Krajobraz bez postaci. Postantropocentryczne typologie architektoniczne w kinie fantastyczno-naukowym
Abstrakt
Fabryki, zautomatyzowane magazyny, elektrownie oraz centra danych już dziś funkcjonują najlepiej przy minimalnej ingerencji. Co istotniejsze, przestrzenie tego typu wymykają się tradycyjnym typologiom, także dlatego, że swoją skalą i przeznaczeniem zrywają z antropocentrycznym charakterem architektury. Od człowieka witruwiańskiego po modulor Le Corbusiera ciało ludzkie stanowiło miarę budowli. Co jednak w przypadku konstrukcji przeznaczonych na magazyny, centra logistyczne, farmy serwerów obsługiwanych przez maszyny bądź których automatyzacja gwałtownie postępuje? Na to pytanie ma odpowiedzieć niniejszy artykuł. Autor analizuje w nim ikonografię przestrzeni projektowanych niejako na erę mającą nadejść „po człowieku” przez pryzmat fantastyki naukowej, a więc filmów, w których sztuczna inteligencja jest integralnym komponentem środowiska, takich jak: Blade Runner 2049 (reż. Denis Villeneuve, 2017), Rebelia (reż. Rupert Wyatt, 2019), Jestem matką (reż. Grant Sputore, 2019) czy Transcendencja (reż. Wally Pfister, 2014). [artykuł opublikowany w języku angielskim jako: No Figures in the Landscape: Post-Anthropocentric Typologies of Architectural Settings in Science-Fiction Films]
Słowa kluczowe:
architektura, typologia, film, science fiction, postantropocenBibliografia
Bedir, M., Hilgefort, J. (2019). Fringes of Technology and Spaces of Entanglement in the Pearl River Delta. Architectural Design, 89 (1), pp. 78-83.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2393
Google Scholar
Berger, A. (2006). Drosscape: Wasting Land in Urban America. New York: Princeton Architectural Press.
Google Scholar
Braham, W. (2000). After Typology: The Suffering of Diagrams. Architectural Design, 70 (3), pp. 9-11.
Google Scholar
Bratton, B. H. (2013). Some Trace Effects of the Post-Anthropocene: On Accelerationist Geopolitical Aesthetics. e-flux, 46, https://www.e-flux.com/journal/46/60076/some-trace-effects-of-the-post-anthropocene-on-accelerationist-geopolitical-aesthetics/
Google Scholar
Bratton, B. H. (2019). Further Trace: Effects of the Post-Anthropocene. Architectural Design, 89 (1), pp. 14-21.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2382
Google Scholar
Bratton, B. H. (2019). The Terraforming. Moscow: Strelka Press.
Google Scholar
Fischer, T. (2016). Defaceable System MK 4 and Brent Shopping Yr 3. In: M. Ertl, W. Korn, A. Müller (eds.), Ranulph Glanville: Architecture, Art, Cybernetics, Design – London and the 1960s (pp. 63-70). Vienna: Edition Echoraum.
Google Scholar
Fish, A., Garrett, B. L. (2019). Resurrection from Bunkers and Data Centers. Culture Machine: Generating Research in Culture and Theory, 18 (1), pp. 1-14.
Google Scholar
Hart, R. (2019). The Warehouse: A Novel. New York: Crown.
Google Scholar
Koch, D. (2014). Changing Building Typologies: The Typological Question and the Formal Basis of Architecture. Journal of Space Syntax, 5 (2), pp. 168-189.
Google Scholar
Koolhaas, R., Mau, B. (1995). S, M, L, XL. New York: Monacelli Press.
Google Scholar
Korody, N. (2014, September 29). Architecture of the Anthropocene: Part 1. Archinect.com. https://archinect.com/features/article/109656462/architecture-of-the-anthropocene-part-1
Google Scholar
Lerup, L. (1994). Stim & Dross: Rethinking the Metropolis. Assemblage, 25, pp. 82-101.
DOI: https://doi.org/10.2307/3171389
Google Scholar
Moneo, R. (1978). On Typology. Oppositions: A Journal for Ideas and Criticism in Architecture, 13, pp. 22-45.
