema in the 1940s. Berkeley: University of California Press
Google Scholar
Stam. Robert. 2000. Beyond Fidelity: The Dialogics of Adaptation, W: J. Naremore (red.). Film Adaptation. New Brunshwick-New Jersey: Rutgers University Press.
Google Scholar
Autorzy
Patrycja Włodekkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Polska
Doktor nauk o sztuce, absolwentka socjologii i filmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim; pracuje na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie. Autorka rozprawy doktorskiej Czarny kryminał Raymonda Chandlera w literaturze i filmie oraz tekstów o tematyce filmowej publikowanych w tomach zbiorowych i czasopismach naukowych. W kręgu jej zainteresowań znajdują się zagadnienia z zakresu historii kina, ze szczególnym uwzględnieniem historii kinematografii amerykańskiej.
Statystyki
Abstract views: 42PDF downloads: 18
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Patrycja Włodek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Patrycja Włodek, Amerykańskie przedmieścia w cieniu wielkiego miasta , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Patrycja Włodek, Netflix: „The Future Is Now?" , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Patrycja Włodek, Paranoja „noir”. Ukryta rzeczywistość czarnego kryminału , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Patrycja Włodek, Podróż do emancypacji. O ambiwalentnym znaczeniu motywu drogi na przykładzie tematu rasy w kinie amerykańskim , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Patrycja Włodek, Narodowe kino autorów końca wieku , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Patrycja Włodek, Postironia i trzy twarze melodramatu , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Patrycja Włodek, Imperium nie trzęsie się w posadach. „Neo-heritage” w kinie i telewizji brytyjskiej XXI wieku , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Patrycja Włodek, Hollywood na frontach zimnej wojny , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
- Patrycja Włodek, Tom Tykwer – wizjoner kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 99 (2017): Triki, numery specjalne, atrakcje
- Patrycja Włodek, Hanna Schygulla – w pułapce Fassbindera , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
