Kulturowe konteksty twórczości filmowej Glaubera Rochy
Abstrakt
Helman prezentuje minimonografię twórczości brazylijskiego reżysera Glaubera Rochy w kontekście specyfiki nurtu filmowego Cinema Novo. W ujęciu autorki Glauber Rocha jawi się jako niestrudzony rewolucjonista, kontestator i eksperymentator. Helman prezentuję biografię artysty, wybrane elementy historii Brazylii istotne z punktu widzenia twórczości Rochy, a także sam ruch Cinema Novo, będący dla reżysera ważnym punktem odniesienia. Następnie koncentruje się na pełnometrażowych filmach fabularnych tego reżysera, swą uwagę skupiając zasadniczo na przedstawieniu jego strategii artystycznych i analizie strony formalnej jego filmów, która – wedle Helman – stanowi ważny czynnik przekazu problematyki politycznej, społecznej i kulturowej (mity, obrzędy, rytuały) obecnej w filmach Rochy. W zakończeniu artykułu Helman notuje: Lektura tekstów naukowych, krytycznych, wypowiedzi odbiorców niemal za każdym razem potwierdza, że eksplikacja znaczeń filmów Rochy wymaga wiedzy spoza tekstu, sięgnięcia do kontekstów nieraz bardzo odległych i rozległych. Jeśli filmy Rochy zaskakiwały i dezorientowały widzów lat 60. i 70., to czy dziś, po wielu latach i tylu nowych doświadczeniach w zakresie języka i form kina, nie powinny się przed nami otworzyć? Nie otwierają się. Rocha nie współkształtował uniwersalnego języka, którym mówi dziś współczesne kino. Tworzył swój własny. I takim ten język pozostał.
Słowa kluczowe:
Glauber Rocha, Cinema Novo, BrazyliaBibliografia
Pernambucano de Mello, Frederico. Guerreiros do Sol: Violencia e banditismo no Nordeste do Brasil, São Paulo: A Girafa 2011.
Google Scholar
Carter B. Horsley, Glauber Rocha is Dead at 42: Innovative Brazilian Director. www.nytimes.com/1981/08/23/obituaries/glauber-rocha-is-dead-at42-innovative-brazilian... (dostęp: 4.12.2017)
Google Scholar
Johnson Randal, Stam, Robert . Brazilian Cinema. New York: Columbia University Prass 1982.
Google Scholar
Viany. Alex. The Old and the New in Brazilian Cinema, „The Drama Review” 1970, nr 14 (2).
DOI: https://doi.org/10.2307/1144539
Google Scholar
Por. Randal Johnson, Robert Stam, Brazilian Cinema, op. cit. Wyrażając własny pogląd, zarazem podkreślają, iż jest to opinia powszechnie podzielana.
Google Scholar
Ibidem, s. 35−36.
Google Scholar
Cytuję z przekładu angielskiego (brak informacji o tłumaczu) zamieszczonego w Internecie. Por. http://www.dokumenta14.de/en/south/891_the aestheticsof... Dostęp 1 XII 2017.
Google Scholar
Rocha, Glauber: The Aesthetic of Hunger and the Aesthetics of Dreaming. https://www.documenta14.de/en/south/891_the_aesthetics_of_hunger_and_the_aesthetics_of_dreaming... (dostęp:1.12.2017)
Google Scholar
Johnson Randall. Cinema Novo x 5: Masters of Contemporary Brazilian Film, Austin: University of Texas Press 1984.
DOI: https://doi.org/10.7560/710900
Google Scholar
Xavier, Ismail. Allegorias of Underdevelopment: Aesthetics and Politics in Modern Brasilian Cinema. Minnesota/St. Paul: University of Minnesota Press 1997.
Google Scholar
Croce, Fernando .Barravento. http://www.cinepassion.org/Reviews/b/Barravento.html. (dostęp: 2.12.2017)
Google Scholar
Gatti, José . Impersonations of Glauber Rocha by Glauber Rocha (w:) Alisa Lebow (red.), The Cinema of Me. The Self and Subjectivity in First Person Documentary. New York: Columbia University Press 2012.
