Saturn – wstydliwe (?) początki austriackiego filmu fabularnego
Abstrakt
Johann Schwarzer (1880-1914) założył w Wiedniu pierwszą austriacką wytwórnię filmową, Saturn-Film, w której w latach 1906-1910 powstawały wyłącznie filmy erotyczne, dzisiaj uznane za pierwsze filmy fabularne zrealizowane w Austrii przez Austriaków. Dzięki intensywnym międzynarodowym poszukiwaniom pracownikom Österreichische Filmarchiv udało się odnaleźć w sumie ponad 30 produkcji z tej wytwórni, przez lata uznawanych za zaginione. W tekście została naszkicowana krótka historia Saturna i charakterystyka wybranych filmów Schwarzera. Autorka wskazała też na problemy z zaakceptowaniem przez niektórych austriackich badaczy erotycznych początków rodzimej kinematografii, czego skutkiem było zniekształcanie historycznej rekonstrukcji filmografii austriackiej.
Słowa kluczowe:
Johann Schwarzer, Saturn-Film, pierwsze austriackie filmy fabularne, filmy erotyczne, kino austriackieBibliografia
Achenbach, M., Ballhausen, T. (2014). Ein „Wiener Genre”? Zur Erfolgs- und Zensurgeschichte der Saturn-Film (1906-1910). W: J. Roschlau (red.), Kunst unter Kontrolle Filmzensur in Europa (ss. 34-43). München: Ein CineGraph Buch: edition text + kritik.
Google Scholar
Achenbach, M., Caneppele, P. (1998). Saturn: The Erotic Beginnings of Austrian Cienamtography. Journal of Film Preservation, 57, s. 13-14.
Google Scholar
Achenbach, M., Caneppele, P., Kieninger, E. (1999). Projektionen der Sehnsucht. Saturn. Die erotischen Anfänge der österreichischen Kinematographie (seria: Edition Film und Text 1). Wien: Filmarchiv Austria.
Google Scholar
Ballhausen, T. (2002). Geschnitten, Verboten, Vernichtet. Notizen zur österreichischen Filmzensurgeschichte bis 1938. Biblos, 51 (2), ss. 203-214.
Google Scholar
Büttner, E., Dewald, C. (2002). Das tägliche Brennen. Eine Geschichte des österreichischen Films von den Anfängen bis 1945. Salzburg – Wien: Residenz Verlag.
Google Scholar
Clark, K. (1998). Akt. Studium idealnej formy. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Didi-Hubermann, G. (2006). Venus öffnen: Nacktheit, Traum, Grausamkeit. Zürich – Berlin: Diaphenes.
Google Scholar
Erdman, A. L. (2004). Blue Vaudeville: Sex, Morals and the Mass Marketing of Amusement, 1895-1915. Jefferson – London: McFarland.
Google Scholar
Fritz, W. (1981). Kino in Österreich. Der Stummfilm 1896-1930. Wien: Österreichischer Bundesverlag.
Google Scholar
Fritz, W. (1997). Im Kino erlebe ich die Welt. 100 Jahre Kino und Film in Österreich. Wien – München: Verlag Christian Brandstätter.
Google Scholar
Kieninger, E. (1992). Das klassische Wanderkino 1896-1914. Praca dyplomowa: Wien.
Google Scholar
Kieninger, E. (1993). A la Lumière: Der Weiner Filmpionier Gottfried Findeis und die erste Periode ambulanter Kinokultur in Österreich 189601899. Medien und Zeit. Forum für historische Kommunikationsforschung, 4, s. 14-26.
Google Scholar
Kleinspehn, T. (1989). Sehen und Identität in der Kultur der Neuzeit. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt.
Google Scholar
Krenn, G. (1993). „Von Stufe zu Stufe”. Heinz Hanus und die Anfänge der österreichischen Spielfilmproduktion. Wien: Österreichisches Filmarchiv.
Google Scholar
Nead, L. (1992). The Female Nude: Art, Obscenity and Sexuality. London – New York: Routledge.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203328194
Google Scholar
Phillips, s. R. (2006). Modeling Life: Art Models Speak about Nudity, Sexuality, and the Creative Process. Albany: State University of New York Press.
Google Scholar
Reichhold, C. (2018). 100xÖsterreich. Film. Wien: Amalthea Signum Verlag.
Google Scholar
Riemer, W. (2004). The Cultural Status of Early Austrian Cinema and Film. Modern Austrian Literature, 37 (3-4), ss. 1-12.
Google Scholar
Štábla, Z. (1971). Queries Concerning the Hořice Passion Film, Prague: Film Institute.
Google Scholar
Autorzy
Beata Kosińska-Krippnerhttps://orcid.org/0000-0001-8096-9708
Doktor nauk humanistycznych w zakresie filmoznawstwa i medioznawstwa; adiunkt w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk; w latach 2011-2020 kierownik Zakładu Antropologii Kultury, Filmu i Sztuki Audiowizualnej w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk; członkini redakcji „Kwartalnika Filmowego”, w którym w latach 1993-2003 publikowała m.in. doroczną kronikę wydarzeń filmowych. Prace naukowe z zakresu historii oraz teorii filmu i telewizji publikowała m.in. w „Kwartalniku Filmowym” i tomach zbiorowych. Współpracowała z kwartalnikiem „Polish Culture” (1997-2015). Zasiadała w jury Międzynarodowego Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Lublinie (2013-2014) oraz była członkinią komisji ekspertów przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2012-2014). Członkini Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Zajmuje się filmem dokumentalnym w kontekście hybrydowych gatunków granicznych (m.in. mockdokumentem i docusoap), historią i teorią gatunków filmowych i telewizyjnych oraz kinem austriackim.
Statystyki
Abstract views: 334PDF downloads: 33
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Beata Kosińska-Krippner
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym” i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy jego ponownym wykorzystaniu.
Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
UMOWA LICENCYJNA DO POBRANIA
Inne teksty tego samego autora
- Beata Kosińska-Krippner, Problemy genologiczne z pejzażem telewizyjnym. Propozycja klasyfikacji faktualnych gatunków hybrydowych i gatunków „reality TV” , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Beata Kosińska-Krippner, Geneza brytyjskiej docusoap i polskiej telenoweli dokumentalnej w kontekście produkcyjno-nadawczym , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Beata Kosińska-Krippner, Avi Mograbi. Gonzo-dokumenty , Kwartalnik Filmowy: Nr 115 (2021): Film formy, film treści
