„Świat, który przezwyciężamy i pozostawiamy za sobą”. Import, rozpowszechnianie i widownia filmów z krajów kapitalistycznych w Polsce Ludowej w latach 1949-1956 w świetle badań archiwalnych
Konrad Klejsa
konrad.klejsa@interia.plUniwersytet Łódzki (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6259-9173
Abstrakt
Artykuł traktuje o polskiej polityce repertuarowej (import filmów oraz układ tytułów w programie kin) wobec produkcji pochodzących z państw kapitalistycznych w okresie stalinowskim. Autor analizuje procesy decyzyjne odbywające się w tamtym czasie w instytucjach odpowiedzialnych za kulturę filmową, starając się odpowiedzieć na cztery powiązane ze sobą pytania. Po pierwsze: do jakiego stopnia wśród filmów kierowanych do dystrybucji uwzględniano produkcje z krajów zachodnich? Po drugie: z jakich elementów składał się proces kwalifikowania filmów zagranicznych na ekrany kin? Po trzecie: w jaki sposób system dystrybucji filmów łączył założenia polityczne z aspektami ekonomicznymi? Po czwarte: w jaki sposób monitorowano preferencje i reakcje widowni? Artykuł oparty jest na wnikliwej kwerendzie źródłowej w dokumentacji Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski”, Centralnego Urzędu Kinematografii oraz Komisji ds. Filmu Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a także na danych statystycznych dotyczących rozpowszechniania filmów zagranicznych w Polsce.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
dystrybucja filmu, polska kultura filmowa, Polska powojenna, film zagraniczny w PolsceBibliografia
Albrecht, Stanisław. „Po festiwalu w Cannes”, Film 19 (1951)
Google Scholar
Bláhová, Jindřiška. “The Good, the Bad, and the Un-American: The Czechoslovak Film Monopoly, Hollywood, and American Independent Distributors”. Post Script 2 (2011), p. 9–20.
Google Scholar
Bukowiecki, Leon. Wspomnienia kinomana. Warszawa: Anagram, 1997
Google Scholar
Gębicka, Ewa. „Jeśli przyjeżdżacie z kinem, to nie prowadźcie propagandy! Kina objazdowe w latach 1944-1947”, Kwartalnik Filmowy 4 (1993)
Google Scholar
Gębicka, Ewa. „Nie strzelać do Czapajewa! Jak po wojnie przyjmowano filmy radzieckie w Polsce”, Kwartalnik Filmowy 2 (1993)
Google Scholar
Hochfeld, Julian. „Oświata i kultura w narodowym planie gospodarczym”, Kuźnica 15 (188), 1949
Google Scholar
Jackiewicz, Aleksander. „Co się dzieje na ekranach”, Nowa Kultura, June 15, 1956
Google Scholar
Jarosz, Dariusz. „Zwrot stalinizacyjny 1949-1950 i jego wpływ na funkcjonowanie organizacji społecznych”. In:
Google Scholar
Nie tylko partia? Organizacje społeczne w Polsce Ludowej 1944–1989 – geneza, funkcjonowanie, znaczenie, edited by Tadeusz Ruzikowski. Warszawa: IPN, 2017.
Google Scholar
Kinematografia polska w 25-leciu PRL, edited by Jerzy Wittek, Wacław Świeżyński, Wanda Wertenstein, Jerzy Trafisz, Warszawa: Centrala Wynajmu Filmów, 1969
Google Scholar
Kucharski, Krzysztof. Kino polskie 1945-1959. Toruń: Adam Marszałek, 2008Płażęwski, Jerzy. „Czytelnicy osądzają repertuar filmowy 1953 roku”, Przegląd Kulturalny 12 (82), 1954.
Google Scholar
Madej, Alina. Kino, władza, publiczność. Kinematografia polska w latach 1944-1949. Bielsko-Biała: Prasa Beskidzka, 2002.
Google Scholar
Madej, Alina. „On”. Kwartalnik Filmowy 6 (1994)
Google Scholar
Węsierski, Bohdan. „Co ujrzymy na ekranach w 1955 roku”, Przegląd Kulturalny 5 (127), 1955
Google Scholar
Autorzy
Konrad Klejsakonrad.klejsa@interia.pl
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-6259-9173
Profesor Uniwersytetu Łódzkiego w Zakładzie Historii i Teorii Filmu. Autor książek Filmowe oblicza kontestacji. Kino Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej wobec kultury protestu przełomu lat 60. i 70. (2008) (za którą otrzymał nagrodę im. Bolesława Michałka) oraz Pamięć lat nazizmu w kinie niemieckim lat 1946-1965 (2015). Obecnie realizuje projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (SONATA BIS) „Rozpowszechnianie filmów w PRL”.
Statystyki
Abstract views: 553PDF downloads: 562
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Konrad Klejsa
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by-nc-nd/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Marcin Adamczak, Konrad Klejsa, Współczesne badania produkcji i dystrybucji filmowej – wprowadzenie , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Konrad Klejsa, Cenzura filmów zagranicznych w Polsce Ludowej lat 1945-1956. Rekonesans , Kwartalnik Filmowy: Nr 118 (2022): Jedno ujęcie
- Konrad Klejsa, Na jakie filmy i do których kin chadzałby Eberhard Mock? Teatry świetlne oraz ich repertuary w weimarskim i nazistowskim Wrocławiu , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Konrad Klejsa, Michał Piepiórka, Analiza repertuarów w porównawczych badaniach kultury filmowej i telewizyjnej PRL , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Konrad Klejsa, Badania widowni filmowej: historia i współczesność (rekonesans bibliograficzny) , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość