Rytmy somatograficzne – Lucyna Winnicka w filmach Jerzego Kawalerowicza
Abstrakt
Podążając za Pierre’em Brossardem, ale także Romanem Ingardenem i jego koncepcją warstwowej budowy dzieła filmowego oraz Walterem Benjaminem problematyzującym status aktora filmowego, autorka sięga po zaproponowane w swojej wcześniejszej książce pojęcie somatografii, które może ułatwić analizę filmu zorientowaną na kwestię obecności ciała aktora w obrazie filmowym. Analiza postaci kreowanych przez Lucynę Winnicką w trzech filmach Jerzego Kawalerowicza (Pociąg, Matka Joanna od Aniołów i Gra) pozwala wskazać na dominujące w nich rytmy somatograficzne, które są determinowane przez bardzo różne zabiegi: sposób filmowania, decyzje formalne, techniczne i estetyczne, ekspresję aktora w przestrzeni filmowej i w przestrzeni kadru, interakcje między aktorami oraz między aktorem a kamerą. Ostatecznie celem jest refleksja nad modernistycznym statusem ciała w obrazie filmowym, które nie może być dłużej traktowane ani jako podstawowa obsesja kina, ani jako to, co kino musi przekroczyć czy porzucić, by odkryć myśl.
Słowa kluczowe:
Lucyna Winnicka, Jerzy Kawalerowicz, ciało, aktorkaBibliografia
Barthes, Roland. 1996. Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Tłum. J. Trznadel. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar
Benjamin, Walter. 1996. Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej. W: Benjamin, Walter. Anioł historii. Eseje, szkice, fragmenty. Tłum. J. Sikorski. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Bialikiewicz, Barbara. 2002. Mistrz i Monica. „Kwartalnik Filmowy” 37–38.
Google Scholar
Brossard, Pierre. 1980. Szkic do portretu aktora. Tłum. E. Niewczas. „Kino” 9.
Google Scholar
Cembrzyńska, Patrycja. 2009. Gołębica w klatce. O „Matce Joannie od Aniołów” Jerzego Kawalerowicza. W: S. Jagielski, A. Morstin-Popławska (red.). Ciało i seksualność w polskim kinie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Farocki, Harun, Kaja Silverman. 1998. Speaking about Godard. New York, London: New York University Press.
Google Scholar
Helman, Alicja. 2005. Jerzy Kawalerowicz – wirtuoz kamery. W: E. Nurczyńska-Fidelska (red.). Kino polskie w trzynastu sekwencjach. Kraków: Rabid.
Google Scholar
Kawalerowicz, Jerzy. 1969. Bez gry nie ma uczuć. „Film” 20.
Google Scholar
Kawalerowicz, Jerzy. 2008. Nie powtarzałem siebie. Rozm. W. Chrostowski, M. Słowiński. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam.
Google Scholar
Kawalerowicz, Jerzy. 1969. Nie trzeba być konsekwentnym. „Kino” 4.
Google Scholar
Kuśmierczyk, Seweryn. 1999. „I stałem się ziemią jałową”. W: Kuśmierczyk, Seweryn. Zagubieni w drodze. Warszawa: Wydawnictwo Skorpion.
Google Scholar
Michałek, Bolesław. 1969. Temat i temperament. „Kino” 8.
Google Scholar
Morin, Edgar. 1972. Les Stars. Paris: Editions de Seuil.
Google Scholar
Oleksiewicz, Maria. 1959. Ludzie w pociągu. „Film” 3.
Google Scholar
Płażewski, Jerzy. 1969. Miłość ma lat dwanaście, czyli subiektywizm reżysera. „Kino” 4.
Google Scholar
Rek, Jan. 2007. „Pociąg” Jerzego Kawalerowicza, czyli mówić swoim głosem. „Kwartalnik Filmowy” 57–58.
Google Scholar
Autorzy
Paulina Kwiatkowskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
Wykłada w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Warszawskiej Szkole Filmowej. Zajmuje się teorią i historią filmu, historią kultury polskiej i francuskiej oraz antropologią kultury wizualnej. Współredagowała antologię Antropologia kultury wizualnej (2012) oraz monografię Nie chcę spać sam. Kino Tsai Ming-lianga (2009), wydała książkę Somatografia. Ciało w obrazie filmowym (2011, wyd. rosyjskie 2014).
Statystyki
Abstract views: 0PDF downloads: 0
Licencja
Prawa autorskie (c) 2013 Paulina Kwiatkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Paulina Kwiatkowska, Niekończące się korytarze. Paradoksy architektury w filmie „Zeszłego roku w Marienbadzie” Alaina Resnais’go , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Paulina Kwiatkowska, Struktury pamięci. Obrazy czasoprzestrzeni w filmie „Pasażerka” Andrzeja Munka , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
- Paulina Kwiatkowska, Filmowe obrazy androgynii – androgyniczność obrazu filmowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Paulina Kwiatkowska, Lewy Brzeg Nowej Fali czy Grupa z Lewego Brzegu? , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
