Zegarmistrzowie, automata i kino
Abstrakt
Dzieje kina i zegarmistrzostwa są ze sobą silnie powiązane. Bez krzyża maltańskiego, mechanizmu stosowanego w zegarkach od XVIII w., nie byłoby projektora. Być może dlatego w kinie niemal od początku jego istnienia tak często pojawiały się różne automata (liczba mnoga od „automaton”), czyli automaty antropomorficzne, sztuczni ludzie. Szczyt popularności tych urządzeń przypadł na XVIII i XIX w., kiedy ich budowaniem zajmowali się przede wszystkim zegarmistrzowie. Giżycki omawia rolę, jaką pełnią XVIII- i XIX-wieczne automata w kilku wybranych filmach, takich jak: Hugo i jego wynalazek (Hugo, 2011) Martina Scorsese, Casanova (Il Casanova di Federico Fellini, 1976) Federico Felliniego i Koneser (La migliore offerta, 2013) Giuseppe Tornatore. Wspomniane są też opowiadania Stanisława Lema, Waleriana Borowczyka i Brunona Schulza. W konkluzji autor stwierdza, że idealny automaton jest zawsze tylko bytem nieosiągalnym, ułudą, znikającym punktem, niespełnionym pragnieniem jego twórcy-demiurga.
Słowa kluczowe:
automaton, Martin Scorsese, Federico Fellini, Giuseppe TornatoreBibliografia
Borowczyk, Walerian. 1993. Anatomia diabła. Tłum. L. Brokowska i J. Lisowski. Warszawa
Google Scholar
Lederman, Marie Jean. 1977. Art, Artifacts, and “Fellini’s Casanova''. „Film Criticism” 1
Google Scholar
Lem, Stanisław. 1983. Maska. W: tenże. Kongres futrologiczny, Maska. Kraków
Google Scholar
Schulz, Bruno. 1957. Sklepy cynamonowe, Sanatorium pod klepsydrą, Kometa. Kraków.
Google Scholar
Autorzy
Marcin Giżyckikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Rhode Island School of Design Stany Zjednoczone
Krytyk i historyk sztuki; autor książek z dziedziny historii filmu i zjawisk kultury artystycznej. Wykładowca w Rhode Island School of Design w USA, profesor w Wyższej Szkole Technicznej w Katowicach. Opublikował m.in. Nie tylko Disney – rzecz o kinie animowanym (2000), Koniec i co dalej? (2001), Słownik kierunków, ruchów i kluczowych pojęć sztuki drugiej połowy XX wieku (2002), Wenders do domu! Europejskie filmy o Ameryce i ich recepcja w Stanach Zjednoczonych (2006).
Statystyki
Abstract views: 82PDF downloads: 31
Licencja
Prawa autorskie (c) 2014 Marcin Giżycki
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Giżycki, Z okazji jubileuszu , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Marcin Giżycki, Kinomaniacy, pedanci i sekrety pamięci , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Marcin Giżycki, Czar długich ujęć , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Marcin Giżycki, Hedy i George – muzyka, kino, skandale i torpedy , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Marcin Giżycki, Pułapka Morela albo kinematograf nieśmiertelności , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
- Marcin Giżycki, Orkiestra sierżanta Pieprza w żółtej łodzi podwodnej. O płycie i filmie, które zmieniły popkulturę , Kwartalnik Filmowy: Nr 99 (2017): Triki, numery specjalne, atrakcje
- Marcin Giżycki, Ostatnia wieczerza Judy Chicago , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Marcin Giżycki, Artysta w domu strachów. Jeremy Blake i Winchester Mystery House , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
- Marcin Giżycki, Czy kino efektów specjalnych stworzyło Donalda Trumpa? , Kwartalnik Filmowy: Nr 95 (2016): Transnarodowość kina polskiego
