Optyczne instrumentacje. „Muzyka rysunkowa” w przedwojennej Polsce
Abstrakt
Artykuł jest próbą rekonstrukcji zapomnianej, a w zasadzie w ogóle nieznanej, twórczości filmowej Pawła Binna z lat 30. XX w. Inżynier Binn prowadził w swoim domowym laboratorium udane eksperymenty z tzw. dźwiękiem rysowanym, kreowanym na taśmie w miejscu ścieżki dźwiękowej. Zrealizował nawet, o czym milczą tomy historii kina, poklatkowy film pt. Rysunkowa muzyka (1934), będący brakującym ogniwem w historii polskiej awangardy filmowej dwudziestolecia międzywojennego, a także – jak próbuje udowodnić autor – cennym uzupełnieniem osiągnięć awangardy europejskiej. Jednocześnie Sitkiewicz próbuje przybliżyć recepcję „wizualnej muzyki” w przedwojennej Polsce.
Słowa kluczowe:
Paweł Binn, awangarda, wizualna muzyka, dźwięk rysowanyBibliografia
Armatys, Barbara and Armatys, Leszek. “Film krótkometrażowy.” In Historia filmu polskiego, vol. 2, edited by Jerzy Toeplitz. Warszawa: WAiF, 1986.
Google Scholar
Brzeski, Janusz Maria. “Film absolutny. Abstrakcyjne obrazy i grające ornamenty Oskara Fischingera.” Ilustrowany Kurier Codzienny” 87 (1933).
Google Scholar
Giżycki, Marcin. “Przed 1945: prekursorzy i pionierzy.” In „Polski film animowany”, edited by Marcin Giżycki, Bogusław Zmudziński. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, 2008.
Google Scholar
Giżycki, Marcin. “Zenona Wasilewskiego droga do filmu animowanego.” Studio 5 (1975).
Google Scholar
Gliński, Mateusz. “O filmie dźwiękowym i dźwięku filmowym.” Muzyka 11-12 (1931).
Google Scholar
„Grające ornamenty.” Ilustrowany Kurier Codzienny 340 (1932).
Google Scholar
Guranowski, Jerzy] G. “Ciekawy eksperyment Polaka. Dźwięk rysowany.” Wiadomości Filmowe 12 (1938).
Google Scholar
Guranowski, Jerzy] Gur. “Muzyka rysunkowa. Nasza rozmowa z polskim wynalazcą p. Pawłem Binem.” Wiadomości Filmowe 13 (1939).
Google Scholar
Jewanski, Jorgen. “The Visions of Oskar Fischinger and Alexander László in 1935/1936 about a New Way of Visualizing Music.” In “Oskar Fischinger 1900-1967. Experiments in Cinematic Abstraction”, edited by C. Keefer, J. Guldemond. Amsterdam – Los Angeles: EYE Filmmuseum / Center for Visual Music, 2012.
Google Scholar
Levin, Thomas Y. “Tones from out of Nowhere: Rudolph Pfenninger and the Archaeology of Synthetic Sound.” Grey Room 12 (Summer 2003).
DOI: https://doi.org/10.1162/152638103322446460
Google Scholar
„Malowana muzyka”. Słowo Polskie 88 (1932).
Google Scholar
Moritz, William. Optical Poetry. The Life and Work of Oskar Fischinger. Bloomington: IU Press, 2004.
Google Scholar
„Muzyczne instrumenty przyszłości.” Radjo 47 (1932).
Google Scholar
„Muzyka… rysunkowa, Dobry Wieczór!” Kurier Czerwony 39 (1938).
Google Scholar
Neuteich, Marek. “O muzyce mechanicznej.”, Muzyka Polska 5 (1935).
Google Scholar
„Prawdziwy dramat Włodzimierza Kowańko, pioniera polskich filmów rysunkowych.” Kino 25 (1934).
Google Scholar
Russett, Robert and Starr, Cecile. Experimental Animation. An Illustrated Anthology. New York: Van Nostrand Reinhold, 1975.
Google Scholar
Saraga, Wolia. “Muzyka elektryczna.” Muzyka 7-12 (1936).
Google Scholar
Stromenger, Karol. “Muzyka wzrokowa.” Wiadomości Literackie 50 (1934).
Google Scholar
Stromenger, Karol. “Sztuka przyszłości.” Kino 3 (1930). In Giżycki, Marcin. Walka o film artystyczny w międzywojennej Polsce. Warszawa: WAiF, 1989.
Google Scholar
Themerson, Stefan. “Możliwości radiowe.” In “Stefan i Franciszka Themerson. Poszukiwania wizualne.” Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 1982.
Google Scholar
Themerson, Stefan. “Możliwości radiowe.” Wiek XX 23 (1928).
Google Scholar
Toeplitz, Jerzy. “Rozmowa z Walterem Ruttmannem.” Wiadomości Literackie 28 (1933).
Google Scholar
Toeplitz, Jerzy. “Śpiewające linie.” Kurier Polski 109 (1934).
Google Scholar
Urząd Patentowy Rz. P. w roku 1929. Warszawa, 1929-1933.
Google Scholar
Zagrodzki, Jerzy. “Outsiderzy awangardy.” In “Stefan i Franciszka Themerson. Poszukiwania wizualne.” Łódź: Muzeum Sztuki w Łodzi, 1982.
Google Scholar
Autorzy
Paweł Sitkiewiczkwartalnik.filmowy@ispan.pl
Uniwersytet Gdański Polska
Historyk kina, medioznawca, profesor Uniwersytetu Gdańskiego. Zajmuje się historią kina animowanego w Polsce i na świecie, kulturą filmową dwudziestolecia międzywojennego oraz prehistorią komiksu. Autor trzech książek: Małe wielkie kino. Film animowany od narodzin do końca okresu klasycznego (2009), Polska szkoła animacji (2011) oraz Miki i myszy. Walt Disney i film rysunkowy w przedwojennej Polsce (2012). Współautor leksykonu Powieści graficzne (2015) pod red. S. J. Konefała.
Statystyki
Abstract views: 47PDF downloads: 22
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Paweł Sitkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Paweł Sitkiewicz, Jak datować początek polskiej animacji? Śledztwo filmoznawcze , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Paweł Sitkiewicz, Powrócić do kina wizualnego. Borowczyk i Lenica w zespole autorów filmowych „Kadr” , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Paweł Sitkiewicz, Chałat czy frak? Spór wokół produkcji filmu jidysz w przedwojennej Polsce , Kwartalnik Filmowy: Nr 120 (2022): Kultura filmowa
- Paweł Sitkiewicz, Walt Disney i kino dla dzieci – wyprawa do źródeł , Kwartalnik Filmowy: Nr 121 (2023): Kino i młoda widownia
- Paweł Sitkiewicz, Polskojęzyczne remaki filmów z Hollywood. Powrót do Joinville , Kwartalnik Filmowy: Nr 97-98 (2017): Wędrujące motywy
