Architektura jako fabuła. O „Parasite” Bong Joon-ho

Rafał Koschany

koschany@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Polska)
http://orcid.org/0000-0002-9343-9885

Abstrakt

Film Parasite Bonga to jedna z częściej nagradzanych i najlepiej ocenianych przez recenzentów premier 2019 r. Większość dziennikarzy podkreślała w swych opiniach krytyczny i satyryczny wydźwięk utworu wymierzony przeciw rozwarstwieniu ekonomicznemu społeczeństwa Korei Południowej (i nie tylko). W proponowanej interpretacji jest jednak zaakcentowany zupełnie inny wymiar filmu, zasygnalizowany w tytułowej formule „architektura jako fabuła”. Artykuł składa się z trzech części. Część pierwsza obejmuje wstępne ustalenia teoretyczne związane z kategorią przestrzeni filmowej oraz relacją miasta (architektury) i filmu. Rozdział drugi to analiza semiotyki miasta oraz architektury domu, w którym rozgrywa się większa część akcji. Część trzecia jest poświęcona rozważaniom na temat architektury jako generatora kolejnych zdarzeń, które ostatecznie można interpretować jako rodzaj udawania na scenie bądź gry planszowej. W ramach konkluzji pojawia się propozycja, by ostatecznie potraktować film Bonga jako wypowiedź autotematyczną, której precyzyjna struktura jest nie tyle celem, ile tematem.


Słowa kluczowe:

kino koreańskie, architektura, narracja filmowa, przestrzeń filmowa, Bong Joon-ho

Cirlot, J. E. (2000). Słownik symboli (tłum. I. Kania). Kraków: Wydawnictwo Znak.
  Google Scholar

Dudziak, A. S. (2000). Antropologia przestrzeni w filmie fabularnym. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
  Google Scholar

Gwóźdź, A. (2004). Technologie widzenia, czyli media w poszukiwaniu autora: Wim Wenders. Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Heath, S. (1976). Narrative Space. Screen, 17 (3), ss. 68-112.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/17.3.68   Google Scholar

Irzykowski, K. (1957). Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina. Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza.
  Google Scholar

Kita, B. (2003). Między przestrzeniami. O kulturze nowych mediów. Kraków: Rabid.
  Google Scholar

Koeck, R. (2013). Cine-scapes. Cinematic Spaces in Architecture and Cities. New York: Routledge.
  Google Scholar

Koschany, R. (2010). Niewidzialne miasta? Przypadek filmu polskiego. W: E. Rewers, A. Skórzyńska (red.), Sztuka – kapitał kulturowy polskich miast (ss. 415-427). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
  Google Scholar

Kosińska, K. (2018). Materialność wyspy. O set-jettingu i „Człowieku z Aran” Roberta Flaherty’ego. W: K. Kosińska, P. Kwiatkowska (red.), Nowa kinofilia: przestrzenie i afekty (ss. 41-56). Warszawa: Fundacja MAMMAL.
  Google Scholar

Kwiatkowska, P. (2018). Między Marienbadem a Monachium, czyli od obrazu do rzeczywistości i z powrotem. W: K. Kosińska, P. Kwiatkowska (red.), Nowa kinofilia: przestrzenie i afekty (ss. 59-78). Warszawa: Fundacja MAMMAL.
  Google Scholar

Łotman, J. (1975). Zagadnienie przestrzeni artystycznej w prozie Gogola (tłum. J. Faryno). W: E. Janus, M. R. Mayenowa (red.), Semiotyka kultury (ss. 213-265). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  Google Scholar

Łotman, J. (1983). Semiotyka filmu (tłum. J. Faryno, T. Miczka). Warszawa: Wiedza Powszechna.
  Google Scholar

Łotman, J. (1988). Problem przestrzeni artystycznej (tłum. J. Faryno). W: K. Bartoszyński, M. Głowiński, H. Markiewicz (red.), Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego” (t. 2, ss. 293-306). Wrocław: Ossolineum.
  Google Scholar

Mańkowski, Ł. (2019). Kalejdoskop społecznego niepokoju. KulturaLiberalna.pl. https://kulturaliberalna.pl/2019/09/24/lukasz-mankowski-kalejdoskop-spolecznego-niepokoju-parasite-bong-joon-ho/
  Google Scholar

Mazierska, E. (1999). Janusowe oblicze filmowego miasta. Kwartalnik Filmowy, 28, ss. 38-53.
  Google Scholar