Google Scholar
Cunha, Euclides da, Os Sertões. São Paulo: Tres 1984.
Google Scholar
Voraine, Jakub de. Złota legenda. Wyd. II Warszawa: Pax 1983.
Google Scholar
Magalhāes, Elyette Guimarāes d . Orixas de Bahia. Salvador, Bahia: Secretaria da Cultura e Turismo, Empresa Gráfica de Bahia 2003.
Google Scholar
Gardies, René. Structural Analysis of a Textual System: Presentation of a Method, „Screen” 1974, vol.15, nr 1.
DOI: https://doi.org/10.1093/screen/15.1.11
Google Scholar
Gardies, René. Glauber Rocha, Paris: Seghers 1973.
Google Scholar
Stamm, Robert. Land in Anguish Revolutionary Lessons, „Jump Cut” 1976, nr 10−11.
Google Scholar
Zalewski, Andrzej. Strategiczne dezorientacje: perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Kultury 1998.
Google Scholar
Ficamos, Bertrand. Glauber Rocha’s „Claro”, on the Tragic Legilibity of Chaos (w:) Alison Lebow (ed.), The Cinema of Me, London-New York, WallFlower Press 2012.
Google Scholar
Hertog, Simon. There’s Nothing More International Than a Pack of Pimps: A Conversation between Pierre Clementi, Miklos Jancsó, Glauber Rocha and Jean-Marie Straub. http:/www.rouge.com.an/3/international.html
Google Scholar
Daney, Serge, La mort de Glauber Rocha, „Liberation” 24 August 1981.
Google Scholar
Cinema and social Change in Latin America. Conversations with Filmmakers. Julianne Burton ed. Austin: University of Texas 1986.
Google Scholar
Klinger, Gabe. Glauber Richa. Senses of Cinema, „Great Directors”, 2005, issue 34. sensesofcinema.com/2005/great-directors/rocha/.
Google Scholar
Autorzy
Alicja Helmankwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Jagielloński Polska
Historyk i teoretyk filmu, emerytowana profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzi badania w zakresie teorii filmu i komparatystyki. W dorobku naukowym ma ponad 20 książek autorskich, m.in.: O dziele filmowym (1970, 1981), Film faktów i film fikcji (1977), Przedmiot i metody filmoznawstwa (1985), Słownik pojęć filmowych (1991-1998), Historia semiotyki filmu, t. 1-2 (1992-1993), Twórcza zdrada. Filmowe adaptacje literatury (1998), Urok zmierzchu. Filmy Luchina Viscontiego (2002), Ten smutek hiszpański. Konteksty twórczości filmowej Carlosa Saury (2005), Odcienie czerwieni. Twórczość filmowa Zhanga Yimou (2010), Ścieżkami utraconego czasu. Twórczość filmowa Chena Kaige (2012).
Statystyki
Abstract views: 118PDF downloads: 48
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Alicja Helman
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Alicja Helman, Trudne rozwijanie niewykorzystanego potencjału , Kwartalnik Filmowy: Nr 103 (2018): Młode kino polskie – konfrontacja pokoleń
- Alicja Helman, Transgresje i transformacje w twórczości filmowej Kornéla Mundruczó , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Alicja Helman, Drogi rozwoju filmoznawstwa , Kwartalnik Filmowy: Nr 85 (2014): Film i media – przeszłość i przyszłość
- Alicja Helman, Ideologia − subkultura − breakdance. „Dzieci rock'n'rolla” Tiana Zhuangzhuanga , Kwartalnik Filmowy: Nr 91 (2015): Film między muzyką pop a popkulturą
- Alicja Helman, Pajęcza gra miłosna, czyli o strategiach adaptacji Bernarda Bertolucciego , Kwartalnik Filmowy: Nr 100 (2017): O świętowaniu
- Alicja Helman, W poszukiwaniu sensu , Kwartalnik Filmowy: Nr 87-88 (2014): Film i teatr
- Alicja Helman, Dwa powroty , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
- Alicja Helman, Kultura zdeformowanych sensów , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki
