Geneza brytyjskiej docusoap i polskiej telenoweli dokumentalnej w kontekście produkcyjno-nadawczym

Beata Kosińska-Krippner

beata.krippner@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8096-9708

Abstrakt

Pod koniec XX w. europejskie publiczne stacje telewizyjne musiały zawalczyć o publiczność z coraz liczniejszymi stacjami komercyjnymi. Rozwiązaniem miały być prawdziwe historie z życia ludzi, które zapożyczały styl i środki dramaturgiczne od seriali fikcyjnych, jak np. docusoap – telewizyjny gatunek hybrydowy łączący właściwości dokumentalizmu obserwacyjnego z cechami opery mydlanej. Realizatorzy docusoap wykorzystali warunki, jakie pojawiły się w produkcji i strukturę ramówki tak, by nowy gatunek dostarczał stacjom jak największej liczby widzów, czyli odpowiednich wskaźników oglądalności i wysokich ocen, od których zależało zainteresowanie reklamodawców kupowaniem czasu antenowego. W europejskich stacjach telewizyjnych nastąpiła moda na docusoap, która nie ominęła także Polski. Autorka opisuje okoliczności powstania, rozkwit oraz kres docusoap w Wielkiej Brytanii i Niemczech oraz telenoweli dokumentalnej w Polsce. Porównuje sytuację produkcyjno-nadawczą, znaczenie i rolę tych gatunków oraz wskazuje narodowe różnice w tym zakresie.


Słowa kluczowe:

docusoap, telenowela dokumentalna, Telewizja Polska, BBC, ramówka telewizyjna

Bente, Gary, Fromm, Bettina. Affektfernsehen. Motive, Angebotsweisen und Wirkungen. Opladen: Leske+Budrich, 1997.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-91434-7   Google Scholar

Bethell, Andrew. “A job, some stars and a big row”. Sight and Sound: Mediawatch' 99, 9/1999.
  Google Scholar

Brenton, Sam, Cohen, Reuben. Polowanie na ludzi. Za kulisami realisty TV. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza S.A, 2004.
  Google Scholar

Bruzzi, Stella. “Docusoap”. In The Television Genre Book, edited by Glen Creeber, London: British Film Institute, 2004.
  Google Scholar

Coles, Gail. “Docusoap: Actuality and the serial Format”. In Frames and Fictions on Television: the Politics of Identity within Drama, edited by Margaret Llewellyn-Jones and Bruce Carson, 27-40. Chicago: Intellect Books, 2002.
  Google Scholar

Coward, Ros. “Too many flies on the wall, all wanting a story”. Guardian, Dezember 11, 1996.
  Google Scholar

Graef, R. “A tricky business”. Television. S. 15. April 1999.
  Google Scholar

Hachmeister, Lutz. „Im Supermarkt der Wirklichkeit. Zur Ökonomie des Dokumentarfernsehens“. Funkkorrespondenz, 45 (1998).
  Google Scholar

Hibberd, Matthew; Kilborn, Richard; McNair, Brian; Marriot, Stephanie; Schlesinger, Philip. Consenting Adults?. London: Broadcasting Standards Commission, 2000.
  Google Scholar

Hobson, Dorothy. Soap Opera, Cambridge: Polity Press, 2003.
  Google Scholar

http://www.screeningthepast.com/2014/12/the-primrose-path-faking-uk-television-documentary-docuglitz-and-docusoap/
  Google Scholar

jb. „Geburtsstation ist Ort für Fernsehserie. Arte zeigt "Docu-Soap" über Rudolf-Virchow-Klinikum“, Berliner Zeitung, 4.03.1999, Lokales.
  Google Scholar

Keppler, Angela. Wirklicher als die Wirklichkeit? Das neue Realitätsprinzip der Fernsehunterhaltung, Frankfurt a. M.: Fischer, 1994.
  Google Scholar

Kilborn Richard. Staging the real. Factual TV programming in the age of Big Brother. Manchester: Manchester University Press, 2003.
  Google Scholar

Kobus, Justyna. „Big Górnik”, Wprost, 28.10.2001.
DOI: https://doi.org/10.1016/S0169-8141(01)00022-1   Google Scholar

Kosińska-Krippner, Beata. „Mock-documentary a dokumentalne fałszerstwa”. Kwartalnik Filmowy. no 54-55 (2006),.
  Google Scholar

Lünenborg, Margreth. “Journalism as popular Culture. Docu-Soap: A new genre crossing the Border of Fact and Fiction”. Paper presented at the IAMCR-Conference 2002 in Barcelona. http://www.portalcomunicacion.com/bcn2002/n_eng/programme/prog_ind/papers/l/pdf/l006_lunen.pdf
  Google Scholar

