Polscy aktorzy w filmach Defy w ostatnim ćwierćwieczu istnienia Niemieckiej Republiki Demokratycznej
Abstrakt
Udział polskich aktorów w produkcjach wschodnioniemieckiej Defy jest na ogół znany, choć nie dość wyczerpująco opisany. Oczywiście nie chodzi jedynie o koprodukcje, choć i one (jak chociażby pierwsza z nich, Milcząca gwiazda Kurta Maetziga, 1960) zaświadczają o aktorskim transferze między Warszawą a Berlinem. Deficyt aktorów w NRD, ale także dobra marka kina polskiego w NRD sprawiły, że często korzystano z zasobów polskiego rynku aktorskiego. Autor skupia się na analizie oraz interpretacji zjawiska przechodniości sztuki aktorskiej między kinematografiami narodowymi. Niezwykła w tym względzie okazała się zwłaszcza rola młodej i pięknej pani inżynier w wykonaniu Krystyny Stypułkowskiej, która zagrała w kultowym filmie Ślad kamieni (1966) Beyera – wystylizowanym na western produkcyjniaku, odesłanym przez NRD-owską cenzurę na półki do roku 1990. Na szczególne miejsce w takiej perspektywie oglądu zasługuje sztuka aktorska Franciszka Pieczki w rozliczeniowym filmie Jadup i Boel (1980/1988) Rainera Simona, a zwłaszcza jego tytułowa rola właściciela objazdowego teatru lalek w filmie Fariaho…! (1983) Rolanda Gräfa. Pieczka zagrał także m.in. w zachodnioniemieckim Dawidzie (1979) Petera Lilienthala (pierwszym filmie produkcji RFN, który otrzymał Złotego Niedźwiedzia w kategorii filmu fabularnego – na Berlinale 1979). Obok niego kinematografię Niemiec Zachodnich zasilili m.in. aktorzy grający w filmach Volkera Schlöndorffa, a wśród nich Jerzy Skolimowski jako dziennikarz na walczącym Bliskim Wschodzie (Fałszerstwo, 1981). W artykule Andrzej Gwóźdź szuka odpowiedzi na pytania dotyczące zjawiska eksportu aktorów jako faktu głównie kulturowego.
Słowa kluczowe:
DEFA, kino niemieckie, NRDBibliografia
Brzezińska, M., Bracia krwi – aktorzy polscy w filmach indiańskich wytwórni DEFA, w: Kino polskie jako kino transnarodowe, red. M. Podsiadło i S. Jagielski, Kraków (w druku).
Google Scholar
Gregor, U., Geschichte des Films, München–Gütersloh–Wien 1973.
Google Scholar
Gwóźdź, A., Ciało ekranowe jako medium pamięci kulturowej, w: tegoż, Obok kanonu. Tropami kina niemieckiego, Wrocław 2011, s. 102–116.
Google Scholar
Gwóźdź, A., Po obydwu stronach muru: kinematografie niemieckie, w: Historia kina, t. 3: Kino epoki nowofalowej, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków 2015, s. 734–742.
Google Scholar
Jockheck, L., „Jesteśmy internacjonalistami”. Enerdowsko-polska koprodukcja filmu „Milcząca gwiazda”, z jęz. niemieckiego przeł. M. Abraham-Diefenbach, w: Polska i Niemcy…, s. 109–127.
Google Scholar
Klucze do „Kluczy”. Z Egonem Güntherem rozmawia Andrzej Gwóźdź, w: W drodze do sąsiada…, s. 469.
Google Scholar
Mazurek, M., Antropologia niedoboru w NRD i PRL 1971–1989, Wrocław 2010, s. 46–55.
Google Scholar
Osękowski, C., Stosunki i pogranicze Polski z Niemiecką Republiką Demokratyczną w latach siedemdziesiątych, w: tamże, s. 150.
Google Scholar
Piatkowska [Piątkowska], K., Die Rezeption polnischer Spielfilme in der DDR. Auf der Grundlage der Analyse von Presserezensionen aus den Jahren 1949–1990, Saarbrücken 2012 (praca doktorska obroniona w 2011 roku w Humboldt-Universität w Berlinie).
