Tytuły robocze. Analiza obliczeniowa praktyk w nazewnictwie filmów na polskim przykładzie
Agata Hołobut
agata.holobut@uj.edu.plUniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9445-9060
Maciej Rapacz
Akademia Górniczo-Hutnicza (Polska)
https://orcid.org/0009-0004-1665-9413
Miłosz Stelmach
Uniwersytet Jagielloński (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-4004-7121
Abstrakt
W artykule autorzy przyglądają się historycznym trendom w praktykach tworzenia tytułów filmowych w Polsce, opierając się na badaniach ilościowych nad metadanymi filmowymi. W poszukiwaniu prawidłowości w rodzimym nazewnictwie analizują korpus 2519 filmów wyprodukowanych w Polsce do 2023 r.: badają średnią długość tytułów, dublowanie się ich, najczęstsze słowa znaczące występujące w tytulaturze typowej dla poszczególnych etapów historii polskiej kinematografii, bogactwo leksykalne i obecność nazw własnych oraz zapożyczeń w tytułach polskich produkcji. Następnie przenoszą niektóre z powyższych badań na korpus filmów obcych, których tytuły przełożono na język polski. Uwzględniają w nim 5585 filmów dystrybuowanych w Polsce w latach 1945-1989 oraz 33794 filmy, które ukazały się w Polsce po roku 1989. Autorzy porównują specyfikę tytułów oryginalnych i tłumaczonych, szukając śladów językowej interferencji. Badają również, jakie strategie przekładu dominują w Polsce od 1945 r., skupiając się na udziale tytułów w wersji oryginalnej oraz zmodyfikowanych przez dodatek lub opuszczenie wybranego elementu. [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: Working Titles. Computational Analysis of Film Titling Practices: A Polish Case Study]
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
tytuł filmowy, analiza metadanych , tłumaczenie tytułu , historia kina , kino polskieBibliografia
Bae, G., Kim, H. (2019). The Impact of Movie Titles on Box Office Success. Journal of Business Research, (103), pp. 100-109. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.06.023
DOI: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2019.06.023
Google Scholar
Chung, J., Eoh, J. (2019). Naming Strategies as a Tool for Communication: Application to Movie Titles. International Journal of Advertising, 38 (8), pp. 1139-1152. https://doi.org/10.1080/02650487.2019.1593719.
DOI: https://doi.org/10.1080/02650487.2019.1593719
Google Scholar
Dengler, R., S. J. (1975). The Language of Film Titles. Journal of Communication, 25, pp. 51-60.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1975.tb00605.x
Google Scholar
Fakharzadeh, M. (2022). A Sociological Approach to Official and Non-Official Audiovisual Translators’ Practice in Iran: The Case of Movie Title Translation. Journal of Intercultural Communication Research, 51, (4), pp. 430-449. https://doi.org/10.1080/17475759.2021.1966075
DOI: https://doi.org/10.1080/17475759.2021.1966075
Google Scholar
Friburger, N., Maurel, D. (2002). Textual Similarity Based on Proper Names. In: Proceedings of the Workshop Mathematical/Formal Methods in Information Retrieval, ACM SIGIR 2002, pp. 155-167. Gabrić, P., Brajković, I., Licchetta, L., Bezuh, J., Kelčec Ključarić, D. (2017). A Comparative and Diachronic Analysis of Film Title Translations and Appellative Effect Transfer into Croatian and German. Hieronymus: Journal of Translation Studies and Terminology, 4 (1), pp. 1-27.
Google Scholar
Genette, G. (1997). Paratexts: Thresholds of Interpretation (trans. J. E. Lewin). Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Hendrykowski, M. (1982). Słowo w filmie. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Moździerz, T. (2020). Długość przeciętnego polskiego wyrazu w tekstach pisanych w świetle analizy korpusowej. Acta Universitatis Lodziensis, (27), pp. 177-192.
DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.27.09
Google Scholar
Nord, C. (1995). Text-Functions in Translation: Titles and Headings as a Case in Point. Target, 7, (2), pp. 261-84.
DOI: https://doi.org/10.1075/target.7.2.05nor
Google Scholar
Ross, J. (2018). How Global Conglomerates Influence Translation Practice: Film Title Translation in Turkey. In: Baumgarten, S., J. Cornellà-Detrell (eds.), Translation and Global Spaces of Power (pp. 194-210). Bristol, Blue Ridge Summit: Multilingual Matters. https://doi.org/10.21832/9781788921824-015.