Macdonald, Kevin; Cousins, Mark. Imaging reality. London: Faber&Faber, 1996.
  Google Scholar

Morrow, Frank. “The slippery slope”, Time Out 17-24 June 1998.
DOI: https://doi.org/10.1136/jme.24.5.341   Google Scholar

Mulholland, John. “What's up docs?” Guardian (Part 2), 26 January 1998.
  Google Scholar

Pikulski, Tadeusz. Prywatna historia telewizji publicznej. Warszawa: Muza S.A., 2002.
  Google Scholar

Piwowar, M. „Coraz mniej zahamowani”, Rzeczpospolita, no 72, 26.03.2006.
  Google Scholar

Przylipiak, Mirosław. „Najnowsze tendencje dokumentalizmu tv”, Zeszyty telewizyjne 2003 no 1.
  Google Scholar

Przylipiak, Mirosław. Poetyka kina dokumentalnego. Gdańsk-Słupsk:Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku, 2004.
  Google Scholar

Ruoff, Jeffrey K. “A Bastard Union of Several Forms’: Style and Narrative in ‘An American Family’”. In Documeting the Documentary, edited by Barry Keith Grant and Jeannette Sloniowski, 289-299. Detroit: Wayne State University Press, 1998.
  Google Scholar

Ruoff, Jeffrey. An American Family. A Televised Life. Minneapolis/London: University of Minnesota Press, 2002
  Google Scholar

Uszyński, Jerzy. „Dwa warianty doku-noweli”, Zeszyty telewizyjne, 2004, no 4.
  Google Scholar

Watson, Paul. “I am like a poacher” (Paul Watson interviewed by F. Verster), DOX (Documentary Film Magazine), no 31/2000.
  Google Scholar

Webster, R. “Planes and boats in train”, Observer, 27 August 2000.
  Google Scholar

Willis, John. “Breaking the Boundaries”. In From Grierson to the Docu-soap. Breaking the Boundaries, edited by John Izod and Richard Kilborn and Matthew Hibberd, 97-102. Luton: University of Luton Press, 2000.
  Google Scholar

Winston, Brian. Lies, damn lies and documentaries. London: British Film Institute, 2000.
  Google Scholar

Wolf, Fritz. “Plot, Plot und wieder Plot”. in: epd medien, Nr. 22/1999, Frankfurt/Main 1999, S. 4, Online im WWW unter URL: http://www.mediaculture online.de/fileadmin/bibliothek/wolf_plot/wolf_plot.pdf.
  Google Scholar

Wolf, Fritz. Alles Doku – oder was? Über die Ausdifferenzierung des Dokumentarischen im Fernsehen. Bd 25. Düsseldorf: LfM-Dokumentation, 2003.
  Google Scholar

Wrzesień Anna, Katarzyna T. Nowak. „Człowiek się rodzi”, Przekrój, 1999 no 51-51.
  Google Scholar

Zöllner, Martina. „Neue Wege im dokumentarischen Genre – die DokuSerie”. In: Kultur-dokumentationen im SWR. Formate und ihre Entwicklung. Baden-Baden: SWR Hauptabteilung Kultur – Fernsehen, 2003.
  Google Scholar

Zwiefka, Agnieszka. „Transmisja z życia”, Wprost no 17, 23.04.2000.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2019-12-31

Cited By / Share

Kosińska-Krippner, B. (2019) „Geneza brytyjskiej docusoap i polskiej telenoweli dokumentalnej w kontekście produkcyjno-nadawczym”, Kwartalnik Filmowy, (108), s. 293–314. doi: 10.36744/kf.201.

Autorzy

Beata Kosińska-Krippner 
beata.krippner@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-8096-9708

Doktor nauk humanistycznych w zakresie filmoznawstwa i medioznawstwa; adiunkt w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk; w latach 2011-2020 kierownik Zakładu Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej IS PAN; członkini redakcji „Kwartalnika Filmowego”, w którym w latach 1993-2003 publikowała m.in. doroczną kronikę wydarzeń filmowych. Prace naukowe z zakresu historii oraz teorii filmu i telewizji publikowała m.in. w „Kwartalniku Filmowym” i tomach zbiorowych. Współpracowała z kwartalnikiem „Polish Culture” (1997-2015). Zasiadała w jury Międzynarodowego Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Lublinie (2013-2014) oraz była członkinią komisji ekspertów przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2012-2014). Członkini Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Zajmuje się filmem dokumentalnym w kontekście hybrydowych gatunków granicznych (m.in. mockdokumentem i docusoap), historią i teorią gatunków filmowych i telewizyjnych oraz kinem austriackim.



Statystyki

Abstract views: 485
PDF downloads: 550


Licencja

Prawa autorskie (c) 2019 Beata Kosińska-Krippner

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.