Kino i rzeczywistość (kilka uwag o zwątpieniu i afirmacji)
Abstrakt
Autorka zauważa, że choć kwestia relacji między kinem a rzeczywistością jest obecna w refleksji nad ruchomymi obrazami niemal od początku ich istnienia, to istotnym problemem teoretycznym staje się dopiero pod koniec lat czterdziestych. Należy zatem najpierw zastanowić się nad tym, jaki wpływ na problematyzowanie tej relacji ma doświadczenie drugiej wojny światowej. Autorka, przywołując koncepcję Gilles’a Deleuze’a, stwierdza, że kino okazuje się wtedy jedynym medium, które mogło dać wyraz przemianom zachodzącym w sposobie postrzegania rzeczywistości. Paradoksalnie wraz ze wzrostem wiary w ruchomy obraz narasta również sceptycyzm, obawa o to, czy kino nie fałszuje rzeczywistości i nie mami percepcji. Autorka omawia trzy, jej zdaniem, najbardziej znamienne próby ujęcia w ramy teoretyczne tego zwątpienia w kino, dostrzegając w nich jednak również potrzebę afirmacji – koncepcje Rolanda Barthes’a, psychoanalitycznych teoretyków filmu oraz Jeana Baudrillarda. Na koniec, przywołując twórczość Agnès Vardy, autorka zastanawia się, gdzie we współczesnym kinie odnaleźć można równowagę między zwątpieniem w obraz rzeczywistości a jego afirmacją.
Słowa kluczowe:
Gilles Deleuze, realizm, Agnès VardaBibliografia
Altman Charles F., W stronę teorii gatunku filmowego, tłum. A. Helman, „Kino” 1987, nr 6, s. 19.
Google Scholar
Barthes Roland, Problem znaczenia w filmie, tłum. M. i M. Hendrykowscy, w: Film: Język – Rzeczywistość – Osoba, red. A. Helman, J. Ostaszewski, Zakład Semiotyki Logicznej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
Google Scholar
Barthes Roland, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, tłum. J. Trznadel, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 151-152.
Google Scholar
Barthes Roland, The Grain of the Voice. Interviews 1962–1980, tłum. L. Coverdale, University of California Press, Berkeley, Los Angeles 1991.
Google Scholar
Barthes Roland, Wychodząc z kina, tłum. Ł. Demby, w: Interpretacja dzieła filmowego. Antologia przekładów, red. W. Godzic, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1993, s. 160.
Google Scholar
Baudrillard Jean, Symulakry i symulacja, tłum. S. Królak, Sic!, Warszawa 2005, s. 11
Google Scholar
Bazin André, Ontologia obrazu fotograficznego, w: tegoż, Film i rzeczywistość, tłum. B. Michałek, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1963.
Google Scholar
Bergson Henri, Materia i pamięć, tłum. R.J. Weksler-Waszkinel, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006, s. 15.
Google Scholar
Chardère Bernard, Pierwsze dokonania, pierwsze projekcje, tłum. T. Rutkowska, „Kwartalnik Filmowy”1995/1996, nr 12–13, s. 7.
Google Scholar
Crary Joanthan, Zawieszenie percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, tłum. I. Kurz, Ł. Zaremba, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009, s. 114.
Google Scholar
Deleuze Gilles, Kino 1. Obraz-ruch 2. Obraz-czas, tłum. J. Margański, słowo/ obraz terytoria, Gdańsk 2008, s. 229.
Google Scholar
Eksteins Modris, Święto wiosny. Wielka wojna i narodziny nowego wieku, tłum. K. Rabińska, PIW, Warszawa 1996, s. 242.
Google Scholar
Friedberg Anne, The Virtual Window: From Alberti to Microsoft, MIT Press, Cambridge, London 2009.
Google Scholar
Manovich Lev, Ku archeologii ekranu komputerowego, tłum. A. Piskorz, w: Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, red. A. Gwóźdź, Universitas, Kraków 2001.
Google Scholar
McGowan Todd, Realne spojrzenie. Teoria filmu po Lacanie, tłum. K. Mikurda, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008, s. 37.
Google Scholar
Morin Edgar, Przemiana kinematografu w kino, w: tegoż, Kino i wyobraźnia, tłum. K. Eberhardt, PIW, Warszawa 1975, s. 74–90.
Google Scholar
Autorzy
Paulina Kwiatkowskakwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Warszawski Polska
Wykłada w Instytucie Kultury Polskiej UW oraz w Warszawskiej Szkole Filmowej. Zajmuje się teorią i historią filmu, historią kultury polskiej i francuskiej oraz antropologią kultury wizualnej. Publikuje m.in. w „Kwartalniku Filmowym” i „Kulturze Współczesnej”, stale współpracuje z pismem „Dwutygodnik.com”. Współredagowała tom Nie chcę spać sam. Kino Tsai Ming-lianga (2009), wydała książkę Somatografia. Ciało w obrazie filmowym (2011).
Statystyki
Abstract views: 34PDF downloads: 20
Licencja
Prawa autorskie (c) 2011 Paulina Kwiatkowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Paulina Kwiatkowska, Niekończące się korytarze. Paradoksy architektury w filmie „Zeszłego roku w Marienbadzie” Alaina Resnais’go , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Paulina Kwiatkowska, Struktury pamięci. Obrazy czasoprzestrzeni w filmie „Pasażerka” Andrzeja Munka , Kwartalnik Filmowy: Nr Special Issue (2013): Polskie filmoznawstwo o kinie polskim
- Paulina Kwiatkowska, Filmowe obrazy androgynii – androgyniczność obrazu filmowego , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Paulina Kwiatkowska, Lewy Brzeg Nowej Fali czy Grupa z Lewego Brzegu? , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Paulina Kwiatkowska, Rytmy somatograficzne – Lucyna Winnicka w filmach Jerzego Kawalerowicza , Kwartalnik Filmowy: Nr 83-84 (2013): Ciało w filmie