Miczka, T., Ostrowska E. (1998). Przestrzeń. W: T. Miczka, Słownik pojęć filmowych (t. 9, ss. 95-143). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
  Google Scholar

Nadgrodkiewicz, G. (2018). Śladami Pani Dalloway. Peregrynacje literacko-filmowo-internetowe a set-jetting. W: K. Kosińska, P. Kwiatkowska (red.), Nowa kinofilia: przestrzenie i afekty (ss. 81-100). Warszawa: Fundacja MAMMAL.
  Google Scholar

O’Falt, C. (2019). Building the „Parasite” House: How Bong Joon Ho and His Team Made the Year’s Best Set. IndieWire.com. https://www.indiewire.com/2019/10/parasite-house-set-design-bong-joon-ho-1202185829/
  Google Scholar

Ostrowska, E. (2000). Przestrzeń filmowa. Kraków: Wydawnictwo Rabid.
  Google Scholar

Rewers, E. (1997). Ekran miejski. W: A. Zeidler-Janiszewska (red.), Pisanie miasta – czytanie miasta (ss. 41-50). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
  Google Scholar

Rewers, E. (2002). Pożegnanie z ekranem miejskim: ku „nowej prostocie”. W: A. Gwóźdź, P. Zawojski (red.), Wiek ekranów. Przestrzenie kultury widzenia (ss. 503-515). Kraków: Wydawnictwo Rabid.
  Google Scholar

Rewers, E. (2005). Post-polis. Wprowadzenie do filozofii ponowoczesnego miasta. Kraków: Universitas.
  Google Scholar

Saramowicz, P. (1999). Film w architekturze (Tschumi, Koolhaas i Libeskind). Kwartalnik Filmowy, 28, ss. 214-229.
  Google Scholar

Saryusz-Wolska, M. (2007). Berlin. Filmowy obraz miasta. Kraków: Wydawnictwo Rabid.
  Google Scholar

Stasiak, A. (2009). Turystyka literacka i filmowa. W: K. Buczkowska, A. M. von Rohrscheidt (red.), Współczesne formy turystyki kulturowej (ss. 223-265). Poznań: Wydawnictwo AWF.
  Google Scholar

Stępowski, R. (2017). City placement. Miasto w filmie. Film w mieście. Rawa Mazowiecka: Wydawnictwo Roster.
  Google Scholar

Toporow, W. (2000). Miasto i mit (tłum. B. Żyłko). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
  Google Scholar

Uspienski, B. (1975). Strukturalna wspólnota różnych rodzajów sztuki (na przykładzie malarstwa i literatury) (tłum. Z. Zaron). W: E. Janus, M. R. Mayenowa (red.), Semiotyka kultury (ss. 181-212). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
  Google Scholar

Wenders, W. (2002). Pejzaż miejski (tłum. M. Behlert). W: A. Gwóźdź (red.), Europejskie manifesty kina. Od Matuszewskiego do Dogmy. Antologia (ss. 349-363). Warszawa: Wiedza Powszechna.
  Google Scholar

Wiegandt, E. (2010). Powinowactwa przez kompozycję (w literaturze najnowszej). W: E. Wiegandt, Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku (ss. 327-337). Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2020-05-25

Cited By / Share

Koschany, R. (2020) „Architektura jako fabuła. O «Parasite» Bong Joon-ho”, Kwartalnik Filmowy, (109), s. 23–34. doi: 10.36744/kf.266.

Autorzy

Rafał Koschany 
koschany@amu.edu.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
http://orcid.org/0000-0002-9343-9885

Pracuje jako profesor w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się w teorii interpretacji, współczesnych teoriach interpretacji dzieł sztuki, semiotyce kultury, a także badaniach pogranicza literaturoznawstwa i filmoznawstwa. Jest autorem monografii Przypadek. Kategoria artystyczna i egzystencjalna w literaturze i filmie (2006, wyd. II – 2016) i Zamiast interpretacji. Między doświadczeniem kinematograficznym a rozumieniem filmu (2017), licznych artykułów w czasopismach naukowych i rozdziałów w książkach oraz współredaktorem kilku publikacji zbiorowych (m.in. Musical. Poszerzanie pola gatunku, 2013).



Statystyki

Abstract views: 1021
PDF downloads: 813


Licencja

Prawa autorskie (c) 2020 Rafał Koschany

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.