Zegarmistrzowie, automata i kino
Abstrakt
Dzieje kina i zegarmistrzostwa są ze sobą silnie powiązane. Bez krzyża maltańskiego, mechanizmu stosowanego w zegarkach od XVIII w., nie byłoby projektora. Być może dlatego w kinie niemal od początku jego istnienia tak często pojawiały się różne automata (liczba mnoga od „automaton”), czyli automaty antropomorficzne, sztuczni ludzie. Szczyt popularności tych urządzeń przypadł na XVIII i XIX w., kiedy ich budowaniem zajmowali się przede wszystkim zegarmistrzowie. Giżycki omawia rolę, jaką pełnią XVIII- i XIX-wieczne automata w kilku wybranych filmach, takich jak: Hugo i jego wynalazek (Hugo, 2011) Martina Scorsese, Casanova (Il Casanova di Federico Fellini, 1976) Federico Felliniego i Koneser (La migliore offerta, 2013) Giuseppe Tornatore. Wspomniane są też opowiadania Stanisława Lema, Waleriana Borowczyka i Brunona Schulza. W konkluzji autor stwierdza, że idealny automaton jest zawsze tylko bytem nieosiągalnym, ułudą, znikającym punktem, niespełnionym pragnieniem jego twórcy-demiurga.
Słowa kluczowe:
automaton, Martin Scorsese, Federico Fellini, Giuseppe TornatoreBibliografia
Borowczyk, Walerian. 1993. Anatomia diabła. Tłum. L. Brokowska i J. Lisowski. Warszawa
Google Scholar
Lederman, Marie Jean. 1977. Art, Artifacts, and “Fellini’s Casanova''. „Film Criticism” 1
Google Scholar
Lem, Stanisław. 1983. Maska. W: tenże. Kongres futrologiczny, Maska. Kraków
Google Scholar
Schulz, Bruno. 1957. Sklepy cynamonowe, Sanatorium pod klepsydrą, Kometa. Kraków.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Giżyckikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Rhode Island School of Design Stany Zjednoczone
Krytyk i historyk sztuki; autor książek z dziedziny historii filmu i zjawisk kultury artystycznej. Wykładowca w Rhode Island School of Design w USA, profesor w Wyższej Szkole Technicznej w Katowicach. Opublikował m.in. Nie tylko Disney – rzecz o kinie animowanym (2000), Koniec i co dalej? (2001), Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku (2002), Wenders do domu! Europejskie filmy o Ameryce i ich recepcja w Stanach Zjednoczonych (2006).
Statystyki
Abstract views: 41PDF downloads: 15
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Marcin Giżycki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Giżycki, Dlaczego nie lubię reklam w kinie , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Marcin Giżycki, „Złoty wiek” – arcydzieło prowokacji , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Marcin Giżycki, Zemsta Jokera i pasożytów , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Marcin Giżycki, Smartfon – tryumf Eisensteina , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Marcin Giżycki, Kalendarium życia i twórczości Zenona Wasilewskiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Marcin Giżycki, … Zostały tylko fotosy. Nieistniejące filmy Cindy Sherman , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
- Marcin Giżycki, Król(owa) kampu , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Marcin Giżycki, Zbuntowane oko , Kwartalnik Filmowy: Nr 111 (2020): Zmysły i afekty
- Marcin Giżycki, Tamara Sorbian-Kasprzycka, 1952-2020. Pożegnanie , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Marcin Giżycki, Czy artyście wolno być przestępcą? Kilka pytań bez odpowiedzi , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
