Narodziny kina z ducha triku
Abstrakt
Autor wskazuje na ideologię atrakcji jako nieodrodny kinu element konstytuujący jego naturę, począwszy od narodzin w XIX w. po dzień dzisiejszy. Podkreśla ciągłość wynikającą z ontologicznego pokrewieństwa wczesnych atrakcji i współczesnych, cyfrowych efektów specjalnych (np. trik substytucji z przenikaniem i wielokrotną ekspozycją a współczesna estetyka kompozytowania powierzchni obrazowych za pomocą blue screenów; Mélièsowski aktor-figurant a współczesna technika motion capture). Gwóźdź dowodzi ponadto, że Méliès twórczo i perfekcyjnie rozgrywał interfejs: teatr – kino. Wzbogacając teatr ruchomymi obrazami i nie rugując sceny z kina (zachowując np. status performera aranżującego środowisko akcji), prowadził zaawansowane gry intermedialne. W tym sensie Gwóźdź uznaje Mélièsa za prekursora współczesnych metod designowania obrazu filmowego, które z pracy „na obrazie” (a nie z mise-en-scène) czynią właściwe środowisko triku i prowadzą do eskalacji tego, co niemożliwe: wrażenie rzeczywistości oparte na mimesis zostaje zastąpione wrażeniem rzeczywistości jako triku.
Słowa kluczowe:
trik, Georges Méliès, kino atrakcjiBibliografia
Budzik, Justyna H. Filmowe cuda i sztuczki magiczne. Szkice z archeologii kina, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015.
Google Scholar
Bukatman, Scott. Odlot doskonały: efekty specjalne a percepcja kalejdoskopowa, tłum. E. Stawowczyk. In: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. A. Gwóźdź, Kraków: Universitas, 2001, s. 399-429.
Google Scholar
Deslandes, Jacques. Le Boulevard du cinéma a l’époque de Georges Méliès, 71, Paris: Éditions du Cerf, 1963.
Google Scholar
Flusser, Vilem. Vom Stand der Dinge. Eine kleine Philosophie des Design, Göttingen : Steidl, 1997.
Google Scholar
Gaudreault, Andre. „Pojawienie się kinematografu”, tłum. P. Przybyła. In: KINtop. Antologia wczesnego kina, t. 1, red. A. Dębski, M. Loiperdinger, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2016, s. 134.
Google Scholar
Gaudreault, Andre. Teatralność, narracyjność i „trickowość“. Oceniając kino Georges’aMélièsa, tłum. A. Melerowicz, w: Śladami tamtych cieni . Film w kulturze polskiej przełomu stuleci 1895–1914, red. M. Hendrykowska, Poznań: Wydawnictwo Book Service, 1993.
Google Scholar
Gunning, Tom. “Shooting into Outer Space: Reframing Modern Vision”. In: Fantastic Voyages of the Cinematic Imagination. Georges Méliès’s „Trip to the Moon”, red. M. Solomon, Albany, NY: State University of New York Press, 2011, s. 99.
Google Scholar
Lefebvre, Thierry. Georges Méliès und die Welt der Scharlatane, „KINtop”, nr 2, (1993)
Google Scholar
Manovich, Lev. Język nowych mediów, tłum. P. Cypryański, Warszawa Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2006.
Google Scholar
Méliès, Georges. „Obrazy kinematograficzne (fragmenty)”, tłum. I. Dębowski, w: Europejskie manifesty kina. Od Matuszewskiego do Dogmy, Antologia, wybór, wstęp i opr. A. Gwóźdź, 243, Warszawa: Wiedza Powszechna, 2002,
Google Scholar
Méliès, Georges. „Widzenie kinematograficzne”, tłum. I. Dembowski, Kultura Filmowa, nr 12 (1970), s. 86-87.
Google Scholar
Münsterberg, Hugu. Dramat kinowy. Studium psychologiczne, przeł., opr. przypisy i opatrzyła wstępem A. Helman, 62-63, Łódź: Łódzki Dom Kultury, 1989.
Google Scholar
Sadoul, Georges, Cuda kina, tłum. I. Nomańczukowa, 128, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1961.
Google Scholar
Sadoul, Georges, Georges Méliès, Paris 1961, s. 115-116 za
Google Scholar
Schlüpmann, Heide. „Narodziny kina z ducha śmiechu”, przeł. K. Krzemieniowa, w: Od projektora do komputera. Współczesna niemiecka myśl filmowa. Antologia, 35, Katowice: „Śląsk”, Wydawnictwo Naukowe, 1999.
Google Scholar
Wiesing, Lambeert. Widzialność obrazu. Historia i perspektywy estetyki formalnej, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa: Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
Google Scholar
Wiesing, Lambert, Sztuczna obecność. Studia z filozofii obrazu, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Gwóźdźkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Śląski Polska
Profesor zwyczajny na Uniwersytecie Śląskim, gdzie kieruje Zakładem Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach. Przez wiele lat był również pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Łódzkiego, a także profesorem gościnnym uniwersytetów w Konstancji i Szanghaju oraz wykładowcą uczelni w Holandii, Czechach, Niemczech i na Łotwie. Interesuje się głównie teorią filmu i nowych mediów oraz antropologią obrazowości. Ostatnio wydał m.in. monografię Obok kanonu.Tropami kina niemieckiego (2011); jest redaktorem kilkudziesięciu tomów zbiorowych z zakresu teorii mediów, historii myśli filmowej, dziejów kina na Górnym Śląsku oraz poświęconych twórcom filmowym. W ostatnich latach ukazały się m.in.: Film als Baustelle. Das Kino und seine Paratexte (2009), Kino po kinie. Film w kulturze uczestnictwa (2010), Kino Hanny Schygulli (2015). W latach 2005-2009 prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego; w latach 2006-2014 redaktor naczelny kwartalnika „Kultura Współczesna”; inicjator i wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami (od 2015).
Statystyki
Abstract views: 49PDF downloads: 27
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 Andrzej Gwóźdź
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Gwóźdź, Ku Polsce, czyli obrazy powstań śląskich i plebiscytu w polskim filmie , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Andrzej Gwóźdź, O filmach, które chciały widzieć inaczej. W kręgu Bauhausu , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, „Po prostu włącz”. Strumieniowanie jako praktyka technokulturowa , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Andrzej Gwóźdź, Wielokulturowość w filmach NRD? Próba opisania zjawiska, którego mogło nie być , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Andrzej Gwóźdź, Jak ekrany stawały się książkami , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Andrzej Gwóźdź, Wspomnienie Alicji Helman, cokolwiek osobiste, z czasów jej śląskiej przystani , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, Historia nie toczy się kołem. Wspomnienie o Alinie Madej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Andrzej Gwóźdź, „Sąsiedzi” i filmowa Bydgoszcz , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Andrzej Gwóźdź, Film jako zdarzenie , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Andrzej Gwóźdź, Pamięć NRD w filmach autorów (zachodnio)niemieckich pierwszej dekady zjednoczonych Niemiec , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
