Z ducha partnerstwa. Narodziny śląskiego filmoznawstwa z perspektywy świadka
Andrzej Gwóźdź
gwan1@poczta.onet.plUniwersytet Śląski (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4779-5942
Abstrakt
Na przykładzie archiwalnych dokumentów, artykułów oraz świadectw uczestników wydarzeń autor ukazuje początki działalności ośrodków filmoznawczych w Katowicach i Krakowie, powiązane osobą prof. Alicji Helman. Swoista unia personalna uczniów prof. Helman z Uniwersytetu Jagiellońskiego z pracownikami Uniwersytetu Śląskiego zdecydowała o awansie powołanego do życia w 1974 r. w Uniwersytecie Śląskim Zakładu Wiedzy o Filmie, który rozpoczął funkcjonowanie rok po powstaniu pionierskiego Zakładu Teatru, Filmu i Telewizji (1973) i na rok przed uruchomieniem Zakładu Filmu i Telewizji (1975). Ważny dla dziejów polskiego filmoznawstwa etap rozwoju myśli filmowej został ukazany w całej złożoności splotu osobowego i jego dyscyplinarnej różnorodności.
Słowa kluczowe:
filmoznawstwo uniwersyteckie, krakowskie filmoznawstwo, transfer międzyuczelniany, śląskie filmoznawstwoBibliografia
Helman, A. (1992). Współczesna teoria filmu w Polsce. W: J. Trzynadlowski (red.), Filmoznawstwo, film, telewizja (ss. 9-36). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski („Studia Filmoznawcze” XII).
Google Scholar
Helman, A. (1998). Filmoznawstwo na Śląsku. W: A. Gwóźdź (red.), Filmowe światy. Z dziejów X muzy na Górnym Śląsku (ss. 200-219). Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
[Helman, A.] (2013). Noty o autorach przez nich samych sporządzone. Alicja Helman. W: A. Gwóźdź, B. Kita (red.), Pamięć kina (ss. 235-240). Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Lewandowski, J. F. (1984). Dziesięciolatka. Film, (47), ss. 13-14.
DOI: https://doi.org/10.1353/flm.1984.a402274
Google Scholar
Mach, J. (1980). Humanista wszechstronny. Kino, (7), ss. 24-25.
Google Scholar
Mruklik, B., Bajer, L. (1975). Filmologia uniwersytecka. Studio, (4), ss. 23-28.
Google Scholar
Oleksiewicz, M. (1974). Słabości mogą stać się siłą. Rozmowa z doc. dr Alicją Helman. Rozmawiała Maria Oleksiewicz. Film, (12), s. 3.
Google Scholar
Szczepański, T. (2000). Kanarkom wstęp wzbroniony. Kino, (10), s. 49.
Google Scholar
Wierzewski, W. (1977). Zaproszenie do uczty. Film, (19), s. 6.
Google Scholar
Wyszyński, R. (1979, 9-10 czerwca). Specjalność – filmologia. Rozmawiał Ryszard Wyszyński. Trybuna Robotnicza
Google Scholar
Autorzy
Andrzej Gwóźdźgwan1@poczta.onet.pl
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0002-4779-5942
Profesor w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Przez wiele lat był pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Łódzkiego, a także profesorem gościnnym uniwersytetów w Konstancji i Szanghaju oraz wykładowcą uczelni w Holandii, Czechach, Niemczech i Łotwie. Interesuje się teorią filmu i nowych mediów oraz antropologią obrazowości. Ostatnio wydał dwie monografie o kinie niemieckim: Zaklinanie rzeczywistości. Filmy niemieckie i ich historie 1933-1949 (2018, 2. wyd. 2020) oraz Kino na biegunach. Filmy niemieckie i ich historie 1949-1991 (2019), a także Powtórkę z Kutza (2019). Pomysłodawca i redaktor kilkudziesięciu antologii i tomów zbiorowych z zakresu teorii mediów, historii myśli filmowej, dziejów kina na Górnym Śląsku oraz poświęconych twórcom filmowym – w ostatnich latach ukazały się m.in.: Z góry widać lepiej. Niedokończone rozmowy z Kazimierzem Kutzem. Rozmawiał Andrzej Gwóźdź (2019), Bauhausowcy i neoplastycy o filmie i kinie. Artykuły – dokumenty – scenariusze 1921-1936 (2023). W latach 2005-2009 prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego; w latach 2006-2014 redaktor naczelny kwartalnika „Kultura Współczesna”; inicjator i wiceprezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami (od 2015).
Statystyki
Abstract views: 68PDF downloads: 46
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Andrzej Gwóźdź
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Andrzej Gwóźdź, Ku Polsce, czyli obrazy powstań śląskich i plebiscytu w polskim filmie , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Andrzej Gwóźdź, „Po prostu włącz”. Strumieniowanie jako praktyka technokulturowa , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Andrzej Gwóźdź, Jak ekrany stawały się książkami , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Andrzej Gwóźdź, O filmach, które chciały widzieć inaczej. W kręgu Bauhausu , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, Wielokulturowość w filmach NRD? Próba opisania zjawiska, którego mogło nie być , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Andrzej Gwóźdź, Wspomnienie Alicji Helman, cokolwiek osobiste, z czasów jej śląskiej przystani , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Andrzej Gwóźdź, Historia nie toczy się kołem. Wspomnienie o Alinie Madej , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Andrzej Gwóźdź, „Sąsiedzi” i filmowa Bydgoszcz , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Andrzej Gwóźdź, Pamięć NRD w filmach autorów (zachodnio)niemieckich pierwszej dekady zjednoczonych Niemiec , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
- Andrzej Gwóźdź, Film jako zdarzenie , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
