Polityczne konteksty kina popularnego w Polsce w latach 80.
Piotr Zwierzchowski
kwartalnik.filmowy@ispan.plUniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (Polska)
Abstrakt
W latach 80. wpływ na kino popularne w Polsce miały potrzeby i możliwości ekonomiczne, rozwój i dostępność technologii, kultura zachodnia, konwencje gatunkowe, zmiany społeczne i moralne, oczekiwania widzów, postrzeganie kultury popularnej, pojawienie się dzięki technice wideo nieoficjalnej dystrybucji filmów. Nie bez znaczenia był jednak także wymiar polityczny. Ujawniał się głównie w dokumentach programowych, stenogramach komisji kolaudacyjnych, działaniach cenzorskich, czasem w filmowej diegezie i krytyce filmowej. Konotacji politycznych doszukiwano się we wszystkich filmach i podejmowanych przez nie tematach oraz problemach, nierzadko jednak widzowie postrzegali je zupełnie inaczej, niekiedy wręcz subwersywnie. W swym artykule, biorąc pod uwagę dokumenty archiwalne, filmy i recepcję prasową, Zwierzchowski zwraca uwagę na różne relacje między polityką a kinem popularnym, podkreślając, że sposób odczytania politycznych kontekstów kina popularnego zależał w dużej mierze nie od samego filmu, ale od odbiorców, którzy zgodnie ze swoimi kompetencjami, doświadczeniem i przekonaniami konstruowali jego sensy.
Słowa kluczowe:
kino popularne, odbiór filmu, politykaBibliografia
D. Skotarczak, Obraz społeczeństwa PRL w komedii filmowej, Poznań 2004,
Google Scholar
K. Kornacki, Polskie Kino Nowej Przygody, w: J. Szyłak i in., Kino Nowej Przygody, Gdańsk 2011, s. 82.
Google Scholar
Aktualne problemy kinematografii (materiały na posiedzenie Komisji Kultury KC – 14 stycznia 1985), w: Archiwum Akt Nowych (dalej: AAN), Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Komitet Centralny, Wydział Kultury, sygn. LVI-1708, k. 3.
Google Scholar
Referat Wydziału Kultury KC PZPR na ogólnopolską naradę filmowców partyjnych (2.XII.1983 r.), w: AAN, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, Komitet Centralny, Wydział Kultury, sygn. LVI-1692, k. 3-4. Referat wygłosił Henryk Ziętek, zastępca kierownika Wydziału.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 2 października 1984 r., Archiwum Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego (dalej: AFINA), sygn. A-344, poz. 377, k. 4.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych odbytego w dniu 12 sierpnia 1986 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 505, k. 6.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych, odbytego w dniu 11 września 1984 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 374, k.2,3.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych odbytego w dniu 12 sierpnia 1986 r.., k. 5.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 22 maja 1985 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 399, k. 5.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 19 lutego 1988 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 551, .k. 4.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 11 sierpnia 1983r., AFINA, sygn. A-344, poz. 334, k. 8.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 19 lutego 1986 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 427, k. 4-5.
Google Scholar
M. Malatyńska, „Złoty pociąg”, „Echo Krakowa” 1987, nr 50.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 5 czerwca 1986r., AFINA, sygn. A-344, poz. 438, k. 3.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 19 marca 1985 r., AFINA, A-344, poz. 392, k. 6-8. Chodziło o Jana Rybkowskiego i Jerzego Bossaka.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 14 czerwca 1983 roku, AFINA, sygn. A-344, poz. 331, k. 4.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 18 listopada 1985r., AFINA, sygn. A-344, poz. 419, k.3.
Google Scholar
J. Majewski, Ostatni klaps. Pamiętnik moich filmów, Warszawa 2006, s. 332. Zob, też T. Lubelski, Historia kina polskiego 1895-2014, Kraków 2015, s. 551.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 19 marca 1982 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 291, k. 9.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 21 grudnia 1982 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 320, k. 3
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 29.kwietnia 1981 roku (Anna szuka wampira), AFN, sygn. A-344, poz. 264, k. 6.
Google Scholar
K. Mętrak, Bajo bongo, „Film” 1985, nr 34, s. 11.
Google Scholar
R. M. Groński, Nienawiść z listy przebojów, „Polityka” 1985, nr 37.
Google Scholar
J. Szczutkowska, „Janek, chodź zagramy im rocka...”, w: Polskie kino popularne, red. P. Zwierzchowski, D. Mazur, Bydgoszcz 2011.
Google Scholar
Stenogram z posiedzenia Komisji Kolaudacyjnej Filmów Fabularnych w dniu 10 lutego 1984 r., AFINA, sygn. A-344, poz. 356, k. 9.
Google Scholar
Autorzy
Piotr Zwierzchowskikwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Polska
Filmoznawca i kulturoznawca, profesor zwyczajny w Instytucie Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, prezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami. Zajmuje się historią kina polskiego. Autor książek: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu (2000), Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji (2005), Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego (2005), Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej (2006), Zezowate szczęście (2006, wyd. ang.: Munk’s „Bad Luck”, 2009), Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60. (2013); redaktor i współredaktor tomów zbiorowych, m.in.: Kino polskie wobec umierania i śmierci (2005), Kino polskie po roku 1989 (2007), Październik 1956 w literaturze i filmie (2010), Polskie kino popularne (2011), Kino polskie wobec II wojny światowej (2011), Polskie piśmiennictwo filmowe (2013), Kino, którego nie ma (2013), Konrad Eberhardt (2013), Polskie seriale telewizyjne (2014), Aleksander Jackiewicz (2015).
Statystyki
Abstract views: 121PDF downloads: 47
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Piotr Zwierzchowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Zwierzchowski, Co się wydarzyło w Brighton , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Piotr Zwierzchowski, Krzysztof Kornacki, Metodologiczne problemy badania kina PRL-u , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
- Mariusz Guzek, Piotr Zwierzchowski, Więcej niż antologia , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Aldona Ossowska-Zwierzchowska, Piotr Zwierzchowski, Spektakl gościnności. „Party przy świecach” Antoniego Krauzego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Piotr Zwierzchowski, Szeryf z komitetu powiatowego. O wizerunku sekretarza PZPR w kinie polskim lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Piotr Zwierzchowski, Kobieta, komunistka, filmowiec , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
