Cenzura, czyli proces negocjowania znaczeń
Piotr Zwierzchowski
piotrzet@poczta.onet.plUniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-1770-777X
Abstrakt
Książka Piotra Śmiałowskiego „Proszę to wyciąć”, czyli historia scen wyciętych z polskich filmów w pierwszym ćwierćwieczu PRL (2024) stanowi studium jednocześnie z historii i historiografii kina polskiego. Recenzent zwraca uwagę, że można ją czytać jako znakomicie udokumentowany zapis śledztwa dotyczącego procesu i mechanizmów negocjowania znaczeń, co czyni z niej opowieść o kinie PRL i jego specyficznych cechach. Szczegółowe rekonstrukcje historii poszczególnych filmów, stanowiące wartość samą w sobie, pozwalają wychwycić historyczną zmienność polityki kulturalnej państwa oraz różnorodnych kontekstów decydujących o przyczynach i zakresie ingerencji. Warto także zwrócić uwagę na oryginalną perspektywę metodologiczno-warsztatową autora książki, uzmysławiającą, jak istotną rolę w badaniach nad historią kina mogą pełnić fotosy, które niekiedy stanowią jedyny wizualny ślad usuniętych i zniszczonych fragmentów.
Słowa kluczowe:
kino polskie, Polska Rzeczpospolita Ludowa, cenzura, fotosy filmoweBibliografia
Eberhardt, K. (1982). Historia, mit i teraźniejszość. W: K. Eberhardt, O polskich filmach (wybór i wstęp R. Koniczek, ss. 309-313). Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Romek, Z. (2024). Kilka uwag o aktach cenzury jako źródle historycznym. Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały, 6, ss. 193-201.
Google Scholar
Szacka, B. (1992). „Białe plamy” jako problem socjologiczny. W: S. Amsterdamski i in. (kom. red.), Historia i wyobraźnia. Studia ofiarowane Bronisławowi Baczce (ss. 199- -209). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Śmiałowski, P. (2024). „Proszę to wyciąć”, czyli historia scen wyciętych z polskich filmów w pierwszym ćwierćwieczu PRL (wyd. 2 poprawione). Kraków: Universitas.
Google Scholar
Autorzy
Piotr Zwierzchowskipiotrzet@poczta.onet.pl
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Polska
https://orcid.org/0000-0002-1770-777X
Profesor nauk humanistycznych, dziekan Wydziału Nauk o Kulturze Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zajmuje się przede wszystkim historią kina polskiego (zwłaszcza lat 1944-1989), ze szczególnym uwzględnieniem kontekstów decydujących o sensie filmowego przekazu. Jest autorem takich książek jak: Zapomniani bohaterowie. O bohaterach filmowych polskiego socrealizmu (2000), Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji (2005), Pęknięty monolit. Konteksty polskiego kina socrealistycznego (2006), Spektakl i ideologia. Szkice o filmowych wyobrażeniach śmierci heroicznej (2006), Zezowate szczęście (2006), Kino nowej pamięci. Obraz II wojny światowej w kinie polskim lat 60. (2013), Sąsiedzi. Film o bydgoskim wrześniu 1939 (współaut. Mariusz Guzek, 2019), Filmowe reprezentacje PZPR (2022).
Statystyki
Abstract views: 123PDF downloads: 58
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Piotr Zwierzchowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Piotr Zwierzchowski, Co się wydarzyło w Brighton , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Piotr Zwierzchowski, Krzysztof Kornacki, Metodologiczne problemy badania kina PRL-u , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
- Piotr Zwierzchowski, Polityczne konteksty kina popularnego w Polsce w latach 80. , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Mariusz Guzek, Piotr Zwierzchowski, Więcej niż antologia , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Aldona Ossowska-Zwierzchowska, Piotr Zwierzchowski, Spektakl gościnności. „Party przy świecach” Antoniego Krauzego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Piotr Zwierzchowski, Kobieta, komunistka, filmowiec , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Aldona Ossowska-Zwierzchowska, Piotr Zwierzchowski, Dziecko i jego świat(y). O filmach Macieja Adamka , Kwartalnik Filmowy: Nr 81 (2013): Dziecko i film
- Piotr Zwierzchowski, Szeryf z komitetu powiatowego. O wizerunku sekretarza PZPR w kinie polskim lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 92 (2015): Kino polskie i polityka
- Piotr Zwierzchowski, Przygody Franka Dolasa albo co Giuseppe robił w Warszawie , Kwartalnik Filmowy: Nr 77-78 (2012): Polskie mity, polskie kompleksy
- Piotr Zwierzchowski, Czy „Sąsiedzi” opowiadają o sąsiadach? Filmowa wizja bydgoskiego września 1939 , Kwartalnik Filmowy: Nr 43 (2003): Kino polskie wczoraj i dziś
