Barok powracający w „Psie andaluzyjskim” Luisa Buñuela. Notatki drugie, poprawione
Abstrakt
Tekst jest poświęcony interpretacji Psa andaluzyjskiego Luisa Buñuela w kontekście koncepcji Heinricha Wölfflina dotyczącej przemienności stylów klasycznych i barokowych w rozwoju dziejów sztuki. Nadgrodkiewicz stara się uargumentować tezę, że pod pewnymi warunkami i na podstawie ewidentnych wskazówek zawartych w samej warstwie obrazowej film Buñuela można traktować jako dzieło noszące znamiona sztuki barokowej, odcinające się od klasycznych konwencji przedstawiania, przełamujące kanon. W tym kontekście istotny jest również fakt, że Pies andaluzyjski to sztandarowe dzieło surrealizmu, w którym również można odnaleźć elementy baroku, bowiem jako jeden z nurtów awangardowych, modernistycznych, przełamuje kanon czy ogólnie pojętą klasyczność, a tym samym wpisuje się w Wölfflinowski model naprzemiennie powracających stylów barokowych i klasycznych.
Słowa kluczowe:
Luis Buñuel, Heinrich Wölfflin, barok, awangarda, surrealizmBibliografia
Bretèque, François de la. „W zwierzęcej skali (Przyczynek do kinowego bestiariusza surrealistów)”. Tłum. Maria Oleksiewicz. „Film na Świecie” 11 (1981): 115.
Google Scholar
Buñuel, Luis. „Pies andaluzyjski”. Tłum. i kom. Maciej Żurowski. „Literatura na Świecie” 9 (1974): 364-366, 370-372.
Google Scholar
Hauser, Arnold. „Społeczna historia sztuki i literatury”. Tłum. Janina Ruszczycówna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974: 343-344.
Google Scholar
Helman, Alicja. „Awangarda we francuskim i niemieckim kinie niemym”. W: „Historia kina. Tom 1. Kino nieme”. Red. Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska. Kraków: Universitas, 2009: 759-760.
Google Scholar
Kolasińska-Pasterczyk, Iwona. „Piekła Luisa Buñuela. Wokół problematyki sacrum i profanum”. Kraków: Rabid, 2007: 12-15, 33.
Google Scholar
Korpal-Jakubiec, Paulina. „Powrót formy”. „Znak” 622 (2007).
Google Scholar
Passeron, René. „Encyklopedia surrealizmu”. Tłum. Krystyna Janicka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1993: 322.
Google Scholar
Read, Herbert. „Sens sztuki”. Tłum. Krystyna Tarnowska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982: 122, 142, 197.
Google Scholar
Renaud, Pierre. „’Pies andaluzyjski’, czyli symbolizm drugiego stopnia”. Tłum. Ireneusz Dembowski. „Film na Świecie” 11 (1981): 55.
Google Scholar
Rytel, Jadwiga. „Barok”. W: Zdzisław Libera, Jadwiga Pietrusiewiczowa, Jadwiga Rytel. „Literatura polska. Tom 1. Od średniowiecza do oświecenia”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989: 121.
Google Scholar
Springer, Filip. „Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach”. Kraków – Warszawa: Wydawnictwo Karakter – Muzeum Sztuki Nowoczesnej, 2013: 31-34.
Google Scholar
Syska, Rafał. „Filmowy modernizm”. „Kwartalnik Filmowy” 67-68 (2009): 142.
Google Scholar
Wilde, Ernest. „Luis Buñuel – przeciw fetyszowi fabuły”. W: „Studia z poetyki historycznej filmu”. Red. Alicja Helman, Tadeusz Lubelski. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1983: 152.
Google Scholar
Wölfflin, Heinrich. „Podstawowe pojęcia historii sztuki. Problem rozwoju stylu w sztuce nowożytnej”. Tłum. Danuta Hanulanka. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2006: 20-21, 192, 196-197.
Google Scholar
Autorzy
Grzegorz Nadgrodkiewiczkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
Filmoznawca, absolwent kulturoznawstwa ze specjalnością filmoznawczą na Uniwersytecie Łódzkim. Asystent w Zakładzie Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Redaktor „Kwartalnika Filmowego”. W kręgu jego zainteresowań badawczych znajduje się m.in. film religijny i biblijny, kwestie duchowości w kinie oraz zagadnienia dotyczące związków filmu i teatru. Artykuły naukowe i przekłady publikował m.in. w „Kwartalniku Filmowym”, „Kontekstach” oraz tomach zbiorowych.
Statystyki
Abstract views: 81PDF downloads: 38
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Grzegorz Nadgrodkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Architektonika teatru – struktura filmu – zakamarki umysłu. Nowojorskie pasaże „Birdmana” , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Onodrim z Fangornu , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Ewa Ciszewska, Jadwiga Mostowska, Trójgłos o „Odzie do radości” , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Aktorka, archetyp, amnezja. Na marginesie „Persony” Bergmana , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, Pasja braci Fassnacht i filmowe echa widowiska „na wzór Oberammergau”. Kilka uwag o zapożyczeniu na przykładzie „Galilejczyka” Dymitra Buchowieckiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
- Grzegorz Nadgrodkiewicz, O zaślepieniu, nieprzejrzystości i reinkarnacji. „Zaćma” Ryszarda Bugajskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Jadwiga Mostowska, Grzegorz Nadgrodkiewicz, Nasza Pani Profesor. Ewelinę Nurczyńską-Fidelską wspominają Jadwiga Mostowska i Grzegorz Nadgrodkiewicz , Kwartalnik Filmowy: Nr 93-94 (2016): Kino amerykańskie
