Fenomenologia obrazów filmowych. Wideoesej jako krytyka tematyczna i sztuka interpretacji
Abstrakt
Tekst jest próbą zaadaptowania tradycji francuskiej krytyki tematycznej na potrzeby analizy podstawowych technik i poetyk wideoeseistyki filmowej. Część wspólna porównywanych dyskursów to zainteresowanie autorów poszukiwaniem „tematu” charakterystycznego dla całościowo traktowanej twórczości poety/reżysera. Ów „temat” jest tu specjalnie definiowany, głównie przez pryzmat jego obsesyjnej intensywności i policzalnych powtórzeń w danej twórczości poetyckiej/filmowej. W części artykułu poświęconej samemu wideoesejowi (jako gatunkowi interpretacyjnej wypowiedzi na temat filmu/twórczości reżysera) został poruszony wątek związany z problemem interpretacji filmu w ogóle: jak jest możliwa jej niewerbalna (czyli filmowa) postać? Analizowane w tekście przykłady to przede wszystkim wybrane wideoeseje Kogonady.
Słowa kluczowe:
fenomenologia, wideoesej, KogonadaBibliografia
Abramowska, Janina. Powtórzenia i wybory. Studia z tematologii i poetyki historycznej. Poznań: Rebis, 1995.
Google Scholar
Bachelard, Gaston. Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, edited by H. Chudak, transl. H. Chudak, A. Tatarkiewicz. Warszawa: PIW, 1975.
Google Scholar
Biliński, Paweł. „Palimpsesty. Wideoeseje Kevina B. Lee”. EKRANy 5 (2016): 14-18.
Google Scholar
Bobowski, Sławomir. Dyskurs filmowy Zanussiego. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1996.
Google Scholar
Głowiński, Michał. „Wprowadzenie”. Pamiętnik Literacki 2 (1971): 175-187.
Google Scholar
Helman, Alicja. „Problemy interpretacji dzieł filmowych”. In Interpretacja dzieła, edited by M. Czerwiński, 155-165, Wrocław: Ossolineum, 1987.
Google Scholar
Karpiński, Wojciech. „Gaston Bachelard”. In Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, edited by W. Karpiński, 283-284. Warszawa: Czytelnik, 1974.
Google Scholar
Koschany, Rafał. „Wideoesej”. In R. Koschany, Zamiast interpretacji. Między doświadczeniem kinematograficznym a rozumieniem filmu, 210-222. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNS UAM, 2017.
Google Scholar
Krajewski, Piotr. „Obrazy z recyklingu, obrazy z odzysku. Remiks, sampling, scratching… O kinie found footage”. Widok. WRO Media Art. Reader 1 (2009): 72-81.
Google Scholar
Liguziński, Stanisław. „Wideoesej. Zapiski na marginesach”. EKRANy 6 (2012): 76-82.
Google Scholar
Markiewicz, Henryk. „Rzut oka na współczesną teorię badań literackich za granicą”. In Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, vol. 1, edited by H. Markiewicz, 9-28. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976.
Google Scholar
Markowski, Michał Paweł. „Fenomenologia”. In A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, 79-109, Kraków: Znak, 2006.
Google Scholar
Poulet, Georges. „Krytyka identyfikująca się”. Transl. J. Zbierska-Mościcka. In Szkoła Genewska w krytyce. Antologia, edited by H. Chudak, Z. Naliwajek, J. Żurowska, M. Żurowski, 158-169. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Google Scholar
Poulet, Georges. Metamorfozy czasu. Szkice krytyczne, edited by J. Błoński, M. Głowiński, transl. W. Błońska et al. Warszawa: PIW, 1977.
Google Scholar
Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław: Ossolineum, 1998.
Google Scholar
Starobinski, Jean. „Spojrzenie na obraz”. Transl. A. Olędzka-Frybesowa. Kresy 2 (1995): 28-39.
Google Scholar
Swoboda, Tomasz. „Alchemia Richarda”. In J.-P. Richard, Poezja i głębia, transl. T. Swoboda, 185-199. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2008.
Google Scholar
Wariacje na temat. Studia literackie, edited by J. Abramowska, A. Czyżak, Z. Kopeć. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2003.
Google Scholar
Zając, Bartosz. „Esej audiowizualny – w stronę historii”. In Paradygmaty współczesnego kina, edited by R.W. Kluszczyński, T. Kłys, N. Korczarowska-Różycka, 99-112. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2015.
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-538-6.07
Google Scholar
Żurowski, Maciej. „Przedmowa”. In Szkoła Genewska w krytyce. Antologia, edited by H. Chudak, Z. Naliwajek, J. Żurowska, M. Żurowski, 5-18. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
Google Scholar
„The Image Master” (interview with Kogonada), https://www.nashvillescene.com/home/article/13058444/kogonada.
Google Scholar
https://vimeo.com/kogonada.
Google Scholar
Autorzy
Rafał Koschanykwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Dr hab., adiunkt w Zakładzie Semiotyki Kultury Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, redaktor naczelny „Kultury Współczesnej”. Jego zainteresowania badawcze skupiają się na teorii interpretacji, pograniczu literaturoznawstwa i filmoznawstwa, kulturowych studiach miejskich oraz edukacji kulturowej. Autor książek Przypadek. Kategoria artystyczna i literacka w literaturze i filmie (2006, 2016) i Zamiast interpretacji. Między doświadczeniem kinematograficznym a rozumieniem filmu (2017), a także artykułów publikowanych w czasopismach naukowych oraz tomach zbiorowych. Współredaktor kilku książek, m.in.: Horyzonty interpretacji. Wokół myśli Paula Ricoeura (2003), Fenomen słowa (2009), Musical. Poszerzanie pola gatunku (2013).
Statystyki
Abstract views: 171PDF downloads: 69
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Rafał Koschany
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Rafał Koschany, Architektura jako fabuła. O „Parasite” Bong Joon-ho , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Rafał Koschany, Zerwany film. „Crux interpretum” jako problem teorii i praktyki interpretacji (na przykładzie „Persony” Ingmara Bergmana) , Kwartalnik Filmowy: Nr 119 (2022): (Nowa) teoria filmu
- Rafał Koschany, Po co i jak interpretować filmy? Propozycja Jacques’a Aumonta , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Rafał Koschany, Genealogie polskiego filmoznawstwa: od Juliusza Kleinera do Bolesława W. Lewickiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Rafał Koschany, Fenomenologia i filmoznawstwo. Stefana Morawskiego komentarz do koncepcji Romana Ingardena , Kwartalnik Filmowy: Nr 126 (2024): Fantastyka, fantasy, fantazmat
- Rafał Koschany, Sfilmować/opowiedzieć śmierć. „Grabarz” Sándora Kardosa jako film „przyliteracki” , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Rafał Koschany, Sensualizm – propozycja teoretyczna Aleksandra Kumora i Danuty Palczewskiej , Kwartalnik Filmowy: Nr 128 (2024): Dekolonizacja dyskursów filmowych