Miłość jest na dnie wszystkiego. Melodramat egzystencjalny
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę zdefiniowania specyficznej odmiany melodramatu, która powstała w kinie modernistycznym przełomu lat 50. i 60. XX w. Analizie zostają poddane jego cechy dystynktywne oraz wywiedzione z nich propozycje nazewnicze (melodramat egzystencjalny, współczesny melodramat intelektualny, antymelodramat), wskazujące na różnice między tą odmianą gatunkową a klasycznym melodramatem. Negując jego emocjonalną ekspresyjność, fabularne domknięcie i wiarę w siłę oraz wartość uczuć, twórcy tacy jak Michelangelo Antonioni czy Jerzy Kawalerowicz stworzyli quasi-gatunkową formułę, która okazała się jednym z najbardziej pojemnych schematów narracyjnych służących modernistycznym twórcom w latach 60. oraz 70. Znaczna część przykładów filmowych, które ilustrują szczegółowe cechy tej pododmiany melodramatu, pochodzi z polskiej kinematografii, pokazując jej silne powiązanie z trendami rozwijającymi się równocześnie w kinie światowym.
Słowa kluczowe:
melodramat, modernizm, gatunek, Michelangelo Antonioni, Jerzy KawalerowiczBibliografia
Bordwell, D., Narration in the Fiction Film, University of Wisconsin Press: Madison, 1985.
Google Scholar
Deleuze, G., Kino. Tłumaczenie Janusz Margański. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria, 2008.
Google Scholar
Elsaesser, T., „Tales of Sound and Fury: Observasions on Family Melodrama.” W: Imitations of Life: A Reader on Film & Television Melodrama, pod redakcją Marcii Landy, s. 68-92. Detroit: Wayne State University Press, 1991.
Google Scholar
Giza, B., „Pasażerka – projekt (nie)zrealizowany. Analiza dokumentacji dotyczącej filmu.” W: Kino, którego nie ma, pod redakcją Piotra Zwierzchowskiego i Dominika Wierskiego, s. 16-170. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2014.
Google Scholar
Grant, B. K., Film Genre. From Iconography to Ideology. London: Wallflower, 2007.
Google Scholar
Kovács, A. B., Screening Modernism. European Art Cinema 1950-1980. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2007.
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226451664.001.0001
Google Scholar
Laplanche, J., Pontalis, J. B., Słownik psychoanalizy. Tłumaczenie Ewa Modzelewska, Ewa Wojciechowska. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1996.
Google Scholar
Lubelski, T., Wajda, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.
Google Scholar
Schatz, T., Film Genres: Formulas, Filmmaking and the Studio System, New York: Random House, 1981.
Google Scholar
Syska, R., „Filmowy modernizm”. Kwartalnik Filmowy 67-68 (2009), s. 142-168.
Google Scholar
Woodward, K. S., „European Anti-Melodrama: Godard, Truffaut, and Fassbinder.” W: Imitations of Life: A Reader on Film & Television Melodrama, pod redakcją Marcii Landy, s. 586-595. Detroit: Wayne State University Press, 1991.
Google Scholar
Autorzy
Miłosz Stelmachkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Absolwent filmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim; doktorant w Instytucie Sztuk Audiowizualnych tamże. Redaktor czasopisma o tematyce audiowizualnej „Ekrany” oraz czasopisma kulturalnego „Fragile”.
Statystyki
Abstract views: 60PDF downloads: 56
Licencja
Prawa autorskie (c) 2015 Miłosz Stelmach
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Miłosz Stelmach, Wszystkie niewidziane filmy. Długi ogon światowego kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Miłosz Stelmach, Drugi przełom dźwiękowy? Magnetofon Nagra i przemiany dźwięku filmowego w epoce postklasycznej , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Miłosz Stelmach, Kto steruje cyfrowym pociągiem? Cyfryzacja kin jako przedsięwzięcie dystrybucyjne , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Agata Hołobut, Maciej Rapacz, Miłosz Stelmach, Tytuły robocze. Analiza obliczeniowa praktyk w nazewnictwie filmów na polskim przykładzie , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Miłosz Stelmach, Kino się liczy. Zwrot obliczeniowy i metody ilościowe w badaniach nad filmem , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Miłosz Stelmach, Na manowcach przygody. Esej filmowy i polskie kino lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Miłosz Stelmach, Bajki robotów: zając i żółwie , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Miłosz Stelmach, W poszukiwaniu straconego czasu. Proroczy charakter teorii kina Gilles’a Deleuze’a , Kwartalnik Filmowy: Nr 86 (2014): Wymiary czasu
- Miłosz Stelmach, Nawiedzony ekran. Przyczynek do widmontologii współczesnego kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
