Badania widowni filmowej: historia i współczesność (rekonesans bibliograficzny)

Konrad Klejsa

kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Łódzki (Polska)

Abstrakt

Autor opisuje historię badań nad widownią filmową w krajach zachodniego kręgu kulturowego – od prac naukowych powstałych w okresie kina niemego, przez badania podejmowane na zlecenie Hollywood przez Gallupa, paradygmat „oddziaływań i wpływu” w badaniach nad teorią komunikowania, przełom semiotyczno-poststrukturalny, aż po współczesne opracowania inspirowane tzw. nową historią kina. Odrębnie zostały przedstawione polskie badania nad publicznością filmową, początkowo prowadzone przez pedagogów, następnie – socjologów, wreszcie – kulturoznawców i filmoznawców.


Słowa kluczowe:

widownia filmowa, audience studies, historiografia

Abel, Richard. 2004. Americanizing the Movies and the ‘Movie-Mad’ Audiences, 1910–1914. Berkeley
  Google Scholar

Allen, Robert C., Douglas Gomery. 1985. Film History: Theory and Practice. New York
  Google Scholar

Allen, Robert C. 1998. From Exhibition to Reception: Reflections on the Audience in Film History. W: A. Kuhn, J. Stacey (red.). Screen Histories. New York
  Google Scholar

Allen, Robert C. 2006. Relocating American Film History. The ‘Problem’ of the Empirical. „Cultural Studies” 20
DOI: https://doi.org/10.1080/09502380500492590   Google Scholar

Allen, Robert C. 1985. Speaking of soap operas. Chapel Hill
  Google Scholar

Anderson, D.R. i in. 1993. Looking at Television: Action or Reaction?. W: J. Bryant, D.R. Anderson (red.). Children’s Understanding of Television: Research on Attention and Comprehension. New York
  Google Scholar

Anderson, D.R. i in. 1991. Online and Offline Assessment of the Television Audience. W: J. Bryant, D. Zillmann (red.). Responding to the Screen: Reception and Reaction Processes. Hillsdale
  Google Scholar

Anderson, Mark Lynn. 2008. Taking Liberties: The Payne Fund Studies and the Creation of the Media Expert. W: L. Grieveson, H. Wasson (red.) Inventing Film Studies. Washington
DOI: https://doi.org/10.1215/9780822388678-002   Google Scholar

Ang, Ien. 1986. Watching ‘Dallas’: Soap Opera and the Melodramatic Imagination. London Ang, Ien. 1991. Desperately Seeking the Audience. London
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203321454   Google Scholar

Ang, Ien. 1996. Living Room Wars. Rethinking Audiences for a Postmodern World. London
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203289549   Google Scholar

Arnold, Arnold. 1969. Violence and Your Child. Chicago
  Google Scholar

Atwell, David. 1980. Cathedrals of the Movies: a History of British Cinemas and their Audiences. London
  Google Scholar

Austin, Thomas. 2002. Hollywood, hype and audiences: selling and watching popular film in the 1990s. London
  Google Scholar

Bacon-Smith, Camille. 1992. Enterprising Women. Television Fandom and the Creation of Popular Myth. Philadelphia
  Google Scholar

Barker, Martin, Jane Arthurs, Ramaswami Harindranath. 2001. The Crash Controversy: Censorship Campaigns and Film Reception. London
  Google Scholar

Barker, Martin, Kate, Brooks. 1998. Knowing Audiences: Judge Dredd, its Friends, Fans and Foes. London
  Google Scholar

Baumert, Anna, i in. 2005. Heute haben wir Hitler im Kino gesehen: Evaluation der Wirkung des Films ‘Der Untergang’ auf Schüler und Schülerinnen. „Zeitschrift für Medienpsychologie” 17
DOI: https://doi.org/10.1026/1617-6383.17.4.132   Google Scholar

Baumert, Anna, i in. 2008. Laughing about Hitler? – Evaluation of the movie ‘My Fuehrer – the truly truest truth about Adolf Hitler’. „Journal of Media Psychology” 20
DOI: https://doi.org/10.1027/1864-1105.20.2.43   Google Scholar

Beeton, Sue. 2005. Film-Induced Tourism. Bristol
DOI: https://doi.org/10.21832/9781845410162   Google Scholar

Blumer, Herbert, Philip M. Hauser. 1933. Movies, Delinquency and Crime. New York
DOI: https://doi.org/10.1037/14708-000   Google Scholar

