Architektura jako fabuła. O „Parasite” Bong Joon-ho
Rafał Koschany
koschany@amu.edu.plUniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
http://orcid.org/0000-0002-9343-9885
Abstrakt
Film Parasite Bonga to jedna z częściej nagradzanych i najlepiej ocenianych przez recenzentów premier 2019 r. Większość dziennikarzy podkreślała w swych opiniach krytyczny i satyryczny wydźwięk utworu wymierzony przeciw rozwarstwieniu ekonomicznemu społeczeństwa Korei Południowej (i nie tylko). W proponowanej interpretacji jest jednak zaakcentowany zupełnie inny wymiar filmu, zasygnalizowany w tytułowej formule „architektura jako fabuła”. Artykuł składa się z trzech części. Część pierwsza obejmuje wstępne ustalenia teoretyczne związane z kategorią przestrzeni filmowej oraz relacją miasta (architektury) i filmu. Rozdział drugi to analiza semiotyki miasta oraz architektury domu, w którym rozgrywa się większa część akcji. Część trzecia jest poświęcona rozważaniom na temat architektury jako generatora kolejnych zdarzeń, które ostatecznie można interpretować jako rodzaj udawania na scenie bądź gry planszowej. W ramach konkluzji pojawia się propozycja, by ostatecznie potraktować film Bonga jako wypowiedź autotematyczną, której precyzyjna struktura jest nie tyle celem, ile tematem.
Słowa kluczowe:
kino koreańskie, architektura, narracja filmowa, przestrzeń filmowa, Bong Joon-hoBibliografia
Cirlot, J. E. (2000). Słownik symboli (tłum. I. Kania). Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Dudziak, A. S. (2000). Antropologia przestrzeni w filmie fabularnym. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar
Gwóźdź, A. (2004). Technologie widzenia, czyli media w poszukiwaniu autora: Wim Wenders. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Heath, S. (1976). Narrative Space. Screen, 17 (3), ss. 68-112.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/17.3.68
Google Scholar
Irzykowski, K. (1957). Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza.
Google Scholar
Kita, B. (2003). Między przestrzeniami. O kulturze nowych mediów. Kraków: Rabid.
Google Scholar
Koeck, R. (2013). Cine-scapes. Cinematic Spaces in Architecture and Cities. New York: Routledge.
Google Scholar
Koschany, R. (2010). Niewidzialne miasta? Przypadek filmu polskiego. W: E. Rewers, A. Skórzyńska (red.), Sztuka – kapitał kulturowy polskich miast (ss. 415-427). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Kosińska, K. (2018). Materialność wyspy. O set-jettingu i „Człowieku z Aran” Roberta Flaherty’ego. W: K. Kosińska, P. Kwiatkowska (red.), Nowa kinofilia: przestrzenie i afekty (ss. 41-56). Warszawa: Fundacja MAMMAL.
Google Scholar
Kwiatkowska, P. (2018). Między Marienbadem a Monachium, czyli od obrazu do rzeczywistości i z powrotem. W: K. Kosińska, P. Kwiatkowska (red.), Nowa kinofilia: przestrzenie i afekty (ss. 59-78). Warszawa: Fundacja MAMMAL.
Google Scholar
Łotman, J. (1975). Zagadnienie przestrzeni artystycznej w prozie Gogola (tłum. J. Faryno). W: E. Janus, M. R. Mayenowa (red.), Semiotyka kultury (ss. 213-265). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Łotman, J. (1983). Semiotyka filmu (tłum. J. Faryno, T. Miczka). Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar
Łotman, J. (1988). Problem przestrzeni artystycznej (tłum. J. Faryno). W: K. Bartoszyński, M. Głowiński, H. Markiewicz (red.), Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego” (t. 2, ss. 293-306). Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Mańkowski, Ł. (2019). Kalejdoskop społecznego niepokoju. KulturaLiberalna.pl. https://kulturaliberalna.pl/2019/09/24/lukasz-mankowski-kalejdoskop-spolecznego-niepokoju-parasite-bong-joon-ho/
Google Scholar
Mazierska, E. (1999). Janusowe oblicze filmowego miasta. Kwartalnik Filmowy, 28, ss. 38-53.
Google Scholar
Miczka, T., Ostrowska E. (1998). Przestrzeń. W: T. Miczka, Słownik pojęć filmowych (t. 9, ss. 95-143). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Nadgrodkiewicz, G. (2018). Śladami Pani Dalloway. Peregrynacje literacko-filmowo-internetowe a set-jetting. W: K. Kosińska, P. Kwiatkowska (red.), Nowa kinofilia: przestrzenie i afekty (ss. 81-100). Warszawa: Fundacja MAMMAL.
