Krewniacy z Litwy. Narodziny adaptacji z ducha wspólnoty

Tadeusz Lubelski

Abstrakt

Dla Tadeusza Konwickiego relacja między autorem tekstu literackiego i twórcą filmu będącego tego tekstu adaptacją, polega na szczególnej „platonicznej wspólnocie interesu”. Tu adaptator sięga po klasyczny tekst nie dlatego, że musi, że dostał zamówienie, lecz dlatego, że utwór ten jest mu jakoś bliski, że odnajduje w nim pierwiastki tego, co sam pragnąłby w oryginalnym utworze zapisać. Lubelski analizuje twórczość Konwickiego właśnie pod kątem jego przygody z adaptacją, skupiając się przede wszystkim na dwóch filmach: Dolinie Issy według tekstu Czesława Miłosza i Lawie według Dziadów Adama Mickiewicza. Kluczem do pełnego zrozumienia strategii adaptatorskiej Konwickiego jest duchowe pokrewieństwo między nim samym, a Mickiewiczem i Miłoszem. Wszyscy trzej wyrośli z kultury kresów, dla wszystkich Wileńszczyzna stanowi punkt odniesienia. Konwicki, przekładając dzieła poetów na język filmu, chciał podzielić się własnym „świadectwem lektury”, lektury bardzo prywatnej, osobistej, proponowanej przez kolegę-artystę. „Koleżeństwo” to miało zaś wyrastać z metaforycznego rozumienia litewskiego pokrewieństwa, które staje się tu stanem ducha, pamięci, tożsamości.