Architektonika teatru – struktura filmu – zakamarki umysłu. Nowojorskie pasaże „Birdmana”
Grzegorz Nadgrodkiewicz
grzegorz.nadgrodkiewicz@ispan.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3091-5714
Abstrakt
Nadgrodkiewicz prezentuje analizę filmu Birdman czyli (nieoczekiwane pożytki z niewiedzy) (2014) w reżyserii Alejandra Gonzáleza Iñárritu w perspektywie innej niż ta, którą sugerowano w popularnych recenzjach kładących nacisk na kwestie gwiazdorstwa, ironii postmodernistycznej, intertekstualności filmowej czy nawet zagadnień wiążących się z wiernością adaptacji. Wychodząc od opisu architektoniki nowojorskiego St. James Theatre, w którym zrealizowano część zdjęć, autor twierdzi, że swoista klaustrofobiczność tego teatru pozwoliła reżyserowi na ukształtowanie rysu psychologicznego głównego bohatera Riggana Thomsona jako aktora będącego na skraju rozdwojenia jaźni. Ponadto – jak dowodzi Nadgrodkiewicz – architektonikę ukazanego w Birdmanie teatru należy postrzegać jako odwrotność tego, co symbolizuje architektura Manhattanu i kojarząca się z nią otwartość przestrzeni. Istotnym kontekstem analizy są także kwestie wiążące się z montażem filmowym (m.in. zagadnienie filmu jednoujęciowego), systemem suture oraz „kinematograficznymi” funkcjami ludzkiego hipokampu.
Słowa kluczowe:
Birdman, architektonika teatru, architektura, Nowy Jork, montaż, suture, narracja filmowa, hipokamp, struktura umysłu, Alejandro González IñárrituBibliografia
Andrew, D. (1978). André Bazin. Oxford – New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Ben-Yakov, A., Henson, R. N. (2018). The Hippocampal Film Editor. Sensitivity and Specificity to Event Boundaries in Continuous Experience. The Journal of Neuroscience, 38 (47), ss. 10057-10068. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.0524-18.2018
DOI: https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.0524-18.2018
Google Scholar
Bindelglass, E. (2015, 2 grudnia). Helen Hayes Theater to Receive Interior and Exterior Renovation. NewYorkYIMBY.com. https://newyorkyimby.com/2015/12/helen-hayes-theater-to-receive-interior-and-exterior-renovation.html
Google Scholar
Dayan, D. (1974). The Tutor-Code of Classical Cinema. Film Quarterly, 28 (1), s. 29.
Google Scholar
Debruge, P. (2014, 27 sierpnia). Film Review: „Birdman or (the Unexpected Virtue of Ignorance)”. Variety.com. https://variety.com/2014/film/reviews/venice-film-review-birdman-or-the-unexpected-virtue-of-ignorance-1201287921/
Google Scholar
Khoshaba, D. (2015, 8 lutego). Film Analysis of „Birdman. The Unexpected Virtue of Ignorance”. PsychologyToday.com. https://www.psychologytoday.com/us/blog/get-hardy/201502/film-analysis-birdman
Google Scholar
Leaf, J. (2015, 4 stycznia). How „Birdman” Betrays Raymond Carver: An Untold Story. Forbes.com. https://www.forbes.com/sites/jonathanleaf/2015/01/04/how-birdman-betrays-raymond-carver-an-untold-story/#68092674742c
Google Scholar
McClintock, P. (2015, 8 stycznia). Making of „Birdman”: Alejandro G. Iñárritu Recounts Harrowing Experience Behind His First Comedy. TheHollywoodReporter.com. https://www.hollywoodreporter.com/news/making-birdman-alejandro-g-inarritu-761407
Google Scholar
Murphy, M. (2014, 31 grudnia). Below the Line: „Birdman” Production design. The Carpetbagger. https://carpetbagger.blogs.nytimes.com/2014/12/31/below-the-line-birdman-production-design/
Google Scholar
Oudart, J.-P. (1992). Suture (tłum. A. Helman). W: A. Helman (red.), Panorama współczesnej myśli filmowej (s. 24). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Google Scholar
Prodeus, A. (2015). Birdman czyli (nieoczekiwane pożytki z niewiedzy). Kino, 1, s. 71.
Google Scholar
Romney, J. (2014, 4 grudnia). The Tracking Shot: Film-making Magic – or Stylistic Self-indulgence?. TheGuardian.com. https://www.theguardian.com/film/2014/dec/04/tracking-shot-film-making-magic-or-stylistic-self-indulgence-birdman
Google Scholar
Serpa, G. (2017). „Birdman”: Reality Takes Flight. W: S. Donatelli (red.), Mercer Street 2017-2018: A Collection of Essays from the Expository Writing Program (s. 111). New York: New York University College of Arts and Sciences. https://cas.nyu.edu/content/dam/nyu-as/casEWP/documents/ms2017/serpa.pdf
Google Scholar
Valkola, J. (2016). Pictorialism in Cinema. Creating New Narrative Challenges. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
Google Scholar
Weisman, A. (2015, 21 stycznia). Here’s How „Birdman” Shot That Crazy Scene of Michael Keaton Running in Times Square in His Underwear. BusinessInsider.com. https://www.businessinsider.com/how-birdman-shot-times-square-scene-2015-1?IR=T
Google Scholar
Wróblewski, J. (2015). Birdman po europejsku. Polityka, 12, ss. 92-94.
Google Scholar
Autorzy
Grzegorz Nadgrodkiewiczgrzegorz.nadgrodkiewicz@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-3091-5714
Filmoznawca, absolwent kulturoznawstwa ze specjalnością filmoznawczą na Uniwersytecie Łódzkim. Pracownik Zakładu Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Sekretarz redakcji „Kwartalnika Filmowego” oraz członek Rady Naukowej „Pleografu. Kwartalnika Akademii Polskiego Filmu”. Członek Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. W kręgu jego zainteresowań badawczych znajduje się m.in. film religijny i biblijny, kwestie duchowości w kinie oraz zagadnienia dotyczące związków filmu i teatru. Artykuły naukowe i przekłady publikował m.in. w „Kwartalniku Filmowym”, „Kontekstach” oraz tomach zbiorowych.
Statystyki
Abstract views: 628PDF downloads: 678
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Grzegorz Nadgrodkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Onodrim z Fangornu , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Ewa Ciszewska, Jadwiga Mostowska, Trójgłos o „Odzie do radości” , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Barok powracający w „Psie andaluzyjskim” Luisa Buñuela. Notatki drugie, poprawione , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, O zaślepieniu, nieprzejrzystości i reinkarnacji. „Zaćma” Ryszarda Bugajskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Aktorka, archetyp, amnezja. Na marginesie „Persony” Bergmana , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Pasja braci Fassnacht i filmowe echa widowiska „na wzór Oberammergau”. Kilka uwag o zapożyczeniu na przykładzie „Galilejczyka” Dymitra Buchowieckiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
- Jadwiga Mostowska, Grzegorz Nadgrodkiewicz, Nasza Pani Profesor. Ewelinę Nurczyńską-Fidelską wspominają Jadwiga Mostowska i Grzegorz Nadgrodkiewicz , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