Blumer, Herbert. 1933. Movies and Conduct. New York
DOI: https://doi.org/10.1097/00005053-193403000-00052   Google Scholar

Blumler, Jay, Dennis McQuail, J. R. Brown. 2003. The Conduct of Exploratory Research into the Social Origins of Broadcasting Audiences. „Participations” 1
  Google Scholar

Bobo, Jacqueline. 1992. ‘The Color Purple’: Black Women as Cultural Reader. W: E. Deirdre Pribham (red.). Female Spectators. London
  Google Scholar

Bordwell, David, Noel Carroll (red.). 1996. Post-theory. Reconstructing Film Studies. Wisconsin
  Google Scholar

Buckingham, David. 1996. Moving Image: Understanding Children’s Emotional Responses to Television. Manchester
  Google Scholar

Buckingham, David. 1987. Public secrets: EastEnders and its Audience. London
  Google Scholar

Burrows, Jon. 2004. Penny Pleasures II: Indecency, Anarchy and Junk Film in London’s Nickelodeons 1906-1914. „Film History” 2
DOI: https://doi.org/10.2979/FIL.2004.16.1.172   Google Scholar

Carey, John. 1985. Konwencje i znaczenie w filmie. Tłum. A. Helman. „Kino” 3
  Google Scholar

Charters, Werrett Wallace. 1933. Motion Pictures and Youth. New York
  Google Scholar

Cohen-Séat, Gilbert. 1959. Problèmes actuels du Cinéma et de l’information visuelle. „Cahiers de Filmologie” 1
  Google Scholar

Comstock, George. 1975. The Evidence So Far: The Effects of Television on Children and Adolescents. „Journal of Communication” 4
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1975.tb00635.x   Google Scholar

Cooper, Eunice, Helen Dinerman. 1951. Analysis of the Film ‘Don’t Be a Sucker’. A Study in Communication. „Public Opinion Quarterly” 2
DOI: https://doi.org/10.1086/266306   Google Scholar

Cumberbatch, Guy, Dennis Howitt. 1989. A Measure of Uncertainty: the Effects of Media. London
  Google Scholar

Czeczot-Gawrak, Zbigniew. 1975. Z badań nad początkami filmologii. Wrocław
  Google Scholar

Dębski, Andrzej. 2009. Historia kina we Wrocławiu w latach 1896-1918. Wrocław
  Google Scholar

Depta, Henryk. 1977. Film w życiu młodzieży szkolnej. Warszawa
  Google Scholar

Esquenazi, Jean-Pierre. 2003. Sociologie des Publics. Paris
  Google Scholar

Ethis, Emmanuel. 2005. Sociologie du cinéma et de ses publics. Paris
  Google Scholar

Degand, Claude (red.). 1954. Étude de marché du cinéma français. Paris
  Google Scholar

Feshbach, Seymour, Robert Singer. 1971. Television and Agression: An Experimental Field Study. San Francisco
  Google Scholar

Fiske, John. 1992. Audiencing. A cultural studies approach to watching television. „Poetics” 4
DOI: https://doi.org/10.1016/0304-422X(92)90013-S   Google Scholar

Friedmann, Georges, Edgar Morin. 1952. Sociologie du Cinema. „Revue international de filmologie” 10
  Google Scholar

Fuller, Kathryn H. 1996. At the Picture Show. Small-Town Audiences and the Creation of Movie Fan Culture. Washington
  Google Scholar

Fuller-Seeley, Kathryn i in. 1996. Children and the Movies: Media Influence and the Payne Fund Controversy. Cambridge
  Google Scholar

Gałuszka, Mieczysław. 1995. Fantazja i realizm: społeczna recepcja serialu „Dynastia”. „Kultura i Społeczeństwo” 1
  Google Scholar

Gałuszka, Mieczysław. 1991. Ideologia i wartości serialu w odbiorze potocznym (przykład serialu „Niewolnica Isaura”). „Przekazy i Opinie” 2
  Google Scholar

Gałuszka, Mieczysław. 1984. Polski film współczesny w świadomości społecznej („Amator”). „Kino” 2
  Google Scholar

Gałuszka, Mieczysław. 1984. Potoczne odtworzenie filmu. „Studia Socjologiczne” 4
  Google Scholar

Garncarz, Joseph. 2010. Masslose Unterhaltung: Die Etablierung des Kinos in Deutschland. 1986-1914. Frankfurt
  Google Scholar