Google Scholar
O’Falt, C. (2019). Building the „Parasite” House: How Bong Joon Ho and His Team Made the Year’s Best Set. IndieWire.com. https://www.indiewire.com/2019/10/parasite-house-set-design-bong-joon-ho-1202185829/
Google Scholar
Ostrowska, E. (2000). Przestrzeń filmowa. Kraków: Wydawnictwo Rabid.
Google Scholar
Rewers, E. (1997). Ekran miejski. W: A. Zeidler-Janiszewska (red.), Pisanie miasta – czytanie miasta (ss. 41-50). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Google Scholar
Rewers, E. (2002). Pożegnanie z ekranem miejskim: ku „nowej prostocie”. W: A. Gwóźdź, P. Zawojski (red.), Wiek ekranów. Przestrzenie kultury widzenia (ss. 503-515). Kraków: Wydawnictwo Rabid.
Google Scholar
Rewers, E. (2005). Post-polis. Wprowadzenie do filozofii ponowoczesnego miasta. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Saramowicz, P. (1999). Film w architekturze (Tschumi, Koolhaas i Libeskind). Kwartalnik Filmowy, 28, ss. 214-229.
Google Scholar
Saryusz-Wolska, M. (2007). Berlin. Filmowy obraz miasta. Kraków: Wydawnictwo Rabid.
Google Scholar
Stasiak, A. (2009). Turystyka literacka i filmowa. W: K. Buczkowska, A. M. von Rohrscheidt (red.), Współczesne formy turystyki kulturowej (ss. 223-265). Poznań: Wydawnictwo AWF.
Google Scholar
Stępowski, R. (2017). City placement. Miasto w filmie. Film w mieście. Rawa Mazowiecka: Wydawnictwo Roster.
Google Scholar
Toporow, W. (2000). Miasto i mit (tłum. B. Żyłko). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Uspienski, B. (1975). Strukturalna wspólnota różnych rodzajów sztuki (na przykładzie malarstwa i literatury) (tłum. Z. Zaron). W: E. Janus, M. R. Mayenowa (red.), Semiotyka kultury (ss. 181-212). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Wenders, W. (2002). Pejzaż miejski (tłum. M. Behlert). W: A. Gwóźdź (red.), Europejskie manifesty kina. Od Matuszewskiego do Dogmy. Antologia (ss. 349-363). Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar
Wiegandt, E. (2010). Powinowactwa przez kompozycję (w literaturze najnowszej). W: E. Wiegandt, Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku (ss. 327-337). Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK.
Google Scholar
Autorzy
Rafał Koschanykoschany@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
http://orcid.org/0000-0002-9343-9885
Pracuje jako profesor w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się w teorii interpretacji, współczesnych teoriach interpretacji dzieł sztuki, semiotyce kultury, a także badaniach pogranicza literaturoznawstwa i filmoznawstwa. Jest autorem monografii Przypadek. Kategoria artystyczna i egzystencjalna w literaturze i filmie (2006, wyd. II – 2016) i Zamiast interpretacji. Między doświadczeniem kinematograficznym a rozumieniem filmu (2017), licznych artykułów w czasopismach naukowych i rozdziałów w książkach oraz współredaktorem kilku publikacji zbiorowych (m.in. Musical. Poszerzanie pola gatunku, 2013).
Statystyki
Abstract views: 1022PDF downloads: 813
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Rafał Koschany
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Rafał Koschany, Zerwany film. „Crux interpretum” jako problem teorii i praktyki interpretacji (na przykładzie „Persony” Ingmara Bergmana) , Kwartalnik Filmowy: Nr 119 (2022): (Nowa) teoria filmu
- Rafał Koschany, Po co i jak interpretować filmy? Propozycja Jacques’a Aumonta , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Rafał Koschany, Genealogie polskiego filmoznawstwa: od Juliusza Kleinera do Bolesława W. Lewickiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Rafał Koschany, Fenomenologia i filmoznawstwo. Stefana Morawskiego komentarz do koncepcji Romana Ingardena , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Rafał Koschany, Fenomenologia obrazów filmowych. Wideoesej jako krytyka tematyczna i sztuka interpretacji , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Rafał Koschany, Sfilmować/opowiedzieć śmierć. „Grabarz” Sándora Kardosa jako film „przyliteracki” , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Rafał Koschany, Sensualizm – propozycja teoretyczna Aleksandra Kumora i Danuty Palczewskiej , Kwartalnik Filmowy: Nr 128 (2024): Dekolonizacja dyskursów filmowych
