Eksperymenty z podzielonym ekranem

Rafał Syska

Abstrakt

Przyglądając się fenomenowi podzielonego ekranu (split screen), autor najpierw opisuje historię jego analogowej wersji w kinie niemym, kiedy narzędzie to było czasami stosowane w scenach rozmów telefonicznych bądź snów albo w celu rozszerzenia czasoprzestrzeni o wewnętrzne sceny/ekrany. Następnie Syska skupia się na kinie postklasycznym i przedstawia analizę różnych form podzielonego ekranu w Grand Prix (1966) Johna Frankenheimera, Sprawie Thomasa Crowna (1968) Normana Jewisona czy w Dusicielu z Bostonu (1968) Richarda Fleischera. Ten specjalny rodzaj podzielenia ekranu można pojmować jako konsekwencję pojawienia się dynamicznej narracji, jako efekt wpływu technologii telewizyjnych oraz eksperymentów z obszaru media-artu. W trzeciej części eseju autor zastanawia się nad współczesnymi, cyfrowymi wersjami split screenu, rozpoczynając od Ksiąg Prospera (1991) Petera Greenawaya, a kończąc na 127 godzinach (2011) Danny’ego Boyle’a i Przypadkach Tracey (2007) Bruce’a McDonalda. Głównym celem artykułu jest analiza podzielonego ekranu, który wydaje się odpowiedzią na ewolucję nowoczesnych sposobów komunikacji, a ponadto wiąże się ze zjawiskiem multiplikacji w procesie przekazywania informacji oraz z regresem spójnego i kompletnego w warstwie fabularnej i czasoprzestrzennej systemu komunikacji z odbiorcą. Split screen może być postrzegany jako naturalna forma opisu doświadczeń wizualnych w naszych czasach – jako ekwiwalent podzielonej kompozycji w okienkach aplikacji komputerowych, wiadomościach TV czy na bilbordach oraz multiplikacji we współczesnym systemie komunikacyjnym.