Ujęcie z wnętrza rzeczy. Przypadek „Purpurowego morza” Amel Alzakout i Khaleda Abdulwaheda
Ewa Fiuk
ewa.fiuk@ispan.plInstytut Sztuki, Polska Akademia Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9908-8510
Abstrakt
W 2015 r. artystka wizualna Amel Alzakout uciekła z Syrii do Niemiec trasą prowadzącą przez Morze Śródziemne. Pół godziny po wypłynięciu łódka, na której znajdowało się 315 osób, zatonęła. Rozbitkowie spędzili 4 godziny w wodzie, a Alzakout, wyposażona w małą wodoszczelną kamerę (wcześniej zdążyła przypiąć ją sobie do nadgarstka), nagrała to, co działo się pod jej powierzchnią. Z nagrań tych powstał film dokumentalny zatytułowany Purpurowe morze (Purple Sea, 2020). Artykuł jest próbą uchwycenia jego wyjątkowości, również na tle innych dokumentów o podobnej tematyce, która przejawia się głównie w prezentowanym przez niego spojrzeniu. Spojrzenie to można byłoby określić mianem nieantropocentrycznego i nieeuropocentrycznego. Analizując dokument w tym kontekście, autorka proponuje, by odczytywać go jako obraz będący efektem szczególnego ujęcia rzeczywistości, które nazywa ujęciem z wnętrza rzeczy.
Słowa kluczowe:
film dokumentalny, video footage, wojna w Syrii, Morze Śródziemne, migracja, nowy materializmBibliografia
Arendt, H. (1983). My, uchodźcy (tłum. H. Bortnowska). Znak, (2-3), ss. 501-511. (Publi-kacja oryginału: 1943).
Google Scholar
Bednarek, J. (2014). Emancypacyjna obietnica posthumanizmu. Praktyka Teoretyczna, 14 (4), ss. 171-180. https://doi.org/10.14746/prt.2014.4.7
DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2014.4.7
Google Scholar
Clochard, O. (2017). Czy Unia Europejska przeżywa masowy napływ uchodźców? (tłum. M. Szczurek). W: H. Thiollet (red.), Migranci i migracje (ss. 23-25). Kraków: Karakter.
Google Scholar
Enzensberger, H. M. (1994). Die Große Wanderung. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Google Scholar
Freud, S. (1919). Das Unheimliche. Imago: Zeitschrift für Anwendung der Psychoanalyse auf die Geisteswissenschaften, (5-6), ss. 297-324.
Google Scholar
Hoły-Łuczaj, M. (2014). Posthumanizm. Między metafizyką a etyką. Kultura i Wartości, (11), ss. 45-61. http://dx.doi.org/10.17951/kw.2014.11.45
DOI: https://doi.org/10.17951/kw.2014.11.45
Google Scholar
Horak, J.-C. (2016). Samochód, kolej żelazna i miasto – wczesne kino i awangarda (tłum. E. Fiuk). W: A. Dębski, M. Loiperdinger (red.), KINtop. Antologia wczesnego kina. Część I (ss. 395-427). Wrocław: Atut.
Google Scholar
Hyży, E. (2017). Dzielenie się światem. Nowy feministyczny realizm w ujęciu Karen Ba-rad. W: E. Hyży (red.), Feministyczne konteksty. Multidyscyplinarnie (ss. 57-79). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Krajewska, A. (2017). Performatywność reprezentacji. Przestrzenie Teorii, (28), ss. 7-18. https://doi.org/10.14746/pt.2017.28.0
DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2017.28.0
Google Scholar
Lubonja, F. (2013). Das Meer. Aleph, (21), ss. 6-45. https://kulturstiftung.allianz.de/content/dam/onemarketing/kulturstiftung/kulturstiftung/operative-projekte/das-weisse-meer/tirana-2013/13_publikation_de_alb.pdf
Google Scholar
Luft, S. (2019). Kryzys uchodźczy – przyczyny, skutki, konflikty (tłum. T. Gabiś). Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Google Scholar
Mirzoeff, N. (2016). Jak zobaczyć świat (tłum. Ł. Zaremba). Kraków – Warszawa: Karak-ter – Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
Google Scholar
Mościcki, P. (2017). Migawki z tradycji uciśnionych. Warszawa – Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa – Teatr Polski Bydgoszcz.