Google Scholar
Polska i Niemcy. Filmowe granice i sąsiedztwa, red. K. Klejsa, współpraca red. S. Schahadat,Wrocław 2012.
Google Scholar
Przyjaźń nakazana? Stosunki między NRD i Polską w latach 1949–1990, red. B. Kerski, A. Kotula, K. Ruchniewicz, K. Wóycicki, Wrocław 2009.
Google Scholar
Schenk, R., Ładna zabawka, czyli historia powstania niemiecko-polskiego filmu „Sygnały MMXX” Gottfrieda Kolditza, z jęz. niemieckiego przeł. T. Gabiś, w: W drodze do sąsiada…, s. 71–94.
Google Scholar
Schmidtendorf, H., Kultura masowa w NRD i w PRL – łącząca wstęga czy dzielące pole minowe? Przybliżenie, w: Przyjaźń nakazana?..., s. 448–453.
Google Scholar
Thurm, B., Peter Seidels Irrungen, Wirrungen, „Film und Fernsehen” 1979, nr 3, s. 10.
Google Scholar
Umfrage, „Filmwissenschaftliche Mitteilungen” 1965, nr 2, s. 281–319.
Google Scholar
W drodze do sąsiada. Polsko-niemieckie spotkania filmowe, red. A. Dębski, A. Gwóźdź, Wrocław 2013.
Google Scholar
Wach, M., Polsko-niemieckie koprodukcje w latach 1956–2010 na tle dystrybucji i recepcji polskich filmów w Niemczech, z jęz. niemieckiego przeł. P. Dżoń, w: Polska i Niemcy…, s. 85–108.
Google Scholar
Wischnewski, K., Vergangenheit vergeht nicht, „Film und Fernsehen” 1983, nr 12, s.10.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Gwóźdźkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Śląski Polska
Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, gdzie kieruje Zakładem Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach; profesor gościnny uniwersytetów w Konstancji i Szanghaju, wykładowca uczelni w Holandii, Czechach, Niemczech i na Łotwie. Interesuje się głównie teorią filmu i nowych mediów, antropologią obrazowości oraz historią kinematografii niemieckich. Autor książek, m.in.: Pochwała widzialności. Ze studiów nad niemiecką myślą filmową do roku 1933 (1990), Kultura - komunikacja - film. O tekście filmowym (1992), Obrazy i rzeczy. Film między mediami (1997, 2003), Technologie widzenia, czyli media w poszukiwaniu autora: Wim Wenders (2005), Obok kanonu. Tropami kina niemieckiego (2011), a także kilkudziesięciu antologii i tomów zbiorowych, głównie z zakresu teorii mediów, historii myśli filmowej oraz twórczości filmowej. W latach 2005-2009 Prezes Polskiego Towarzystwa Kulturo- znawczego, redaktor naczelny kwartalnika „Kultura Współczesna” (2006-2014). Współzałożyciel i wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami (od 2015).
Statystyki
Abstract views: 53PDF downloads: 25
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 Andrzej Gwóźdź
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Gwóźdź, Ku Polsce, czyli obrazy powstań śląskich i plebiscytu w polskim filmie , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Andrzej Gwóźdź, O filmach, które chciały widzieć inaczej. W kręgu Bauhausu , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, „Po prostu włącz”. Strumieniowanie jako praktyka technokulturowa , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Andrzej Gwóźdź, Wielokulturowość w filmach NRD? Próba opisania zjawiska, którego mogło nie być , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Andrzej Gwóźdź, Jak ekrany stawały się książkami , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Andrzej Gwóźdź, Wspomnienie Alicji Helman, cokolwiek osobiste, z czasów jej śląskiej przystani , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, Historia nie toczy się kołem. Wspomnienie o Alinie Madej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Andrzej Gwóźdź, „Sąsiedzi” i filmowa Bydgoszcz , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Andrzej Gwóźdź, Film jako zdarzenie , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Andrzej Gwóźdź, Pamięć NRD w filmach autorów (zachodnio)niemieckich pierwszej dekady zjednoczonych Niemiec , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
Podobne artykuły
- Andrzej Gwóźdź, Wielokulturowość w filmach NRD? Próba opisania zjawiska, którego mogło nie być , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.