Google Scholar
Odell, J. (2014). Satellite Landscapes (Transportation Landscape, Waste Landscape, Manufacturing Landscape, and Power Landscape) 2013-2014. Jennyodell.com. http://www.jennyodell.com/satellite-landscapes.html
Google Scholar
Pepperell, R. (2005). The Posthuman Manifesto. Kritikos: An International and Interdisciplinary Journal of Postmodern Cultural Sound, Text and Image, 2. https://www.intertheory.org/pepperell.htm
Google Scholar
Rossi, A. (1984). The Architecture of the City. Cambridge – London: MIT Press.
Google Scholar
Schwab, K. (2016). The Fourth Industrial Revolution. Cologne – Geneva: World Economic Forum.
Google Scholar
Spiller, N. (2007). Visionary Architecture: Blueprints of the Modern Imagination. London: Thames and Hudson.
Google Scholar
Taylor, S., Cooper, M., Barnwell, P. S. (2002). Manchester: The Warehouse Legacy. An Introduction and Guide. London: English Heritage.
Google Scholar
Velkova, J. (2019). Data Centers as Impermanent Infrastructures. Culture Machine: Generating Research in Culture and Theory, 18 (4), pp. 1-11 (no pagination).
Google Scholar
Vonderau, A. (2019). Storing Data, Infrastructuring the Air: Thermocultures of the Cloud. Culture Machine: Generating Research in Culture and Theory, 18 (5), pp. 1-12.
Google Scholar
Young, L. (2019). A Place for Everything. Ben Roberts: Amazon Unpacked. Architectural Design, 89 (1), pp. 45-47.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2387
Google Scholar
Young, L. (2019). Introduction. Neo-Machine: Architecture Without People. Architectural Design, 89 (1), pp. 6-13.
Google Scholar
Young, L. (2019). Not For Us: Squatting the Ruins of Our Robot Utopia. An Interview with Paul Inglis, Supervising Art Director of “Blade Runner 2049”. Architectural Design, 89 (1), pp. 126-135.
Google Scholar
Young, L. (2019). Territorial Robots. Jenny Odell: Satellite Landscapes. Architectural Design, 89 (1), pp. 32-35.
DOI: https://doi.org/10.1002/ad.2385
Google Scholar
Young, L. (2019). Where the Internet Lives. John Gerrard: Farm. Architectural Design, 89 (1), pp. 56-59.
Google Scholar
Autorzy
Maciej Stasiowskizibi46@o2.pl
badacz niezależny Polska
https://orcid.org/0000-0003-3123-6027
Doktor nauk humanistycznych, absolwent Instytutu Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego; specjalizuje się w problematyce dynamicznych technik reprezentacji wizualnej (filmu, animacji, instalacji, multimediów) stosowanych w eksperymentalnych projektach architektonicznych. Publikował na łamach „ARCHu”, „Ekranów”, „TransMissions”, „Kultury i Historii”. Autor książki poświęconej literackim strategiom w twórczości Petera Greenaway’a Atlas rzeczy niestałych (2014).
Statystyki
Abstract views: 486PDF downloads: 438
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Maciej Stasiowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Maciej Stasiowski, Miasto w stanie płynnym. Filmowa analiza „papierowej architektury” na przykładzie „Instant City” (1968) Petera Cooka i Rona Herrona oraz „Teorii wszystkiego” (2013) Terry’ego Gilliama , Kwartalnik Filmowy: Nr 109 (2020): Przestrzeń architektoniczna w filmie
- Maciej Stasiowski, Zakamarki (nie)widzialnych miast. Techniki obrazowania 3D na przecięciu archeologii, architektury i filmu , Kwartalnik Filmowy: Nr 113 (2021): Film i technologia
- Maciej Stasiowski, Pogańska praca kamery. Przekraczanie liminalnej granicy w „Dniu trzecim. Jesieni” , Kwartalnik Filmowy: Nr 118 (2022): Jedno ujęcie
- Maciej Stasiowski, Ścieralność (mapowanie Basinskiego). Przestrzenne struktury pamięci w filmach „Patience (After Sebald)” Granta Gee, „Babeldom” Paula Busha i „Over Your Cities Grass Will Grow” Sophie Fiennes , Kwartalnik Filmowy: Nr 86 (2014): Wymiary czasu
- Maciej Stasiowski, „Celle qui avance”. O zastyganiu w akcie, czytaniu i ponownym odczytywaniu „Gradivy”, nie tylko przez Alaina Robbe-Grilleta , Kwartalnik Filmowy: Nr 89-90 (2015): Redefinicje klasyki