Gauntlett, David. 2005. Moving experiences: Media Effects and Beyond. Herts
  Google Scholar

Gierszewska, Barbara. 2006. Kino i film we Lwowie do 1939 roku. Kielce
  Google Scholar

Gomery, Douglas. 1992. Shared Pleasures. A History of Movie Presentation in the United States. Madison
  Google Scholar

Guzek, Mariusz. 2005. Filmowa Bydgoszcz 1896-1939. Toruń
  Google Scholar

Halawa, Mateusz. 2006. Życie codzienne z telewizorem. Warszawa
  Google Scholar

Hall, Stuart. 1987. Kodowanie i dekodowanie. Tłum. W. Lipnik, I. Siwiński. „Przekazy i Opinie” 1-2
  Google Scholar

Hansen, Miriam. 1991. Babel and Babylon. Spectatorship in American Silent Film. Cambridge
  Google Scholar

Hendrykowska, Małgorzata, Marek Hendrykowski. 1996. Film w Poznaniu i Wielkopolsce 1896-1996. Poznań
  Google Scholar

Hill, Anette. 1997. Shocking entertainment: viewer response to violent movies. Luton
  Google Scholar

Hills, Matt. 2002. Fan Cultures. New York
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203361337   Google Scholar

Himmelweit, Hilde, Pamela Vince. 1958. Television and the Child. New York
  Google Scholar

Fuller-Seeley, Kathryn (red.). 2008. Hollywood in the Neighborhood. Historical Case Studies of Local Moviegoing. Berkeley
DOI: https://doi.org/10.1525/9780520940222   Google Scholar

Gwóźdź, Andrzej (red.). 2005. Historie celuloidem podszyte. Z dziejów X muzy na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Kraków
  Google Scholar

Hobson, Dorothy. 2002. Soap-Opera. London
  Google Scholar

Jarvie, Ian. 1970. Towards a Sociology of the Cinema. London
  Google Scholar

Jenkins, Henry. 1992. Textual Poachers. Television Fans and Participatory Culture. New York
  Google Scholar

Karcz, Danuta. 1980. Oczekiwania i wybory. Frekwencja na filmach polskich. „Kino” 12
  Google Scholar

Kasprowicz, Laurent. 2005. Le cinéma comme on le parle: conversation ordinaire et expertise du spectateur. „Le Portique” 3
DOI: https://doi.org/10.4000/leportique.749   Google Scholar

Knilli, Friedrich, Siegfried Zielinski (red.). 1982. Holocaust zur Unterhaltung. Berlin
  Google Scholar

Koblewska-Wróblowa, Janina. 1957. Widownia dziecięca. „Kwartalnik Filmowy” 2
  Google Scholar

Krajewska, Hanna. 1992. Życie filmowe Łodzi w latach 1896-1939. Warszawa – Łódź
  Google Scholar

Kuhn, Anette. 2002. An Everyday Magic: Cinema and Cultural Memory. London
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755699476   Google Scholar

Kulik, Adam. 1956. Badania nad odbiorczością filmu w Polsce. „Kwartalnik Filmowy” 2-3
  Google Scholar

Leveratto ,Jean-Marc, Laurent Jullier. 2010. Cinéphiles et cinéphilie. Paris
  Google Scholar

Lewicki, Arkadiusz. 2011. Kino popularne a polskie społeczeństwo po roku 1989. W: P. Zwierzchowski, D. Mazur (red.). Polskie kino popularne. Bydgoszcz
  Google Scholar

Lewis, Justin. 1991. The Ideological Octopus: An Exploration of Television and its Audience. London
  Google Scholar

Liebes Tamar, Elihu Katz. 1993. The Export of Meaning: Cross-cultural Readings of ‘Dallas’. Cambridge
  Google Scholar

Lisowska-Magdziarz, Małgorzata. 2008. Media powszechne. Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym Polaków u progu XXI wieku. Kraków
  Google Scholar

Livingstone, Sonia. 1989. Making Sense of Television: The Psychology of Audience Interpretation. Oxford
  Google Scholar

Loiperdinger, Martin. 1996. The Kaiser’s Cinema: An Archeology of Attitudes and Audiences. W: A Second Life: German Cinema’s First Decades. Amsterdam
  Google Scholar

Lull, James. 1990. Inside Family Viewing: Etnographic Research on Television’s Audiences. London
  Google Scholar

Łuczaj, Kamil. 2012. Niewymagające konsumentki kultury. O charakterystycznym sposobie interpretacji seriali telewizyjnych w środowisku popegeerowskim. „Przegląd Kulturoznawczy” cz. BMaigret, Éric. 2012. Socjologia komunikacji i mediów. Tłum. I. Piechnik. Warszawa
  Google Scholar

Maltby, Richard, Melvyn Stokes (red.). 2001. Hollywood Spectatorship: Changing Perceptions of Cinema Audiences. London
  Google Scholar

Maltby, Richard, Melvyn Stokes (red.). 2004. Hollywood Abroad: Audiences and Cultural Exchange. London
  Google Scholar

Mayer, Jacob Peter. 1948. British Cinemas and Their Audiences. London
  Google Scholar

Mayer, Jacob Peter. 1946. The Sociology of Film. London
  Google Scholar

Moores, Shaun. 1994. Interpreting Audiences. The Etnography of Media Consumption. London
  Google Scholar

Morin, Edgar. 1975. Kino i wyobraźnia. Tłum. K. Eberhardt. Warszawa
  Google Scholar

Morley, David, Charlotte Brunsdon. 1978. Everyday Television: Nationwide. London
  Google Scholar

Morley, David. 2001. Sposoby rodzinnego oglądania telewizji – zróżnicowanie ze względu na płeć. Tłum. A. Piskorz. W: E. Ostrowska (red.). Gender w kinie europejskim i mediach. Kraków
  Google Scholar

Morley, David. 1992. Television, Audiences and Cultural Studies. London
  Google Scholar

Mrozowski, Maciej. 1987. Podejście użytkowania i korzyści w badaniach komunikowania masowego. „Przekazy i Opinie” 3-4.
  Google Scholar

Mruklik, Barbara. 1968. „Rok Franka W.” i jego bohaterowie. „Kino” 6
  Google Scholar

Mruklik, Barbara. 1967. Komedie filmowe i publiczność. „Kino” 7
  Google Scholar

Mulvey, Laura. 1981. Afterthoughts on ‘Visual Pleasure and Narrative Cinema’ inspired by ‘Duel in the Sun’. „Framework” 6
  Google Scholar

Mulvey, Laura. 1995. Przyjemność wizualna i kino narracyjne. Tłum. J. Mach. W: A. Helman (red.). Panorama współczesnej myśli filmowej. Kraków
  Google Scholar

Mulvey, Laura. 2010. Do utraty wzroku. Wybór tekstów. Red. K. Kuc, L. Thompson. Kraków
  Google Scholar

Napper, Lawrence. 2009. British Cinema and Middlebrow Culture in the Interwar Years. Exeter
  Google Scholar

Ohmer, Susan. 2006. George Gallup in Hollywood. Columbia
DOI: https://doi.org/10.7312/ohme12132   Google Scholar

Ostaszewski, Jacek (red.). 1999. Kognitywna teoria filmu. Kraków
  Google Scholar

Ostaszewski, Jacek. 1999. Film i poznanie. Wprowadzenie do kognitywnej teorii filmu. Kraków
  Google Scholar

Philo, Greg. 1990. Seeing and Believing: the Influence of Television. London
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203326251   Google Scholar

Press, Andrea. 1991. Women watching television. Philadelphia
  Google Scholar

Prokop, Dieter. 1981. Medien-Wirkungen. Frankfurt am Main
  Google Scholar

Prommer, Elizabeth. 2012. Fernsehgeschmack, Lebensstil und Comedy. Eine handlungstheoretische und empirische Analyse. Konstanz
  Google Scholar

Prommer, Elizabeth. 1999. Kinobesuch im Lebenslauf. Eine historische und medienbiogra¬phische Studie. Konstanz
  Google Scholar

Rabinovitz, Lauren. 1998. For the Love of Pleasure. Women, Movies and Culture in Turn-of-the-Century Chicago. New Brunswick
  Google Scholar

Radway, Janice. 1984. Reading the Romance: Women, Patriarchy and Popular Culture. Chapel Hill
  Google Scholar

Richards, Jeffrey, Dorothy Sheridan. 1987. Mass Observation at the Movies. London
  Google Scholar

Roesch, Stefan. 2009. The Experiences of Film Location Tourists. Bristol
DOI: https://doi.org/10.21832/9781845411220   Google Scholar

Saryusz-Wolska, Magdalena. 2013. Prasa o „Katyniu” Andrzeja Wajdy. W: P. Zwierzchowski, B. Giza (red.). Polskie piśmiennictwo filmowe. Bydgoszcz
  Google Scholar

Saryusz-Wolska, Magdalena. 2009. Zachodnioniemiecka recepcja serialu „Holocaust”. W: T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska (red.). Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Łódź
  Google Scholar

Sedgwick, John. 2000. Popular Filmgoing in 1930s Britain: a Choice of Pleasures. Exeter
  Google Scholar

Shimamura, Arthur (red.). 2013. Psychocinematics. Exploring Cognition at the Movies. New York
DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199862139.001.0001   Google Scholar

Siuda, Piotr. 2012. Kultury prosumpcji. O niemożności powstania globalnych i ponadpaństwowych społeczności fanów. Warszawa
  Google Scholar

Skowronek, Bogusław. 2005. „Bo głupich filmów się wcale fajnie nie ogląda”. Odbiór kina popularnego przez młodzież. W: B. Myrdzik, M. Karwatowska (red.). Relacje między kulturą wysoką i popularną w literaturze, języku i edukacji. Lublin
  Google Scholar

Skowronek, Bogusław. 2007. Konceptualizacje filmu i jego oglądania w języku młodzieży. Studium kognitywno-kulturowe. Kraków
  Google Scholar

Smith, Tim. 2012. The Attentional Theory of Cinematic Continuity. „Projections. The Journal for Movies and the Mind” 6
DOI: https://doi.org/10.3167/proj.2012.060102   Google Scholar

Sorlin, Pierre. 1977. Sociologie du cinéma. Paris
  Google Scholar

Sosnowski, Leszek. 1973. Widzu, odsłoń twarz. „Kino” 7
  Google Scholar

Stacey, Jackie. 1994. Star Gazing. Hollywood Cinema and Female Spectatorship. London
  Google Scholar

Stamp, Shelley. 2000. Movie-struck Girls. Women and the Motion Picture Culture after the Nickelodeon. Princeton
DOI: https://doi.org/10.1515/9780691187754   Google Scholar

Steiger, Janet. 2000. Perverse Spectators: The Practices of Film Reception. New York
  Google Scholar

Szczepanik, Petr. 2011. Hollywood in disguise. Practices of exhibition and reception of foreign films in Czechoslovakia in the 1930s. W: D. Biltereyst, R. Maltby, Ph. Meers (red.). Cinema, Audiences and Modernity. New Perspectives on European Cinema History. London – New York
  Google Scholar

Taylor, Helen. 1989. Scarlett’s Women. ‘Gone with the Wind’ and its Female Fans. London
DOI: https://doi.org/10.36019/9780813558462   Google Scholar

Tudor, Andrew. 1974. Image and influence: studies in the sociology of film. London
  Google Scholar

Tulloch, John. 2000. Watching Television Audiences. Cultural Theories and Methods. London
  Google Scholar

Waller, Gregory A. 1995. Main Streets Amusements: Movies and Commercial Entertainment in a Southern City, 1896-1930. Washington
  Google Scholar

Worth, Sol, John Adair. 1972. Through Navajo Eyes. An Exploration in Film Communication and Anthropology. Bloomington
  Google Scholar

Wyszyński, Zbigniew. 1975. Filmowy Kraków 1896-1971. Kraków
  Google Scholar

Zabłocka-Skorek, Joanna. 2009. Polskie kino narodowe oczami licealistów. w: T. Lubelski, M. Stroiński (red.) Kino polskie jako kino narodowe. Kraków
  Google Scholar

Żygulski, Kazimierz. 1969. Film na wsi i w miastach powiatowych. Warszawa
  Google Scholar

Żygulski, Kazimierz. 1962. Film w środowisku robotniczym. Warszawa.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2014-03-31

Cited By / Share

Klejsa, K. (2014) „Badania widowni filmowej: historia i współczesność (rekonesans bibliograficzny)”, Kwartalnik Filmowy, (85), s. 100–117. doi: 10.36744/kf.2458.

Autorzy

Konrad Klejsa 
kwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Łódzki Polska

Adiunkt w Katedrze Mediów i Kultury Audiowizualnej Uniwersytetu Łódz­kiego oraz wykładowca łódzkiej Szkoły Filmo­wej, autor monografii Filmowe oblicza kontestacji (2008).



Statystyki

Abstract views: 84
PDF downloads: 76


Licencja

Prawa autorskie (c) 2014 Konrad Klejsa

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.

W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.