DOI: https://doi.org/10.21832/9781788921824-015
Google Scholar
Schubert, C. (2004). Die Appellwirkung englischer Filmtitel und ihrer deutschen Neutitel: Techniken interkulturellen Transfers. Aaa-Arbeiten aus Anglistik und Amerikanistik, (29), pp. 239-259. https://api.semanticscholar.org/CorpusID:151513454
Google Scholar
Sood, S., Drèze, X. (2006). Brand Extensions of Experiential Goods: Movie Sequel Evaluations. Journal of Consumer Research, 33 (3), pp. 352-360. https://doi.org/10.1086/508520
DOI: https://doi.org/10.1086/508520
Google Scholar
Xiao, X., Cheng, Y., Kim, J. (2021). Movie Title Keywords: A Text Mining and Exploratory Factor Analysis of Popular Movies in the United States and China. Journal of Risk and Financial Management, 14 (2), p. 68. https://doi.org/10.3390/jrfm14020068
DOI: https://doi.org/10.3390/jrfm14020068
Google Scholar
Autorzy
Agata Hołobutagata.holobut@uj.edu.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0002-9445-9060
Językoznawczyni i badaczka przekładu. Pracuje jako profesor uczelni w Instytucie Filologii Angielskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Interesuje się tłumaczeniem literackim i filmowym, sztukami wizualnymi, teorią humoru, semiotyką kognitywną i humanistyką cyfrową. Publikowała prace z zakresu przekładu literackiego, audiowizualnego i intersemiotycznego, adaptacji filmowej i remake’u; jest również współautorką (wraz z Moniką Woźniak i Janem Rybickim) monografii Historia na ekranie: Gatunek filmowy a przekład audiowizualny (2017).
Autorzy
Maciej RapaczAkademia Górniczo-Hutnicza Polska
https://orcid.org/0009-0004-1665-9413
Informatyk, inżynier oprogramowania i danych oraz doktorant na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jego zainteresowania obejmują zastosowanie informatyki do rozwiązywania problemów w dziedzinach humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem tłumaczenia maszynowego oraz metod przetwarzania języka naturalnego dla języka starogreckiego.
Autorzy
Miłosz StelmachUniwersytet Jagielloński Polska
https://orcid.org/0000-0003-4004-7121
Asystent w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktor naczelny czasopisma o tematyce filmowej „Ekrany”. Autor książki Przeczucie końca. Modernizm, późność i polskie kino (2020). W swojej pracy naukowej zajmuje się tematyką filmowego modernizmu, kina bloku wschodniego oraz przemianami współczesnego kina artystycznego.
Statystyki
Abstract views: 84PDF downloads: 44
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Agata Hołobut, Maciej Rapacz, Miłosz Stelmach
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Miłosz Stelmach, Wszystkie niewidziane filmy. Długi ogon światowego kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 117 (2022): Kino nieznane/ukryte
- Miłosz Stelmach, Kto steruje cyfrowym pociągiem? Cyfryzacja kin jako przedsięwzięcie dystrybucyjne , Kwartalnik Filmowy: Nr 108 (2019): Produkcja i dystrybucja filmowa
- Miłosz Stelmach, Drugi przełom dźwiękowy? Magnetofon Nagra i przemiany dźwięku filmowego w epoce postklasycznej , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Miłosz Stelmach, Na manowcach przygody. Esej filmowy i polskie kino lat 70. , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Miłosz Stelmach, Bajki robotów: zając i żółwie , Kwartalnik Filmowy: Nr 124 (2023): Streaming
- Miłosz Stelmach, Kino się liczy. Zwrot obliczeniowy i metody ilościowe w badaniach nad filmem , Kwartalnik Filmowy: Nr 127 (2024): Filmoznawstwo empiryczne
- Miłosz Stelmach, W poszukiwaniu straconego czasu. Proroczy charakter teorii kina Gilles’a Deleuze’a , Kwartalnik Filmowy: Nr 86 (2014): Wymiary czasu
- Miłosz Stelmach, Nawiedzony ekran. Przyczynek do widmontologii współczesnego kina , Kwartalnik Filmowy: Nr 96 (2016): Film i metafizyka
- Miłosz Stelmach, Miłość jest na dnie wszystkiego. Melodramat egzystencjalny , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