Google Scholar
Pagenstecher, C. (2012). „Das Boot ist voll” – Schreckensvision des vereinten Deutsch-land. Kritische Migrationsforschung? Da kann ja jede(r) kommen, ss. 123-136. https:// doi.org/10.18452/17883 (Publikacja oryginału: 2008).
Google Scholar
Schummer, J. C. (2013). The Nature of Film: Presentation, Representation, and the Imagi-nation (praca magisterska). San Diego: San Diego State Univeristy. https://digitalli-brary.sdsu.edu/islandora/object/sdsu%3A3293
Google Scholar
Ziegele, M. (2021, 28 stycznia). Der Krieg in Syrien – Eine Chronologie. Frankfurter Rundschau. https://www.fr.de/politik/krieg-syrien-eine-chronologie-13551251.html
Google Scholar
Autorzy
Ewa Fiukewa.fiuk@ispan.pl
Instytut Sztuki, Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-9908-8510
Filmoznawczyni, adiunktka w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Autorka monografii Inicjacje, tożsamość, pamięć. Kino niemieckie na przełomie wieków (2012) i Obrazo-światy, dźwięko-przestrzenie. Kino Toma Tykwera (2016) oraz wielu publikacji, w tym także przekładów z języka niemieckiego, w tomach zbiorowych i czasopismach. Redaktorka „Kwartalnika Filmowego”. Zainteresowania naukowe: film niemiecki, transkulturowość, teoria afektu i narracje mniejszościowe (ze szczególnym uwzględnieniem migracji) w kontekście twórczości filmowej.
Statystyki
Abstract views: 277PDF downloads: 180
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Ewa Fiuk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor bądź autorka udziela wydawcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowuje nieograniczone prawa autorskie i zobowiązuje się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu (umowa licencyjna do pobrania). Czasopismo jest wydawane na licencji CC BY 4.0. Zgłaszając artykuł do publikacji, autor bądź autorka wyraża zgodę na jego udostępnianie na tej licencji.
W wydaniach od 105-106 (2019) do 119 (2022) wszystkie artykuły były publikowane na licencji CC BY-NC-ND 4.0. W tym okresie autorzy i autorki udzielali(-ły) niewyłącznej i nieodpłatnej licencji (CC BY-ND 4.0) na wykorzystanie tekstu w „Kwartalniku Filmowym”, zachowywali(-ły) nieograniczone prawa autorskie i zobowiązywali(-ły) się do podawania miejsca pierwodruku przy ponownym wykorzystaniu artykułu.
Inne teksty tego samego autora
- Ewa Fiuk, Transgresja i dyskryminacja. Sztuczne kobiety w kinie fantastycznonaukowym , Kwartalnik Filmowy: Nr 110 (2020): Poza człowiekiem
- Ewa Fiuk, Uwznioślające kino peryferii , Kwartalnik Filmowy: Nr 112 (2020): Polski dokument, polska animacja
- Ewa Fiuk, Gwinejczyk na Alexanderplatz, czyli o możliwości zanieczyszczenia dominującej narracji , Kwartalnik Filmowy: Nr 114 (2021): Zanieczyszczenie, brud, skaza
- Ewa Fiuk, Przestrzenie migracji. Przypadek kina niemieckiego , Kwartalnik Filmowy: Nr 107 (2019): Podróż, (e)migracja, pielgrzymka
- Ewa Fiuk, Cztery historie filmowe z miastem w tle. O berlińskim obliczu transformacji w kinie niemieckim , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Ewa Fiuk, Domniemana niewinność , Kwartalnik Filmowy: Nr 105-106 (2019): Kino wobec transformacji ustrojowych
- Ewa Fiuk, Wszyscy jesteśmy migrantami , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Ewa Fiuk, „Szkoła berlińska”, czyli postulat filmu jako sztuki albo „tęsknota za ocaleniem opowieści” , Kwartalnik Filmowy: Nr 101-102 (2018): Kino europejskie XXI wieku
- Ewa Fiuk, Melanż historii, polityki i liryzmu – przyczynek do analizy filmu „Patriotka” Alexandra Klugego , Kwartalnik Filmowy: Nr 104 (2018): Esej, „found footage”, film montażowy
- Ewa Fiuk, Inhalt , Kwartalnik Filmowy: Nr 125 (2024): Kino jako maszyna pamiętania
